Wybrane passusy dotyczące laktacji w Dionysiaka Nonnosa z Panopolis w świetle współczesnej wiedzy medycznej

Anna Maria Lasek

doi:10.18290/rh.2018.66.3-10

Anna Maria Lasek Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.3-10

Słowa kluczowe: Dionysiaka; Nonnos z Panopolis; laktacja; laktacja indukowana; karmienie piersią; medycyna

Abstrakt

Nonnos z Panopolis, ostatni wielki epik grecki, stworzył najobszerniejszy zachowany epos grecki Dionysiaka. Poza nawiązaniami do literatury pięknej, w eposie znaleźć można wiele bardzo ciekawych spostrzeżeń natury medycznej. I tak o znajomości sztuki leczniczej autora dzieła świadczą zawarte w Dionysiaka opisy urazów, jakie odnoszą wojownicy podczas bitwy, oraz przedstawione sposoby ich leczenia. W mare magnum Dionysiaka nie zabrakło również wzmianek o procesach fizjologicznych, takich jak: zmiany charakterystyczne dla wieku starczego, narodzin czy karmienia piersią. Artykuł przedstawia szeroko problematykę laktacji w dziele Nonnosa, starając się wyjaśnić zjawiska opisane przez starożytnego autora z perspektywy współczesnej wiedzy medycznej. Przedstawione zostają kolejno: najczęstsza, fizjologiczna laktacja po porodzie, karmienie niemowlęcia przez mamkę, następnie nieczęsta, ale możliwa przecież laktacja u kobiet, które nie rodziły. Jako ostatnie przeanalizowane zostają sceny karmienia dziecka przez mężczyzn.

Bibliografia

Abejide O.R., Tadese M.A., Babajide D.E., Torimiro S.E., Davies-Adetugbo A.A., Makanjuola R.O.: Non-puerperal induced lactation in a Nigerian community: case reports. „Ann Trop Paediatr” 17:1997 (2) s. 109-14.

Accorinti D.: L’etimologia di Bêrutos: Nonn. Dion. 41.364-7. „Glotta” 1995/96 nr 73 s. 127-33.

Accorinti D.: Nonnos von Panopolis w: Reallexikon für Antike und Christentum (RAC), Band 25, Stuttgart: Anton Hiersemann Verlag 2013 sp. 1107-1129.

Bajoni M.G.: A propos de l’aition de Beyrouth dans les Dionysiaques de Nonnos de Panopolis. „L’Antiquité Classique” 72:2003 s. 197-202.

Blau M., Hazani R., Hekmat D.: Anatomy of the Gynecomastia Tissue and Its Clinical Significance. “Plastic and Reconstructive Surgery Global Open” „Global Open” 4(8):2016 e854, doi.org/10.1097/GOX.0000000000000844.

Bręborowicz G.: Położnictwo i ginekologia. T. I-II. Warszawa: PZWL 2013 s. 421-423.

Bässler R.: The morphology of hormone induced structural changes in the female breast. Current Topics in Pathology. „Ergebnisse der Pathology” 1970, nr 53 s.1-89.

Cohen P.R., Robinson F.W., Gray J.M.: Prolactinoma presenting as unilateral galactorrhea in a man exposed to radioactivity from the Chernobyl accident: radiation-induced pituitary tumor? „International Journal of Dermatology” 50:2011 (6) s. 722-725.

Derkacz M.: Hiperprolaktynemia w praktyce lekarskiej. „Służba Zdrowia” 14 marca 2013 nr 17-24. http://www.sluzbazdrowia.com.pl/artykul.php?numer_wydania=4218&art=1 [dostęp: 1.03.2018].

Flores-Antón B., García-Lara N.R., Pallás-Alonso C.R.: An Adoptive Mother Who Became a Human Milk Donor. „J Hum Lact” May, 33:2017 (2) s. 419-421.

Francis Ch.M., Anthony E.L.P., Brunton J.A., Kunz Thomas H.: Lactation in Male Fruit Bats. „Nature” 1994 nr 367 s. 691-692.

Gould G.M., Pyle W.L.: Anomalies and Curiosities of Medicine. Philadelphia: W.B. Saunders 1896.

Frölich H.: Die Militärmedicin Homers. Stuttgart: Verlag von Ferdinand Enke 1879.

Keydell R.: Nonnos. W: Pauly Realenzyklopädie der klassischen Altertumswissenschaft. Ed. G. Wissowa et al. [RE] 17.1 1936 sp. 904-920.

Konsolaki E., Astyrakaki E., Stefanakis G., Agouridakis P., Askitopoulou H.: Cranial trauma in ancient Greece: From Homer to classical authors. „Journal of cranio-maxillo-facial surgery: official publication of the European Association for Cranio-Maxillo-Facial Surgery” March 38:2010 (8) s. 549-553, DOI: 10.1016/j.jcms.2010.02.009.

Kunz T., Hosken D.: Male lactation: why, why not and is it care? „Trends in Ecology & Evolution” 2009 nr 24(2) s. 80-85, http://www.cell.com/trends/ecology-evolution/fulltext/S0169-5347(08)00346-7 [dostęp: 3.10.2017].

Lasek A.M.: POIKILIA w Dionysiaka Nonnosa. „Collectanea Philologica” 2012 nr 15 s. 23-34.

Lindsay J.: Leisure and pleasure in Roman Egypt. London: Muller 1965.

Miguélez-Cavero L.: Poems in Context: Greek Poetry in the Egyptian Thebaid 200-600 AD. Berlin–New York: Walter de Gruyter 2008.

Miguélez-Cavero L.: Nonnus and the Novel. W: Brill’s Companion on Nonnus of Panopolis. Ed. D. Accorinti. Leiden–Boston: Brill 2016 s. 549-573.

Modlibowska M.: Mama na całego. „Chcemy zostać rodzicami” 2016 wrzesień nr 18 s. 36-38.

Glińska P., Mińko A.: Adopcyjne karmienie piersią. „Chcemy zostać rodzicami” 2016 wrzesień nr 18 s. 39-40.

Moran L., Gilad J.: From Folklore to Scientific Evidence: Breast-Feeding and Wet-Nursing in Islam and the Case of Non-Puerperal Lactation. „International Journal of Biomedical Science” 2007 nr 3(4): s. 251-257.

Mylonas A.I., Tzerbos F.H., Eftychiadis A.C., Papadopoulou E.C.: Cranio-maxillofacial injuries in Homer’s Iliad. „J Craniomaxillofac Surg” Jan 36:2008 (1) s. 1-7.

Nemba K.: Induced Lactation: A Study of 37 Non-puerperal Mothers. „Journal of Tropical Pediatrics” August 40:1994 Issue 4,1 s. 240-242.

Newbold R.F.: Breasts and Milk in Nonnus’ Dionysiaca. „Classical World” 94:2000 nr 1 s. 11-24.

Nutton V.: Ancient Medicine. London and New York: Routledge 2013.

Penagos Tabares F., Bedoya Jaramillo J.V., Ruiz-Cortés Z.T.: Pharmacological Overview of Galactogogues. „Veterinary Medicine International” 2014: 602894. http://dx.doi.org/10.1155/ 2014/602894 [dostęp: 1.03.2018 ].

Peek W.: Lexikon zu den Dionysiaka des Nonnos. Lief. 2: E-K. Halle-Wittenberg: G. Olms 1972.

Polomeno V.: Sex and Breastfeeding: An Educational Perspective. „The Journal of Perinatal Education” 8:1999 (1) s. 30-40, doi:10.1624/105812499X86962.

Reuben D.R.: Benign galactorrhea/breast discharge in adolescent males probably due to breat self-manipulation. „Elsevier Journal of Adolescent Health Care” 1984 nr 5(3) s. 210-212.

Rosner F.: Galactorrhea in men. „JAMA” Mar 1979 nr 241(13) s. 1327.

Shorrock R.: The Challenge of Epic. Allusive Engagement in the Dionysiaca of Nonnus. Leiden–Boston: Brill 2001.

Shorrock R.: Nonnus. W: A Companion to Ancient Epic. Ed. J.M. Foley. Oxford: Blackwell 2005 s. 374-85.

Sinko T.: Historia literatury greckiej. T. III. Część 2. Wrocław: Zakład imienia Ossolińskich 1954 s. 254-266.

Speroff L. Fritz M.: Kliniczna endokrynologia ginekologiczna i niepłodność. Warszawa: Wydawnictwo Medipage 2007.

Stathopoulos P., Ghaly G.A., Azari A.: Injuries to the head and neck in Homer’s Odyssey. „Br J Oral Maxillofac Surg” 54:2016 (6) s. 717-8.

String M.: Untersuchungen zum Stil der Dionysiaka des Nonnos von Panopolis. Dissertation Hamburg: 1966 s. 33-70.

Swaminathan N.: Strange but True: Males Can Lactate. „Scientific American” 6.09.2007, https://www.scientificamerican.com/article/strange-but-true-males-can-lactate/ [dostęp: 28.09.2017].

Szucs K.A., Axline S.E., Rosenman M.B.: Induced lactation and exclusive breast milk feeding of adopted premature twins. „J Hum Lact” Aug. 26:2010 (3) s. 309-313.

Thearle M.J., Weissenberger R.: Induced Lactation in Adoptive Mothers. „Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynaecology” 1984 nr 24 s. 283-286.

Winkler J.: In Pursuit of the Nymphs. Comedy and Sex in Nonnos’ Tales of Dionysus. Dissertation. Austin: University of Texas Press 1974.

Wittig S.L., Spatz D.L.: Induced lactation: gaining a better understanding. „MCN Am J Matern Child Nurs” Mar-Apr 33:2008 (2) s. 76-81.