De toepassing van literair hertalen en vertalen in de didactiek van de literatuurwetenschap voor de buitenlandse neerlandistiek

Marcin Polkowski

doi:10.18290/rh.2018.66.5s-21

Marcin Polkowski Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.5s-21

Słowa kluczowe: parafraza literacka; translacja; metody dydaktyczne; literatura niderlandzka; język niderlandzki jako język obcy

Abstrakt

Zastosowanie metod parafrazy i przekładu w dydaktyce literaturoznawstwa na potrzeby studentów uczących się języka niderlandzkiego jako języka obcego

Celem niniejszego artykułu jest zbadanie, w jaki sposób parafrazy literackie tekstów literatury dawnej (zwłaszcza średnioniderlandzkiej) we współczesnym język niderlandzkim oraz przekłady tychże tekstów na inne języki (zwłaszcza język polski) mogą zostać wykorzystane w dydaktyce literaturoznawstwa niderlandzkiego w ramach zajęć skierowanych do studentów uczących się języka niderlandzkiego jako języka obcego w ramach kierunków filologii niderlandzkiej na uczelniach akademickich. Decyzja nauczyciela akademickiego, aby posługiwać się edycjami w formie parafrazy literackiej lub przekładu, została zdefiniowana w kategoriach interakcji trzech zamierzeń dydaktycznych (pobudzenie zainteresowania; ułatwienie akwizycji językowej; zdobywanie wiedzy merytorycznej). Autor następnie omawia wachlarz istniejących wirtualnych podręczników literatury niderlandzkiej oraz edycji drukowanych oferujących czytelnikowi uwspółcześnioną parafrazę dawnych tekstów literackich. W dalszej części artykułu pokazano, w jaki sposób w środowisku dydaktycznym, posługując się wspomnianymi materiałami, parafraza literacka oraz translacja mogą zostać wykorzystane jako metody dydaktyczne dla osiągnięcia trzech wymienionych powyżej celów. Przykładem takiego działania jest zrealizowany przez autora artykułu projekt dydaktyczny, w którego trakcie studenci niderlandystyki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II przełożyli na język polski epos rycerski Karel ende Elegast (Historia króla Karola i rycerza Elegasta).

De toepassing van literair hertalen en vertalen in de didactiek van de literatuurwetenschap voor de buitenlandse neerlandistiek

Dit artikel wil laten zien hoe hertalingen van oudere (in het bijzonder middeleeuwse) literaire teksten in modern Nederlands en hun vertalingen (vanuit het Nederlands in andere talen, hier: Pools) kunnen worden gebruikt in het onderwijs van Nederlandse literatuur aan studenten Nederlands als een Vreemde Taal als onderdeel van een academische studie Nederlands. De beslissing om dergelijke teksten te gebruiken wordt gedefinieerd in termen van het samenspel van drie doelen (stimuleren van interesse, focus op taalverwerving, feitelijke inhoud). De auteur onderzoekt vervolgens een reeks bestaande handboek-type websites en gedrukte edities met historische literaire teksten hertaald in hedendaags Nederlands. Het artikel laat zien hoe in de didactische context parafrase en vertaling kunnen worden gebruikt als lesmethoden om alle drie de bovengenoemde doelen te bereiken. Een voorbeeld hiervan is een door de auteur begeleid project, waarbij studenten Nederlands van de Johannes Paulus II Katholieke Universiteit Lublin de ridderroman Karel ende Elegast in het Pools vertaalden.

Bibliografia

Bossaert, Benjamin. 2015. ‘Didactische aspecten van het literair vertalen. Andere wereld. Literaire wereld. Een Wondere wereld voor de leraar.’ In Marketa Štefkova & Benjamin Bossaert (eds.). Onbe/gekende verleiding. Vertaling en receptie van de Nederlandstalige en kleinere Germaanse literaturen in Centraal-Europese context, 41–54. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Claassens, Geert. (ed.). 2012. Karel ende Elegast. Bezorgd door Geert Claassens. Amsterdam: Amsterdam University Press (Alfa literaire teksten uit de Nederlanden).

Damrosch, David. 2009. ‘Frames for World Literature.’ In: Simone Winko, Fotis Jannidis & Gerhard Lauer (eds.). Grenzen der Literatur. Zu Begriff und Phänomen des Literarischen, 1–20. Berlin & New York: De Gruyter.

Dąbrówka, Andrzej. 2001. Teatr i sacrum w średniowieczu, Religia — cywilizacja — estetyka. Wrocław: Fundacja Nauki Polskiej.

Dowlaszewicz, Małgorzata. 2017. ‘De ‘reizen’ van Ruusbroec naar Polen: Over de vertalingen van het werk van Jan van Ruusbroec (1293–1381) naar het Pools.’ Roczniki humanistyczne 64 (5, zeszyt specjalny): 165–177.

Engelbrecht, Wilken, Kamila Tomaka & Agnieszka Flor-Górecka. 2017. Filologia Niderlandzka I stopnia. Opis programu studiów na cykl kształcenia 2017/2020, Lublin, s.d. (= 2017). Toegankelijk op http://www.kul.pl/files/832/filologia_niderlandzka_i_stopnia_cykl_2017-2020.pdf (download 20 oktober 2017).

Engelbrecht, Wilken, Kamila Tomaka & Agnieszka Flor-Górecka. 2017. Filologia Niderlandzka II stopnia. Opis programu studiów na cykl kształcenia 2017/2019, Lublin, s.d., (= 2017). Toegankelijk op http://www.kul.pl/files/832/filologia_niderlandzka_ii_stopnia_cykl_2017-2019_1.pdf (download 20 oktober 2017).

Fish, Stanley. 1980. Is there a text in this class? The authority of interpretive communities. Cambridge, Mass. & London: Harvard University Press.

Gera, Judith & Agnes Sneller. 2010. Inleiding literatuurgeschiedenis voor de internationale neerlandistiek. Hilversum: Verloren.

Głąb, Anna. 2016. Literatura i poznanie moralne. Epistemologiczne podstawy krytyki literackiej, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Greenblatt, Stephen, Carol T. Christ & Alfred David. 2015. Norton Anthology of English Literature, bewerkt door Stephen Greenblatt. New York — London: W.W. Norton & Co.

Haverals, Wouter, Elisabeth de Bruijn, Bram Caers, Veerle Fraeters, Mike Kestemont, Patricia Stoop & Anke Verschueren. 2017. ‘Met een MOOC’je in een hoekje,’ Neerlandia 121: 5–8.

Jansen, Jeroen. 2008. Imitatio. Literaire navolging (imitatio auctorum) in de Europese letterkunde van de renaissance (1500–1700), Hilversum: Verloren.

Jongen, Ludo, & Małgorzata Dowlaszewicz. 2012. Vier viervoeters/Cztery czworonogi, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Slings, Hubert (ed.). 1997. Karel en Elegast. Samengesteld door Hubert Slings. Amsterdam: Amsterdam University Press (Tekst in context 1).

Mathijsen, Marita. 2003. Naar de letter. Handboek editiewetenschap. Den Haag: Constantijn Huygens Instituut.

Meijer Drees, Marijke (ed.). 1993. Nederlandse Literatuur, een studiehandleiding, Groningen: Martinus Nijhoff.

Oczko, Piotr (vert.). 1998. Cudowna historia Maryjki z Nijmegen, która przez siedem lat miała do czynienia z diabłem: anonimowy mirakl niderlandzki z XV wieku. Vertaald door Piotr Oczko, W. Szturc, Kraków: Script.

Polkowski, Marcin (red.). 2017. Dzieje króla Karola i rycerza Elegasta. Niderlandzki epos rycerski z XIII wieku. Vertaald door studenten Nederlands aan de Johannes Paulus II Katholieke Universiteit Lublin, onder red. van M. Polkowski, Lublin: Episteme.

Polkowski, Marcin. 2018. Niderlandzkie przykładne opowieści. Konteksty literackie i kulturowe delfckiej Księgi Cudów Najświętszej Maryi Panny / Nederlandse voorbeeldige verhalen. De literaire en culturele context van het Delftse Boeck van Onser Liever Vrouwen miraculen. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Ryssen, Marcel. 1990. ‘Van den vos Reynaerde. Tekst en vertaling. Bewerkt en vertaald door H. Adema. (Vertaald Middelnederlands, 11). Leeuwarden, Taal & Teken, 1987. (2e druk), 127 p. 325 BF.’ Tiecelijn 3: 15–17.

Slings, Hubert. 1996. ‘Interview met Hessel Adema, uitgever van de reeks Vertaalde Tekstuitgaven: “Ik zou me heel alleen voelen als ik dat verleden niet achter me wist.”.’ Literatuur 13 (1): 207–211.

Slings, Hubert (ed.). 1997. Karel en Elegast. Samengesteld door Hubert Slings. Amsterdam: Amsterdam University Press (Tekst in context 1).

Stipriaan, René van. 2003. ‘Boeken aan de beademing. Hoe kunnen we onze klassieken weer laten lopen?’ Literatuur 20: 13–16.

Vondel, Joost van den. 2002. Lucyfer. Vertaald door Piotr Oczko. Kraków: Universitas.

Wilmink, Willem. 1995. Beatrijs. Een middeleeuws Maria-mirakel. Vertaald door Willem Wilmink, met een inl. en een teksteditie door Theo Meder. Amsterdam: Uitgeverij Prometheus / Bert Bakker (Nederlandse klassieken).