Post-Tridentine chasubles presented on permanent exhibition in Diocesan Museum in Siedlce

Abstrakt

Ornaty potrydenckie prezentowane na ekspozycji stałej w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach

Ornat jest ozdobną szatą wierzchnią używaną przez katolickich duchownych do sprawowania Mszy świętej. Swoją genezę wywodzi z rzymskiej paenuli, czyli lekkiego płaszcza chroniącego przed deszczem. W Kościele jest stosowana od IV w., a VII w. uznano ją za strój liturgiczny. Na przestrzeni wieków ornaty były poddawane różnorodnym modyfikacjom. Po Soborze Trydenckim planety uzyskały formę przypominającą skrzypce, są to tzw. ornaty rzymskie. Pierwsze ornaty posiadały wzory ornamentalne tkanin, z których były wykonywane. Jednak rzymskie paenule miały pionowe pasy, tzw. clavi, które z czasem utworzyły ozdobną kolumnę przyjmującą niekiedy kształt krzyża. Do wyrobu ornatów stosowano najlepsze tkaniny jedwabne. Głównym motywem dekoracyjnym są haftowane preteksty. Muzeum Diecezjalne w Siedlcach posiada ekspozycję ornatów potrydenckich. Haftowany ornat z XVII wieku jest przykładem wzornictwa włoskiego. Ornaty z XVIII wieku pochodzą z fundacji Radziwiłłów z Białej Podlaskiej. Pierwszy jest przykładem hafciarstwa francuskiego, natomiast drugi został wykonany w miejscowym warsztacie. Ciekawym eksponatem jest czerwony ornat z gwiazdą Orderu Orła Białego – rzadko spotykana forma dekoracji szat liturgicznych. Ornat z pasa kontuszowego to polska tradycja przechowywania w pamięci stroju szlacheckiego. Ostatnim przykładem jest szata liturgiczna żałobna z bardzo bogatym haftem o tematyce Męki Pańskiej. Na przestrzeni tego czasu widać różnorodność tkanin, technik i sposobów ornamentyki stosowanych do wyrobu szat liturgicznych. Każdy z przykładów charakteryzuje się oryginalną dekoracyjnością.