Cучасная беларуская драматургія ў Польшчы: пераклады і даследаванні

Syarhyey Kavalyow

doi:10.18290/rh.2016.64.7-12

Syarhyey Kavalyow Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2016.64.7-12

Słowa kluczowe: dramaturgia białoruska; teatr współczesny; wielojęzyczność w literaturze Białorusi; dramat historyczny; tematyka społeczna; świadomość narodowa; kosmopolityzm

Abstrakt

Współczesny dramat białoruski w Polsce: przekłady i opracowania

Artykuł podejmuje analizę procesu przekładu literackiego i badań naukowych poświęconych współczesnemu dramatowi białoruskiemu w Polsce. Autor artykułu dostrzega wzmożone zainteresowanie polskich badaczy i tłumaczy sztukami współczesnych dramatopisarzy białoruskich. Jest to związane z sukcesami białoruskiej dramaturgii za granicą oraz z rozwojem slawistyki w Polsce, pojawieniem się nowej generacji badaczy i tłumaczy. Polscy badacze zauważają, że w wyniku procesu rusyfikacji na Białorusi większość młodych autorów pisze w języku rosyjskim, natomiast do ojczystego języka zwracają się przedstawiciele średniego i starszego pokolenia. Większość polskich tłumaczy i badaczy (Andriej Moskwin, Agnieszka Lubomira Piotrowska, Karolina Niewiadomska, Jakub Adamowicz i in.) koncentruje swoją uwagę właśnie na rosyjskojęzycznej dramaturgii Białorusi, ale dzięki staraniom Beaty Siwek, Małgorzaty Buchalik, Agnieszki Goral polski odbiorca ma możliwość zaznajomienia się także z twórczością autorów białoruskojęzycznych.

Cучасная беларуская драматургія ў Польшчы: пераклады і даследаванні

В статье анализируется процесс художественного перевода и научного изучения современной белорусской драматургии в Польше. Автор статьи отмечает возросший интерес польских исследователей и переводчиков к пьесам современных белорусских драматургов. Связано это с успехами белорусской драматургии за рубежом и с развитием славистики в Польше, появлением новой генераци исследователей и переводчиков. Польские исследователи отмечают, что в результате процессов русификаци в Беларуси большинство молодых авторов пишет на русском языке, а на родном языке пишут представители среднего и старшего поколения. Большинство польских переводчиков и исследователей (Андрей Москвин, Агнешка-Любомира Петровская, Каролина Невядомская, Якуб Адамович и др.) обращают свое внимание именно на рускоязычную драматургию Беларуси, но благодаря усилиям Беаты Сивек, Малгожаты Бухалик, Агнешки Гораль польский читатель имеет возможность познакомиться и с творчеством белорусскоязычных авторов.

Bibliografia

Arcimovicz T.: Białoruski teatr współczesny — walcząc o różnorodność, [w:] Raport o stanie kultury niezależnej INGO w Białorusi, Lublin: Fundacja Kultura Enter 2011, s. 58-66.

Borowiec A.: O prze/ykładzie „Powrotu głodomora” S. Kawaloua, „Czasopis” 2006, nr 11, s. 41-42.

Borowiec A.: Głodomor w Lublinie, „Czasopis” 2009, nr 11, s. 45-46.

Bortnowska K.: Białoruski postmodernizm. Liryka pokolenia Bum-Bam-Litu, Warszawa 2009.

Cymerman J.: Głodomor, diabełki i teatr białoruski, [w:] Паміж Беларуссю і Польшчай. Драматургія Сяргея Кавалёва = Pomiędzy Białorusią a Polską. Dramaturgia Siarhieja Kawaloua,, Мінск: Кнігазбор 2009, c. 353-354.

Jakowlewa N.: Zwierciadło Barbary, „Teatr Lalek” 2010, nr 1, s. 40-41.

K.S.: Niezależny białoruski teatr – mit czy rzeczywistość?, [w:] Raport o stanie kultury nie¬zależnej INGO w Białorusi, Lublin: Fundacja Kultura Enter 2011, s. 67-75.

Kawalou S.: Polsko-białoruskie kontakty teatralne, [w:] Stan i perspektywy rozwoju polsko-białoruskich kontaktów naukowych, gospodarczych i kulturalnych, Lublin: Wyd. UMCS 2005, s. 161-168.

Kawalou S.: Współczesna dramaturgia białoruska: trudne warunki rozwoju, „Lublin: Kultura i Społeczeństwo” 2010, nr 6, s. 76-77.

Kawalou S.: Współczesny dramat białoruski, [w:] S. Kawalou, Zmęczony diabeł. Dramaty, Lublin: Wyd. UMCS 2004, s. 7-10.

Korzeniowska-Bihun A., Moskwin A.: Nowy dramat ukraiński, t. I: W oczekiwaniu na Majdan, Warszawa: Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego 2015.

Kuligowska-Korzeniowska A.: Niemy poeta, czyli o dramacie i teatrze białoruskim, „Dialog” 2014, nr 1.

Kurejczyk А.: Białoruskie wysepki wolności, „Dialog” 2005, nr 12, s. 61-69.

Labirynt. Antologia współczesnego dramatu białoruskiego, wybór B. Siwek, Radzyń Podlaski: Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych 2013.

Lappo I.: Konfrontacje z tradycją: polska recepcja teatru białoruskiego, „Acta Albaruthenica” 5(2005), s. 78-89.

Lappo I.: O braciach naszych mniejszych, „Akcent” 2007, nr 4, s. 166-172.

Lappo I.: O pewnym polsko-białoruskim nieporozumieniu z rosyjskim klasykiem w tle, „Acta Albaruthenica” 7(2007), s. 319-330.

Moskwin A.: Dramaty Kowalowa po polsku [w:] Recepcja. Transfer. Przekład, t. I, Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego 2005, s. 117-121.

Moskwin A.: Nowa dramaturgia białoruska, t. I, Warszawa: „Sowa” 2011.

Moskwin A.: Nowa dramaturgia białoruska, t. II: Życie w pułapce, Warszawa: Katedra Stu¬diów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego 2014.

Moskwin A.: Nowa dramaturgia białoruska, t. III: Młodzi Gniewni, Warszawa: Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego 2015.

Moskwin A.: Opera białoruska w Mińsku. Poszukiwanie własnej historii, „Ruch Muzyczny” 2009, nr 18, s. 30.

Moskwin A.: Teatr białoruski: 1920-1930. Odrodzenie i zagłada, Warszawa: BEL Studio 2013.

Moskwin A.: Teatr białoruski: zmierzenie się z Gombrowiczem, „Acta Albaruthenica” 7(2007), s. 232-245.

Moskwin A.: Życie w pułapce, [w:] A. Moskwin, Nowa dramaturgia białoruska, t. II: Życie w pułapce, Warszawa: Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego 2014, s. 9-16.

Rusiecka N.: Polsko-białoruski dialog we współczesnym dramacie białoruskim (na przy¬kładzie twórczości Sergieja Kowalowa, [w:] Kulturowe konteksty dramatu współczesnego, red. M. Bartosiak, M. Leyko, Kraków: Księgarnia Akademicka 2008, s. 127-139.

Rusiecka N.: Utwory Franciszki Urszuli Radziwiłłowej na współczesnej scenie teatralnej, [w:] Гістарычная спадчына Радзівілаў = Dziedzictwo kulturowe Radziwiłłów, Нясвіж–Мінск: „Медысонт” 2013, с. 138-148.

Siwek B.: „Nocą, kiedy jest jasno” Alesia Astaszonka w kontekście dramaturgii europejskiej XX wieku, [w:] Między Wschodem a Zachodem. Z dziejów kultury pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego, red. W. Kołbuk, A. Nowacki, L. Puszak, Lublin: Wyd. KUL 2010, s. 315-324.

Siwek B.: Człowiek w świecie absurdu. O dramacie „Labirynt” Mikoły Arachouskiego, [w:] W kręgu wartości: Bóg, człowiek, świat w kulturze i literaturach wschodniosłowiańskich, red. A. Woźniak, W. Kowalczyk, Lublin: Wyd. KUL 2010, s. 251-257.

Siwek B.: O dramatycznym poemacie Raisy Baravikowej Barbara Radziwiłł, „Acta Alba¬ruthenica” 2009, nr 9, s. 168-174.

Siwek B.: Przedmowa, [w:] Labirynt. Antologia współczesnego dramatu białoruskiego, wybór B. Siwek, Radzyń Podlaski: Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych 2013, s. 5-11.

Siwek B.: Rzeczywistość w świetle groteski. O dramatach absurdu Ihara Sidaruka, [w:] Epoka a literatura i język w Słowiańszczyźnie Wschodniej, red. A. Ksenicz, Zielona Góra 2013, s. 277-287.

Siwek B.: W kręgu problematyki „Zmęczonego diabła” Siarhieja Kavalowa, [w:] Droga ku wzajemności. Tom jubileuszowy dedykowany Profesorowi Aleksandrowi Barszczewskiemu, red. M. Cimoszuk, M. Chaustowicz, Warszawa: Katedra Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego 2006, s. 248-256.

Siwek B.: Wolność ukrzyżowana. Rzecz o białoruskim dramacie i teatrze, Lublin: Wyd. KUL 2011.

Une moisson en hiver. Panorama des ѐcritures thѐȃtrales contemporaines de Biѐlorussie, sous la direktiom de Larissa Guillemet et de Virginie Symaniec, Paris: Maison d’Europe et d’Orient 2011.

Żuk G.: Apetyt na większego głodomora, [w:] Паміж Беларуссю і Польшчай. Драматургія Сяргея Кавалёва = Pomiędzy Białorusią a Polską. Dramaturgia Siarhieja Kawaloua, Мінск: Кнігазбор 2009, s. 347-352.

Гулина А.: „It's Only Rock' n' Roll” – роль музыки в пьесах Тома Стоппарда Rock 'n' Roll и Поколение Jeans Николая Халезина, [y:] Przestrzeń kulturowa Słowian, Lublin: Wyd. KUL 2015.

Гулина А.: Драматургия Николая Халезина: политика в театральной маске, „Studia Białorutenistyczne” 8(2014), s. 125-135.

Гулина А.: Национальная самоидентификация в современной русскоязычной драма¬тургии Беларуси и Украины, „Białorutenistyka Białostocka” 5(2013), s. 297-308.

Кавалёў C.: Драматургія пакалення “Бум-Бам-Літ”, „Studia Białorutenistyczne” 7(2013), s. 165-176.

Кавалёў С.: Сучасная беларуская драматургія з перспектывы “тэорыі поля”, [y:] С. Ка¬валёў, Пачвара ў рэліктавым лесе. Літаратура, тэатр, крытыка, выд. “Галіяфы”, Мінск 2013, с. 38-66.

Сборник современной рускоязычной драматургии Беларуси, сост. С.Я. Гончарова-Грабовская, Минск: „Беларусь” 2010.

Смольская К.: Маладая генерацыя ў беларускім тэатры і драматургіі: пошук новага зместу і сродкаў сцэнічнай выразнасці, „Studia Białorutenistyczne” 6(2012), s. 191-214.