Współczesne badania nad manuskryptami greckimi Krakowa źródłem nowych rezultatów badawczych

Katarzyna Kołakowska; Lesław Łesyk

doi:10.18290/rh.2018.66.3-8

Katarzyna Kołakowska Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych
Lesław Łesyk

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.3-8

Słowa kluczowe: paleografia grecka; kodykologia; dyplomatyka; manuskrypt; kopista

Abstrakt

Współczesna metodologia jest niezwykle ważna dla prowadzenia wszelkich badań, które noszą miano naukowych. Paleografia, która nie jest już jedynie jedną z wielu nauk pomocniczych historii, ma w tym zakresie ogromną rolę do spełnienia. Najistotniejsze w niej jest to, że nowe, całościowe spojrzenie na materiał rękopiśmiennyzwala zweryfikować

W artykule zaprezentowano przykładowe wyniki prac prowadzonych nad rękopisami greckimi w zbiorach krakowskich (w Bibliotece Jagiellońskiej UJ oraz Muzeum Książąt Czartoryskich), które odnoszą się do tak istotnych kwestii, jak: identyfikacja skryby, określenie datacji oraz lokalizacji powstania danego manuskryptu (jak również konkretnych tekstów w nich zawartych). Uzyskane informacje wskazują na perspektywy prowadzenia badań nad grecką tradycją rękopiśmienną, a jednocześnie stanowią impuls do nowej refleksji naukowej w obszarze paleografii, kodykologii, a także literaturoznawstwa, również dzięki zastosowaniu współczesnych metod multispektralnych.

Bibliografia

Aland K.: Die Handschriftenbestände der polnischen Bibliotheken insbesondere an griechischen und lateinischen Handschriften von Autoren und Werken der klassischen bis zum Ende der patristischen Zeit. Berlin: Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Schriften der Sektion für Altertumswissenschaft 1956.

Bibliographia Hagiographica Graeca Socii Bollandiani. Bruxelles 1909.

Brugsch H.: Mein Leben und mein Wandern. Berlin: Allgemeiner Verein für Deutsche Litteratur 1894.

Canart P.: Notes sur quelques manuscrits grecs des bibliothèques de Pologne. W: Serta Turyniana. Studies in Greek Literature and Palaeography in Honor of Alexander Turyn. Eds. J.K. Newman, J. L. Heller. Urbana–London: University of Illinois Press 1974 s. 547-563.

Catalogus Codicum Hagiographicorum Graecorum Germaniae, Belgii, Angliae. Eds. Ch. van de Vorst, H. Delehaye. Subsidia Hagiographica 13. Bruxelles: Apud Socios Bollandianos 1913.

Cavallo G.: Ricerche sulla maiuscola biblica. Firenze: Le Monnier 1966. Tav. 83-87.

Combéfis F.: Illustrium Christi Martyrum lecti triumphi. Paris: Sumptibus Antonii Bertier 1659.

Crisci E.: La minuscula ogivale diritta. Origini, tipologie, dislocazioni. „Scrittura e Civiltà” 9:1985 s. 103-145.

De Boor C.G.: Verzeichniss der griechischen Handschriften der Königlichen Bibliothek zu Berlin. Berlin: A. Asher & co 1897.

De’ Cavalieri P.F. hagiographi Bollandiani: Catalogus Codicum Hagiographicorum Graecorum Bibliothecae Vaticanae. Bruxelles 1899.

Encyclopedia of Medieval Philosophy. Philosophy between 500 and 1500. Ed. H. Lagerlund. Heidelberg–London–New York: Credo Reference 2011.

Fonkič B.L., Poljakov F.B.: Paläographische Grundlagen der Datierung des Kölner Mani-Kodex. „Byzantinische Zeitschrift” 83:1990 s. 22-30.

Fonkič B.L.: Paleografia grecka wśród nauk pomocniczych w końcu XX stulecia. „Littera Antiqua” 7:2013 s. 32-42.

Fonkič B.L.: Scriptoria bizantini: risultati e prospettive della ricerca. W: Б.Л. Фонкич. Исследования по греческой палеографии и кодикологии IV-ХIХ вв. Oтв. ред. М.А. Курышева. Монфокон 3. Москва: ЯСК 2014 s. 55-60.

Gaillard Rhenanus F.: De breviloqventia Pliniana qvaestiones selectae. Dissertatio inavgvralis. Marburg: Marbvrgi Cattorvm 1904.

Gamillscheg E., Harlfinger D., Hunger H.: Repertorium der griechischen Kopisten 800-1600. 1. Teil: Handschriften aus Bibliotheken Großbritanniens. Fasz. A: Verzeichnis der Kopisten. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 1981.

Gollob E.: Verzeichnis der griechischen Handschriften in Österreich auszerhalb Wiens. Wien: Gerold in Komm. 1903 s. 27-29.

Guidi M.: Un ΒIΟΣ di Costantino. Rendiconti della Reale Accademia dei Lincei. Classe di scienze morali, storiche e filologiche. Serie quinta. Vol. XVI. Roma 1907 s. 304-340, 638-655.

Kołakowska K.: Manuskrypty greckie w zbiorach krakowskich. W: De nuptiis philologiae et libri manuscripti czyli Co nowego mówią rękopisy. Zbiór studiów. Red. A.P. Lew, P. Pludra-Żuk. Warszawa: Uniwersytet Warszawski 2016 s. 79-88.

Kowalski W.: Sytuacja prawna poniemieckich zbiorów bibliotecznych w Polsce. „Przegląd Biblioteczny” 1:1997 s. 17-23.

Lambecius P.: Commentarii de Augustissima Bibliotheca Caesarea Vindobonensis. Liber VIII. Vindobona 1665-1679.

Lechowski P.: Sporna Berlinka. Kontrowersje wokół zbiorów byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej przechowywanych w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. „Mierniki oceny czasopism i naukowców. Badania, teorie, wizje” 8:2008 nr 99, http://www.ebib.pl/2008/99/a.php? lechowski [dostęp: 10.07.2017].

Lefort L.Th., Cochez J.: Album palaeographicum codicum Graecorum minusculis litteris saec. IX et X certo tempore scriptorum, accedunt quaedam exempla codicum saec. XI-XVI. Leuven: Studiën 1932.

Leroy J.: Les Types de reglure des manuscrits grecs. Paris: C.N.R.S. 1976.

Lieu S.: Constantine Bizantius. The anonymous “Life of Constantine” (BHG 364). W: From Constantine to Julian: Pagan and Byzantine View. A Source History. Eds. S.N.C. Lieu, D. Montserrat. London–New York: Routledge 2003 s. 97-146.

Mioni E.: Bessarione Scriba e alcuni suoi collaboratori. “Miscellanea Marciana di studi Bessarionei”. Padova: Editrice Antenore 1976.

Olivier J.-M.: Répertoire des bibliothèques et des catalogues de manuscrits grecs de Marcel Richard. Turnhout: Brepols 1995.

Omont H.: Inventaire sommaire des manuscrits grecs de la Bibliothèque Nationale. Paris: Picard 1888.

Pietrzyk Z.: Book Collections from the Former Preussische Staatsbibliothek in the Jagiellonian Library. „Polish Libraries Today” 6:2005 s. 81-87.

Pietrzyk Z.: Zbiory z byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Bibliotece Jagiellońskiej. „Alma Mater” 100:2008 s. 15-19.

Pruszyński J.: Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna. T. II. Kraków: „Zakamycze” 2001.

Répertoire de réglures dans les manuscrits grecs sur parchemin. Base de données établie par J.-H. Sautel à l’aide du fichier Leroy et des catalogues récents. Turnhout: Brepols 1995.

Rosser J.H.: Historical Dictionary of Byzantium. Lanham: Scarecrow Press 2011.

Sautel J.-H., Leroy J.: Répertoire de réglures dans les manuscrits grecs sur parchemin. Bibliologia. Elementa ad librorum studia perinentia. Vol. XIII. Turnhout: Brepols 1995.

Studemund W., Cohn L.: Die Handschriften-Verzeichnisse der Königlichen Bibliothek zu Berlin. Berlin: Asher 1890.

Vogel M., Gardthausen V.E.: Die griechischen Schreiber des Mittelalters und der Renaissance. Leipzig: O. Harrassowitz 1909.

Zamorski K.: „Berlinka” – stan zachowania kolekcji i dostępność dla czytelników. „Przegląd Biblioteczny” 1:1997 s. 25-35.

Архимандритъ Владимиръ (Филантропов). Систематическое описание рукописей Московской Синодальной (Патрiаршей) Библiотеки. Часть первая – рукописи греческiя. Москва 1894.

Васильевский B.В.: ПОВѢСТЬ ЕПИФАНIА О IЕРУСАЛИМЕ И СУЩИХЪ ВЪ НЕМЪ МѢСТЪ. Православный Палестинский Сборникъ IV.2. С.-Петербургъ 1886.

Фонкич Б.Л.: Греческие рукописи европейских собраний. Палеографические и кодикологические исследования 1988-1998 гг. Москва: Индрик 1999 s. 9-17.

Фонкич Б.Л.: К вопросу о датировке греческих маюскульных рукописей IV-Х веков (предварительные наблюдения). W: Б.Л. Фонкич. Исследования по греческой палеографии и кодикологии IV-ХIХ вв. Oтв. ред. М.А. Курышева. Монфокон 3. Москва: ЯСК 2014 s. 19-27.

Фонкич Б.Л.: О датировке греческих минускульных рукописей IХ в. W: Б.Л. Фонкич. Исследования по греческой палеографии и кодикологии IV-ХIХ вв. Oтв. ред. М.А. Курышева. Монфокон 3. Москва 2014 s. 28-33.

Фонкич Б.Л.: К вопросу о происхождении Ивирского списка гомилий Фотия о нашествии Россов на Константинополь. W: Б.Л. Фонкич. Исследования по греческой палеографии и кодикологии IV-ХIХ вв. Oтв. ред. М.А. Курышева. Монфокон 3. Москва: ЯСК 2014 s. 561-567.

Фонкич Б.Л.: Кодекс Мани. „Вестник истории, литературы, искусства”. T. I. Москва: Собрание 2005 s. 69-74.

Фонкич Б.Л., Поляков Ф.Б.: Греческие рукописи Московской Синодальной Библиотеки. Палеографические, кодикологические и библиографические дополнения к каталогу архимандрита Владимира (Филантропова). Москва: Синодальная библиотека 1993.

Щапов Я.Н.: Греческие рукописи в собраниях Варшавы и Кракова. „Византийский временик” 34:1973 s. 257-261.