Een merkwaardig geval van ‘vertaalplagiaat’: De serie 1000 nejkrásnějších novell 1000 světových spisovatelů

Abstrakt

Ciekawy przypadek ‘plagiatu tłumaczenia’: Seria 1000 nejkrásnějších novell 1000 světových spisovatelů

Między 1911 a 1915 r. wydawca J.R. Vilímek wprowadził do swojej serii dla czeskich czytelników pt. 1000 nejkrásnějších novell 1000 světových spisovatelů [„Tysiąc najlepszych nowel tysiąca autorów świata”] dzieła kilku holenderskich i flamandzkich autorów. Najlepszymi przykładami są Herman Teirlinck czy też Stijn Streuvels. Każdy tom serii zawierał pisarzy z różnych obszarów, a każda nowela była poprzedzona krótką biografią autora. Wśród tłumaczy znajdują się słynne nazwiska, takie jak Arnošt Procházka czy też Gabriele Kafková (siostra Franza Kafki). Większość niderlandzkich nowel została jednak opublikowana już wcześniej, w latach 1910–1913, we francuskiej serii zatytułowanej Les mille nouvelles nouvelles. Okazuje się, że nie tylko koncepcja, ale układ graficzny, a często także teksty wprowadzające zostały dosłownie przejęte z francuskiej serii. W rzeczywistości wydawca dopuścił się pewnego rodzaju plagiatu, zwłaszcza jeśli zauważymy, że w Czechach od drugiej połowy XIX wieku dobrą praktyką było tłumaczenie bezpośrednio z języka źródłowego.

Een merkwaardig geval van ‘vertaalplagiaat’: De serie 1000 nejkrásnějších novell 1000 světových spisovatelů

n de jaren 1911–1915 introduceerde uitgever J. R. Vilímek in de serie 1000 nejkrásnějších novell 1000 světových spisovatelů [De 1000 beste novelles van 1000 wereldauteurs] het werk van verschillende Nederlandse en Vlaamse schrijvers bij het Tsjechische publiek — de beste voorbeelden zijn Herman Teirlinck en Stijn Streuvels. Elk bundeltje van de serie bevatte schrijvers uit verschillende gebieden, elke novelle werd voorafgegaan door een korte biografie van de auteur. Onder de vertalers treffen we bekende namen als Arnošt Procházka of Gabriele Kafková (de zuster van Franz Kafka) aan. De meeste Nederlandstalige werkjes waren echter al eerder gepubliceerd in 1910–1913 in de Franse serie Les mille nouvelles nouvelles. Niet alleen het concept maar ook de layout en vaak ook de introductietekstjes waren letterlijk uit het Frans overgenomen. In feite had de uitgever een soort plagiaat gepleegd, vooral als we bedenken dat het in Tsjechië sinds de tweede helft van de 19^e eeuw good practice was om rechtstreeks uit de brontaal te vertalen.