Międzystylowe wędrówki gatunków
Abstrakt
W artykule omawia się osobliwe realizacje dekalogu i kodeksu drogowego – teksty które przekroczyły granice swego prymarnego stylowego i dyskursywnego osadzenia. W pierwszym wypadku przeniesione na obszar dyskursu dydaktycznego i poradnikowego o charakterze ludycznym (przesuniecie na osi kontekst religijny–kontekst świecki), w drugim z prawno-administracyjnego na religijny. Międzystylowa migracja gatunków jest – zdaniem autorki – wyrazem obserwowanego współcześnie otwarcia rejestrów stylistycznych innych niż artystyczny. Na przykładzie dekalogu pokazano zjawisko transakcentacji gatunkowej, związane z modyfikacją funkcji w konkretnej tekstowej realizacji gatunku (użycie ironiczne lub parodystyczne). Na przykładzie kodeksu drogowego – zjawisko rozszerzenia lub zacierania granic stylu religijnego, poddawanego współcześnie, szczególnie w pododmianie katechetycznej, różnego typu zabiegom uatrakcyjniającym, w tym z wykorzystaniem gatunkowych upodobnień.
Bibliografia
Bernacki M., Pawlus M.: Słownik gatunków literackich, Bielsko-Biała 20054.
Duszak A.: Teksty kultury globalnej, w: W kręgu wiernej mowy, red. M. Wojtak, M Rzeszutko, Lublin 2004, s. 59-67.
Makuchowska M.: Modlitwa jako gatunek języka religijnego, Opole 1998.
Nowak M.: Lekarstwo dla wszystkich. O kilku sposobach uczenia i propagowania modlitwy, w: Człowiek, zjawiska i teksty kultury w komunikacji społecznej, red. M. Karwatowska, R. Litwiński, A. Siwiec, Lublin 2015, s. 203-216.
Nowak-Barcińska M.: Drugie życie gatunku, w: Gatunki mowy i ich ewolucja, t. IV: Gatunek a komunikacja społeczna, red. D. Ostaszewska przy współudziale J. Przyklenk, Katowice 2011, s. 266-284.
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. I-L, Poznań 1994-2005.
Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław19892.
Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, t. I-II, Warszawa 2001.
Synowiec J.S. OFMConv: Dekalog. Dziesięć ważnych przykazań. Wj 20,1-17 oraz Pwt 5, 6-20, Kraków 2004.
Synowiec J.S. OFMConv: Dziesięć przykazań. Wj 20,1-17 oraz Pwt 5, 6-20, Kraków 1999.
Synowiec J. St. OFMConv: Gatunki literackie w Starym Testamencie, Kraków 2003.
Wierzbicka A.: Akty mowy, w: Współczesna polszczyzna. Wybór opracowań, t. III: Akty i gatunki mowy, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, J. Szadura, Lublin, 2004, s. 33-50 [przedruk].
Wojtak M.: Modlitewne kolekcje doraźnie komponowane, „Roczniki Humanistyczne” 59(2011), z. 6, s. 185-200.
Wojtak M.: Modlitewnik jako lekarstwo. Analiza genologiczna, „Roczniki Humanistyczne” 63(2015), z. 6, s. 241-261.
Wojtak M.: Modlitwa ustalona – podstawowe wyznaczniki gatunku, w: Współczesna polszczyzna. Wybór opracowań, t. III, Akty i gatunki mowy, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, J. Szadura, Lublin, 2004, s. 187-196 [przedruk].
Wojtak M.: O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu, „Tekst i Dyskurs” 4(2011), s. 69-78.
Wojtak M.: Osobliwe byty gatunkowe i tekstowe w ich uwikłaniach komunikacyjnych, w: Gatunki mowy i ich ewolucja, t. IV, Gatunek a komunikacja społeczna, red. D. Ostaszewska przy współudziale J. Przyklenk, Katowice 2011, s. 44-56.
Wojtak M.: Styl gatunku, styl gatunkowy a styl funkcjonalny w perspektywie analitycznej, w: Gatunki mowy i ich ewolucja, t. III, Gatunek a odmiany funkcjonalne, red D. Ostaszewska, Katowice 2007, s. 16-24.
Wojtak M.: Współczesne modlitewniki w oczach językoznawcy. Studium genologiczne, Tarnów 2011.
Copyright (c) 2016 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
