Konfrontative Analyse polysemer Tierbezeichnungen im Polnischen und Deutschen

  • Magdalena Szulc-Brzozowska Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych
Słowa kluczowe: stereotypy asocjatywne; ekwiwalencja (niemiecko-polska); leksemy polisemiczne; nazwy zwierząt

Abstrakt

Analiza konfrontatywna polisemicznych nazw zwierząt w języku polskim i niemieckim

Przedmiotem niniejszej analizy są polisemiczne leksemy języka niemieckiego i polskiego oznaczające zwierzęta. Analiza kontrastywna dotyczy jedynie tych znaczeń, które stanowią metaforyczne rozszerzenia odnoszące się do ludzi. Bazują one na „asocjatywnych stereotypach” (Kilian 2005). Wyróżnione zostały trzy obszary odniesienia wartościowania danego określenia, mianowicie poziom umysłowy, zachowanie oraz wygląd / percepcja. Mogą się one w niektórych przypadkach zazębiać. Porównywane pary leksemów wykazują ekwiwalencję w różnym stopniu, łącznie z ekwiwalencją zerową, która najbardziej przemawia za asocjatywno-stereotypowym charakterem badanych znaczeń.

Konfrontative Analyse polysemer Tierbezeichnungen im Polnischen und Deutschen

Den Gegenstand des vorliegenden Beitrags bilden polyseme deutsche und polnische Tierbezeichnungen. Ihre metaphorischen Bedeutungen, wenn sie sich auf Personen beziehen und auf „assoziativen Stereotypen“ (Kilian 2005) beruhen, werden kontrastiv behandelt. Bei der Wertung der jeweiligen Lexeme werden drei Bezugsbereiche unterschieden: Intellekt, Verhalten und das Äußere. Diese Bereiche können sich überschneiden. Die verglichenen Lexempaare weisen unterschiedliche Äquivalenzstufen auf, darunter die Nulläquivalenz, die am stärksten für den assoziativ-stereotypen Charakter der analysierten Bedeutungen spricht.

Bibliografia

Beckmann S.: Die Grammatik der Metapher: eine gebrauchstheoretische Untersuchung des metaphorischen Sprechens, Tübingen 2001.

Burger H.: Phraseologie: eine Einführung am Beispiel des Deutschen, Berlin 1998.

Donalies E.: Basiswissen Deutsche Phraseologie, Tübingen–Basel 2009.

USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, t. I-IV, ed. S. Dubisz, Warszawa 2003 [‚Universalwörterbuch der polnischen Sprache‘. 4 Bde].

DUW: Duden. Deutsches Universalwörterbuch, Mannheim 1983/52003.

Fleischer W.: Phraseologie der deutschen Gegenwartssprache, Tübingen 1982/21997.

Kilian J.: Assoziative Stereotype. Sprachtheoretische, sprachkritische und sprachdidaktische Anmerkungen zum lexikalisch verknüpften Mythos, Aberglauben, Vorurteil, in: Brisante Semantik. Neuere Konzepte und Forschungsergebnisse einer kulturwissenschaftlichen Linguistik, ed. D. Busse, T. Niehr, M. Wengeler, Tübingen 2005, S. 117-132.

Kohl K.: Metapher, Stuttgart 2007.

Palm Ch.: Phraseologie: eine Einführung, Tübingen 1995.

Pfeiffer H.: Das große Schimpfwörterbuch. Über 10 000 Schimpf-, Spott-, und Neckwörter zur Be-

zeichnung von Personen, Frankfurt am Main 1996/21997.

Putnam H.: Die Bedeutung von „Bedeutung“, ed. von Spohn, W. Frankfurt 1975/21990.

Skirl H.: Emergenz als Phänomen der Semantik am Beispiel des Metaphernverstehens: Emergente konzeptuelle Merkmale an der Schnittstelle von Semantik und Pragmatik, Tübingen 2009.

Korpusquellen

Baron U.: Königinnen haben es auch nicht leicht, „Welt” 10.09.05, http://www.welt.de/print-welt/article164090/Koeniginnen-haben-es-auch-nicht-leicht.htm/ [18.03.2016].

Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache (DWDS), https://www.dwds.de/

Dodillet M.: Die Toskanamänner, München 2014.

Kozaczek, http://www.kozaczek.pl/plotka.php?id=39459, 27.08.2012/ [16.02.2016].

Liebe.Gofemini, 28.10.2012, http:/liebe.gofemin.de/forum/was-verstehen-frauen-unter-einem-hengst-im Bett-fd398607 / [18.03.2016].

Narodowy Korpus Języka Polskiego (NKJP) (‚Nationalkorpus der polnischen Sprache‘), http://nkjp.pl/

Mamadu, http://mamadu.pl/119073,ty-macioro-swinio-piz-o-nie-nudz-umyj-sie-smierdziuchu-szokujace-wyznanie-nauczycielki-przesladowanej-przez-trzynastolatkow/ [16.03.2016].

netkobiety, 25.01.2011, http://www.netkobiety.pl/t20928.html,/ [16.03.2016].

Shakespeare W.: Shakespaer‘s drammatische Werke, übers. J.W.O. Benda, Göschen 1825.

Teenager-Erzählungen, http://www.erotik-sexgeschichten.net/teenager-erzaehlungen/Eine-suesse-Schnecke.html/ [18.03.2016].

Turnau J.: Arcybiskup Hoser i ks. Lemanski: pasterz i niesforny baranek, „Gazeta Wyborcza” 13.08.2013, http://wyborcza.pl/1,75968,14435118,Arcybiskup_Hoser_i_ks__Lemanski__pasterz_i_niesforny.html/ [16.03.2016].

„Wochenblatt” 14.03.2013, http://www.wochenblatt.de/nachrichten/regensburg/erotik/Heiss-Jessica-ist-ein-richtig-richtig-heisser-Playboy-Hase;art11855,167855/ / [8.11.2016].

„Wortschatz Uni Leipzig”, http://wortschatz.uni-leipzig.de/ [18.03.2016].

Opublikowane
2019-10-23
Dział
Artykuły