Młodzież studencka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i jej życie codzienne
Abstrakt
Artykuł porusza problematykę rozwoju, ewolucji i postaw środowiska studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie „Polski Ludowej” (lata 1944-1989). Jego celem jest opisanie ich sytuacji w okresie komunistycznej dyktatury, w czasie której ówczesne władze usiłowały podporządkować sobie lub wręcz zniszczyć niezależną od siebie uczelnię katolicką. Na położenie młodzieży studenckiej KUL w dużej mierze wpływała więc polityka państwa komunistycznego w poszczególnych dekadach PRL. Na przykład, w okresie stalinowskim (1948-1955), niezależnie od indywidualnych represji, część wydziałów i kierunków studiów w KUL uległa likwidacji, drastycznie ograniczono liczbę osób tam studiujących, jak również możliwości awansu zawodowego kadry dydaktyczno-naukowej. Przez cały omawiany okres studenci tej uczelni byli dyskryminowani przez państwo. Pobierali naukę w o wiele trudniejszych niż ich koledzy z uczelni państwowych warunkach (np. mieszkaniowych, lokalowych i bytowych). Mieli też znacznie większe trudności ze znalezieniem pracy po zakończeniu studiów. Z drugiej strony, doświadczali znacznie większej niż reszta studentów polskich wolności intelektualnej, np. mogli pobierać naukę nie ograniczoną przez ideologię komunizmu i cenzurę, bez przeszkód zapoznając się z dorobkiem intelektualnym cywilizacji Zachodu. Jako zbiorowość wykazywali zauważalną specyfikę na polu ideologicznym, np. znacznie chętniej niż reszta polskich studentów angażując się w działalność opozycyjną i częściej popierając nauczanie Kościoła katolickiego w kwestiach moralnych. W pewnym zakresie, wykazywali też podobieństwa w stosunku do pozostałych studentów w Polsce. Między innymi, od połowy lat sześćdziesiątych – podobnie jak w całym kraju – rósł wśród nich odsetek osób ze środowiska inteligenckiego, kobiet oraz młodzieży szukającej możliwości studiowania bliżej swojego miejsca zamieszkania. Sytuacja studentów KUL zaczęła się zmieniać na lepsze u schyłku PRL, kiedy władze komunistyczne musiały szukać wsparcia ze strony Kościoła katolickiego.
Bibliografia
Artówna M., Domy akademickie, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. S. Kunowski i in., Lublin 1969, s. 323-324.
Bez (auto)cenzury. Z Wojciechem Bogaczykiem rozmawia Bartłomiej Noszczak, Warszawa 2013.
„Biuletyn Informacyjny KUL” 1(1972), nr 1, s. 92-95.
Centrum Badania Opinii Społecznej, Młodzież o sobie i swojej przyszłości (raport z badań), Warszawa, czerwiec 1985.
Choma-Jusińska M., Środowiska opozycyjne na Lubelszczyźnie 1975-1980, Warszawa–Lublin 2009. Cieszkowski Z., Chór Akademicki, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 726-728. Dąbrowski M., NSZZ „Solidarność” Region Środkowo-Wschodni w latach 1980-1981, Lublin 2014. Dobosz S., Sport w KUL, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 769-772. Gałaszewska-Chilczuk D., Wołoszyn J.W., Od przedszkolaka do studenta. Kryteria selekcji społecznej i politycznej w edukacji lat 1947-1956, Lublin 2012.
Gawrysiakowa J., Jóźwik M., NSZZ „Solidarność” w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 19802010, Lublin 2015.
Gawryszczak P., Podziemie polityczno-wojskowe w Inspektoracie Lublin w latach 1944-1956, Lublin 1998.
Gregorowicz J., Studenci Sekcji Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach 19681987. Rekrutacja i przebieg studiów, Lublin 1996 (praca magisterska napisana pod kierunkiem dr. hab. Henryka Gapskiego) – mps w AKUL.
Iliński P., Moja działalność na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 1945-1946, w: Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1944-1952. Wspomnienia i relacje, red. J. Ziółek, Lublin 1999, s. 87-101.
Junes T., Pokolenia PRL. Ruch studencki w Polsce 1944-1989, Warszawa 2017.
Kansy N., Dom akademicki żeński, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 750-753. Karolewicz G., Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1925-1939 we wspomnieniach pracowników i studentów, red. G. Karolewicz, Lublin 1989.
Karolewicz G., Wstęp, w: Katolicki Uniwersytet Lubelski we wspomnieniach pierwszych studentów z lat 1918-1925, red. G. Karolewicz, Lublin 1978.
Katolicki Uniwersytet Lubelski w oczach wychowanków. Założenia, wspomnienia, sprawozdania, Lublin 1958.
Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1944-1952. Wspomnienia i relacje, red. J. Ziółek, Lublin 1999.
Koło Naukowe Historyków Studentów KUL 1919-2004, red. E. Ziółek, Lublin 2004.
Kosiński K., Młodzież lat osiemdziesiątych w świetle badań CBOS oraz wybranych analiz IBPM, MAW i KC PZPR, „Dzieje Najnowsze” 41(2009), z. 2, s. 117-135.
Kosiński K., Oficjalne i prywatne życie młodzieży w PRL, Warszawa 2006. Kowalowa A., Łukow W., Socjologia młodzieży, Szczecin 2003.
Kowieska M., Przychodnia Zdrowia, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 747-749.
Kozak J., Opieka lekarska nad młodzieżą akademicką KUL, „Zeszyty Naukowe KUL” 2(1959), nr 4, s. 113-121.
Kozak J., W trosce o zdrowie młodzieży akademickiej, „Zeszyty Naukowe KUL” 3(1960), nr 4, s. 138-143.
Kozak J., Zagadnienie opieki lekarskiej w okresie 50-lecia, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. S. Kunowski i in., Lublin 1969, s. 331-333.
Kozak-Złomańczuk M., Studenci Sekcji Filozofii Teoretycznej Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL w latach 1949-1989 – zagadnienie rekrutacji, Lublin 1996 (praca magisterska napisana pod kierunkiem dr. hab. Henryka Gapskiego) – mps w AKUL.
Krzysztoporska I., Sekcja Społeczna Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach 1952-1989.
Zagadnienia rekrutacji na I rok studiów, Lublin 2002 (praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Stanisława Olczaka) – mps w AKUL.
Kunowska-Porębna M., Pomoc Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego dla młodzieży akademickiej, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. S. Kunowski i in., Lublin 1969, s. 321-323.
Kunowski S., Z przeszłości studenckich kół naukowych KUL, „Zeszyty Naukowe KUL” 5(1962), nr 4, s. 146-155.
Litak S., Problematyka badań nad studentami, w: Katolicki Uniwersytet Lubelski. Wybrane zagadnienia z dziejów uczelni, red. G. Karolewicz, M. Zahajkiewicz, Z. Zieliński, Lublin 1992, s. 321-326.
Main I., Trudne świętowanie. Konflikty wokół obchodów świąt państwowych i kościelnych w Lublinie (1944-1989), Warszawa 2004.
Mariański J., Religijność w procesie przemian. Szkice socjologiczne, Warszawa 1991.
Mażewski L., System rządów w PRL (1952-1989), Warszawa–Biała Podlaska 2011.
Notatki z wystąpienia ks. rektora Słomkowskiego 22 IV 1950 na Konferencji Episkopatu Polski, w:
J. Warzeszak, Ks. Antoni Słomkowski 1900-1982. Rektor i odnowiciel KUL, teolog – rekolekcjonista, człowiek sumienia, Warszawa 1999, s. 449.
Patelka J., Teatr Akademicki, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 719-725.
Pospuła E., Pomoc socjalna dla studentów, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 740-742.
Represje wobec uczestników wydarzeń w Katedrze Lubelskiej w 1949 roku, oprac. J. Ziółek, A. Przytuła, Lublin 1999, s. 99-113.
Rydzewski P., Percepcja marksizmu przez młodzież. Badanie studentów KUL, Lublin 1985 (praca magisterska pisana pod kierunkiem doc. dr. hab. Piotra Kryczki) – mps w AKUL.
Sawicki S., Katolicki Uniwersytet Lubelski w powojennym dwudziestoleciu, „Zeszyty Naukowe KUL” 8(1965), nr 1(29), s. 3-12.
Sobieraj M., Między oporem a lojalnością. Działania SB wobec KUL na przykładzie rozpracowania prof. Jerzego Kłoczowskiego, Lublin 2015.
Sprawozdanie do protokołu z kontroli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego [przez Najwyższą Izbę Kontroli], Lublin 8 XII 1951, w: J. Warzeszak, Ks. Antoni Słomkowski 1900-1982. Rektor i odnowiciel KUL, teolog – rekolekcjonista, człowiek sumienia, Warszawa 1999, s. 478.
Stanowski A., Chruszczewski A., Życie akademickie w latach 1944-1968, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. S. Kunowski i in., Lublin 1969, s. 335-355.
Studenci Warszawy. Studium długofalowych przemian postaw i wartości, red. S. Nowak, Warszawa 1991.
Szkice o codzienności PRL, red. M. Kruszyński, T. Osiński, Lublin 2016.
Sztompka P., Życie codzienne – temat najnowszej socjologii, w: Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Kraków 2008, s. 30-33.
Trojanek R., Życie turystyczne na KUL, „Zeszyty Naukowe KUL” 1(1958), nr 2, s. 151-153. Warzeszak J., Ks. Antoni Słomkowski 1900-1982. Rektor i odnowiciel KUL, teolog – rekolekcjonista, człowiek sumienia, Warszawa 1999. Wierzbicki M., Młodzież w PRL, Warszawa 2009.
Wierzbicki M., Ostatni bunt. Młodzieżowa opozycja polityczna u schyłku PRL (1980-1990). Fakty, konteksty, interpretacje, Lublin–Warszawa 2013.
Wierzbicki M., Związek Młodzieży Polskiej i jego członkowie. Studium z dziejów funkcjonowania stalinowskiej organizacji młodzieżowej, Warszawa 2006.
Wierzbicki M., Życie codzienne Polaków pod okupacjami – wymiar materialny i psychologiczny, w: Jak Polacy przeżywali wojny światowe?, red. T. Schramm, P. Skubisz, Szczecin 2016, s. 192-195. Wnuk R., Lubelski Okręg AK-DSZ-WiN 1944-1946, Warszawa 2000.
Wołoszyn J.W., Chronić i kontrolować. UB wobec środowisk i organizacji konspiracyjnych młodzieży na Lubelszczyźnie (1944-1956), Warszawa 2007.
Z dyplomem KUL w Polskę. Wspomnienia i relacje, red. Z. Jasińska, M. Staniszewska, Lublin 1994.
Z naszego półwiecza. Wspomnienia absolwentów filologii polskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego rocznik 1951-1955, red. B. Królikowski, Lublin 2005.
Ziółek J., Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1944-1992, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 31-55.
Zubacz B., Rozwód w opinii studentów (na przykładzie badań studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej), Lublin 1987 (praca magisterska pisana pod kierunkiem doc. dr. hab. Piotra Kryczki) – mps w AKUL.
Żurek W., Dom akademicki męski, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 754-757.
Copyright (c) 2018 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
