Jarosław Iwaszkiewicz jako pisarz autobiografizujący (na przykładzie opowiadań: Koronki weneckie I, Koronki weneckie II, Dzień sierpniowy, Tatarak, Opowiadanie z psem)
Abstrakt
Artykuł dotyczy konwencji literackiej o nazwie „autobiografizm”, będącej reakcją na niekontrolowany przyrost wiedzy naukowej, który nastąpił na przełomie wieków XIX i XX. Najogólniej konwencję literacką autobiografizmu można scharakteryzować jako takie ukształtowanie dzieła prozy narracyjnej, które skłania czytelnika do ustanowienia analogii między fabułą utworu a biografią twórcy. W literaturze polskiej pierwsze tego typu utwory powstawały w latach dwudziestych XX wieku, by rozpowszechnić się na nie spotykaną do tej pory skalę w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Artykuł analizuje to zjawisko na przykładzie pięciu opowiadań Jarosława Iwaszkiewicza, powstałych w latach 1940-1958, które przedstawiają sobą różne możliwości przetwarzania biografii w literaturę, a jednocześnie – ukazywania takich treści, o których autor nie mógł pisać wprost, gdyż naruszały one tabu kulturowe.
Bibliografia
Abramowska Janina, Jednak autor!, [w:] Ja, autor. Sytuacja podmiotu w polskiej literaturze współczesnej, red. Dariusz Śnieżko, Warszawa: Semper 1996.
Czermińska Małgorzata, Autobiografia i powieść, czyli pisarz i jego postacie, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1987.
Czermińska Małgorzata, Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków: Universitas 2000.
Iwaszkiewicz Jarosław, Książka moich wspomnień, Warszawa: Czytelnik 1975. Iwaszkiewicz Jarosław, Podróże do Włoch, wyd. II, Warszawa 1980. Iwaszkiewicz Jarosław, Opowiadania, t. II, Warszawa 1979.
Iwaszkiewicz Jarosław, Opowiadania, t. V, Warszawa: Czytelnik 1980.
Iwaszkiewicz Jarosław, Dzienniki, red. Andrzej Gronczewski, t. I-III, Warszawa: Czytelnik 2007-2011.
Iwaszkiewicz Jarosław, Dzienniki 1956-1963, oprac. i przyp. Agnieszka i Robert Papiescy, Radosław Romaniuk, wstęp Andrzej Gronczewski, Warszawa: Czytelnik 2010.
Jarzębski Jerzy, Powieść jako autokreacja, Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1984. Kirchner Hanna, Nałkowska albo życie pisane, Warszawa: W.A.B. 2011.
Lejeune Philippe, Pakt autobiograficzny, [w:] tenże, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, tłum. różni, Kraków: Universitas 2001.
Lejeune Philippe, Wokół autobiografii i dzienników osobistych, przeł. M. i P. Rodakowie, [w:] Paweł Rodak, Pismo, książka, lektura. Rozmowy: Le Goff, Chartier, Hébrard, Fabre, Lejeune, tłum. różni, przedm. Krzysztof Pomian, Warszawa: Wydawnictwo UW 2009.
Lis Jerzy, Obrzeża autobiografii. O współczesnym pisarstwie autofikcyjnym we Francji, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2006.
Madyda Aleksander, Haupt. Monografia, Toruń: Wydawnictwo UMK 2012.
Nycz Ryszard, Tropy „JA”. Koncepcje podmiotowości w literaturze polskiej ostatniego stulecia, [w:] tenże, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wrocław: Leopoldinum 2002.
Radziwon Marek, Iwaszkiewicz. Pisarz po katastrofie, Warszawa: PWN 2010.
Romaniuk Radosław, Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza, t. I-II, Warszawa: Iskry 2012-2017.
Sławiński Janusz, Myśli na temat: biografia pisarza, [w:] Biografia – geografia – kultura literacka, red. Jerzy Ziomek i Janusz Sławiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1975.
Smulski Jerzy, Twórczość narracyjna Stefana Otwinowskiego, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu 1993.
Stoff Andrzej, Czas mianowany w strukturze utworu epickiego, [w:] tenże, Studia z teorii literatury i poetyki historycznej, Lublin: TN KUL 1997.
Wszystko jak chcesz. O miłości Jarosława Iwaszkiewicza i Jerzego Błeszyńskiego, oprac. Anna Król i Malwina Mus, Warszawa: Wilk i Król Oficyna Wydawnicza 2017.
Copyright (c) 2018 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
