Het (on)vertaalde vertaald: Literair vertalen in Slowakije. Didactische implementatie van een component literair vertalen in een curriculum neerlandistiek: Case study Bratislava

Benjamin Bossaert

doi:10.18290/rh.2018.66.5s-23

Benjamin Bossaert Univerzita Komenského

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.5s-23

Słowa kluczowe: nauczanie literatury; tłumaczenia literackie; praca projektowa; sieć Petra-E

Abstrakt

(Nie)przetłumaczalne przetłumaczone: Tłumaczenia literackie na Słowacji. Dydaktyczne wdrażanie komponentu przekładu literackiego do programu nauczania niderlandystyki: Case study Bratysława

W 2014 r. Katedra Germanistyki, Niderlandystyki i Języków Skandynawskich na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie została skonfrontowana z nowymi reformami akredytacyjnymi. Niektóre kluczowe punkty programów studiów musiały zatem zostać poddane ponownej ocenie i dostosowane do nowych wymagań w zakresie pracy przyszłych tłumaczy ustnych i pisemnych. Tłumaczenia prawnicze i użytkowe, jak również instytucjonalny komponent procesu przekładu pozostały wśród najważniejszych elementów programu nauczania. Mimo to reformy akredytacyjne zapewniły również możliwość ponownego przyjrzenia się curriculum akademickiemu pod kątem przekładu literackiego.

W swoich tekstach (Bossaert 2015b, 2015e) wspominałem już wcześniej o kilku projektach dotyczących literatury i kultury, organizowanych przez niderlandystów z Bratysławy. Były to przeważnie prace grupowe i publikacje przygotowane przez studentów pod kierunkiem wykładowców. Niniejszy artykuł przedstawia podstawowe zasady teoretyczne kursów literatury niderlandzkiej w programie studiów. Czterosemestralny kurs ma na celu rozwijanie głębszego przygotowania literackiego za pomocą nauczania o literaturze, począwszy od najstarszej. Proponujemy wdrożenie sieci Petra-E oraz Europejskiego Systemu Opisu Tłumaczeń Literackich w celu poprawy warsztatu przyszłych tłumaczy literatury. Liczymy na dalszą współpracę z Niderlandzką Unią Językową oraz na wsparcie ze strony innych instytucji, takich jak m.in. Expertisecentrum Literair Vertalen (ELV, Centrum Eksperckie Przekładu Literackiego), które mogą nam na Słowacji w niedalekiej przyszłości dać pomoc potrzebną do intensywnego rozwoju tłumaczeń literackich z języka niderlandzkiego.

Het (on)vertaalde vertaald: Literair vertalen in Slowakije. Didactische implementatie van een component literair vertalen in een curriculum neerlandistiek: Case study Bratislava

De leerstoel Duitse, Nederlandse en Scandinavische studies aan de Faculteit Geesteswetenschappen van de Univerzita Komenského te Bratislava werd in 2014 geconfronteerd met nieuwe accreditatiehervormingen. Sommige hoofdpunten van de studieprogramma‘s moesten daarom opnieuw worden geëvalueerd en aangepast aan nieuwe eisen op het gebied van werk van toekomstige tolken en vertalers. De component juridische, professionele en institutionele vertaling behoort in ons studiecurriculum tot de belangrijkste aandachtspunten. Desondanks verschaften de accreditatiehervormingen ook ruimte om het curriculum te heroverwegen naar literaire vertaling.

We vermeldden al in Bossaert (2015b, 2015c) een paar projecten rond literatuur en cultuur, georganiseerd door de sectie Nederlands in Bratislava, meestal groepswerk en publicaties gemaakt door studenten, begeleid door hun leraren. In deze bijdrage willen we de theoretische basisprincipes van de Nederlandse literatuuronderwerpen in het curriculum presenteren. Vier semesters van Nederlandse literatuur zijn gericht op het opbouwen van een verfijnde literaire voorbereiding van de studenten d.m.v. didactiek van literatuur, te beginnen met de oudste literatuur. We stellen voor om het Petra-E-netwerk en het Europese kader voor literaire vertaling te implementeren om de capaciteiten van toekomstige literaire vertalers te verbeteren. De Nederlandse Taalunie en de ELV, het expertisecentrum voor literaire vertaling, zouden ons samen met andere institutionele ondersteuning in de nabije toekomst nuttige hulp kunnen bieden om het gebied van de Nederlandse literaire vertaling in Slowakije te verbreden.

Bibliografia

Bossaert, Benjamin. 2015a. ‘Belgické, flámske a holandské literárne ‘lasagne’.’ Revue svetovej literatúry 51 (3): 2–4.

Bossaert, Benjamin. 2015b. ‘Didactische aspecten van het literair vertalen Andere wereld. Literaire wereld. Een Wondere wereld voor de leraar.’ In Marketa Štefková & Benjamin Bossaert (eds.). Onbe/gekende verleiding : vertaling en receptie van de nederlandstalige en andere kleinere germaanse literaturen in Centraal-Europese context, 41–54. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Bossaert, Benjamin. 2015c. ‘Teaching Flemish-Dutch culture and literature within Slovak translation.’ In Jana Engelbrechtová (ed.). Dutch – Flemish – Central European relations : chapters from cultural relations between North-West and East-Central Europe, 111–117. Olomouc: Univerzita Palackého.

Broomans, Petra. 2012. ‘Zichtbaar in de canon. Spelregels voor cultuurbemiddelaars.’ Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 128 (3/4): 256–275.

Bžoch, Adam. 2010. Krátke dejiny nizozemskej literatúry. Ružomberok: Katolická Univerzita v Ružomberku.

Engelbrecht, Wilken. 2016. ‘Het onstaan van de idee ‘Nederlandstalige literatuur’ in Tsjechië.’ Werkwinkel 11 (1): 73–94.

Gatz, Sven. 2016. Príznania kultúrneho barbara. vert. coll. oddelenie Nederlandistiky FF UK, Jana Rakšányiová (ed.). Bratislava: Vydavateľstvo Univerzity Komenského v Bratislave.

Rakšányiová, Jana (ed.). 2009. Flámska identita: mýty a skutočnosť. Nitra: Enigma.

Rakšányiová, Jana (ed.). 2012. Flámske pralinky. Sociokultúrne eseje o Flámsku. Bratislava: STU.

Rakšányiová, Jana. 2016. Nederlandistika na Slovensku. Studia Nederlandistica Universitatis Comenianae Bratislavensis opus 10. Bratislava: oddelenie nederlandistiky, FF UK Bratislava.

Štefková, Marketa, & Veronika ter Harmsel-Havlíkova. 2015. ‘Menej je niekedy viac alebo pozitívne príklady prekladov z holandskej literatúry.’ Kritika prekladu 1: 22–33.

Verschaffel, Tom, Reine Meylaerts, Tessa Lobbes, Maud Gonne & Lieven d’Hulst. 2014. ‘Towards a Multipolar Model of Cultural Mediators within Multicultural Spaces. Cultural Mediators in Belgium, 1830–1945.’ Revue belge de philologie et d'histoire 92: 1255–1275.

Verstraten, Linda. 2004. De Omgevallen boekenkast. Bloemlezing NT2. Amsterdam: Boom.

Adam Bžoch. Wikipedia. Toegankelijk op https://sk.wikipedia.org/wiki/Adam_B%C5%BEoch [download op 5 januari 2018].

ELV. Expertisecentrum literair vertalen: Online kennisbank. Toegankelijk op http://literairvertalen.org/kennisbank [download op 5 januari 2018].

Júlia Májeková. Wikipedia. Toegankelijk op https://sk.wikipedia.org/wiki/J%C3%BAlia_M%C3%A1jekov%C3%A1 [download op 5 januari 2018].

Noc literatúry: Lenka Košická čítala v štúdiu TV SME. Toegankelijk op https://tv.sme.sk/v/35659/noc-literatury-lenka-kosicka-citala-v-studiu-tv-sme.html [download op 5 januari 2018].

Petra-E. Europees referentiekader voor de opleiding en deskundigheidsbevordering van literair vertalers. Toegankelijk op https://petra-educationframework.eu/nl/ [download op 5 januari 2018].

Receptie van de Nederlandse en Vlaamse literatuur in Slowakije. Toegankelijk op https://www.kgns.info/recepcianl [download op 5 januari 2018].

ROK Oranžovej kultúry. Jaar van de Oranjecultuur. Toegankelijk op https://fphil.uniba.sk/rok/ [download op 5 januari 2018].

Rok oranžovej kultúry. Blog. Toegankelijk op http://rokoranzovejkultury.blogspot.sk/ [download op 5 januari 2018].

Večer flámskej kultúry. Frank Adam: Belgicko – rozprávka. Prednáška, scenické čitánia, diskusia. Toegankelijk op http://snd.sk/inscenacia/2938/vecer-flamskej-kultury [download op 5 januari 2018].

Slings, Hubert. Het waarom en hoe van historisch literatuuronderwijs. Von-Cahier 1, een stand van zaken. 2007. Toegankelijk op http://taalunieversum.org/inhoud/von-cahier-1/het-waarom-en-hoe-van-historisch-literatuuronderwijs [download op 5 januari 2018].