Aspektualność i consecutio temporum w języku niderlandzkim i polskim
Abstrakt
Język niderlandzki, stający się coraz bardziej popularnym językiem obcym w Polsce, należy do języków germańskich, które są temporalne. Język polski należy do języków słowiańskich, które są aspektualne. W języku polskim istnieją trzy czasy gramatyczne: czas teraźniejszy, przeszły i przyszły, czasownik zasadniczo może być dokonany bądź niedokonany. W języku niderlandzkim istnieje według tradycyjnego ujęcia osiem czasów, cztery z nich są voltooid, czyli przedstawiające sytuację bądź akcję jako zakończoną, i cztery – onvoltooid, przedstawiające sytuację bądź akcję w czasie jej trwania. Aspekt jako obowiązkowa kategoria morfologiczna nie istnieje. To, czy czasownik w danym zdaniu jest dokonany czy też nie, zależy od innych części zdania.
Bibliografia
Agrell S.: Aspektänderung und Aktionsartbildung beim polnischen Zeitworte. Ein Beitrag zum Studium der indogermanischen Präverbia und ihrer Bedeutungsfunktionen, Diss. Lund 1908.
Algemene Nederlandse Spraakkunst, red. W. Haeseryn, Groningen 1997, wersja elektroniczna: http://www.let.ru.nl/ans/e-ans
Bertinetto P.M., Ebert K.H., Groot C. de: The progressive in Europe, w: Tense and Aspect in the Languages of Europe, red. Ö. Dahl, Berlin–New York 2000, s. 517-558.
Boogaart R.: Aspect and Temporal Ordering, The Hague 1999.
Bogusławski A.: Aspekt i negacja, Warszawa 2003.
Cockiewicz W.: Aspekt na tle systemu słowotwórczego polskiego czasownika i jego funkcyjne odpowiedniki w języku niemieckim, Kraków 1992.
Cockiewicz W.: Na peryferiach aspektu, „LingVaria” 2(2007), nr 2(4), s. 9-23.
Czarnecki T.: Aspektualität im Polnischen und Deutschen. Bedeutungen und Formen in einer konfrontativen Übersicht, Gdańsk 1998.
Czochralski J.: Verbalaspekt und Tempussystem im Deutschen und Polnischen. Eine konfrontative Darstellung, Warszawa 1975.
Filip H.: Aspect, Situation Types and Nominal Reference, Ph.D. dissertation, University of California, Berkeley, CA 1993.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa 1998.
Grzegorczykowa R.: Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków, Wrocław–Warszawa–Kraków 1975.
Grzegorczykowa R.: Nowe spojrzenie na kategorię aspektu w perspektywie semantyki kognitywnej, w: Semantyczna struktura słownictwa i wypowiedzi, red. R. Grzegorczykowa, Z. Zaron, Warszawa 1997, s. 25-38.
Grzegorczykowa R.: Problem kwantyfikacji w grupie werbalnej, w: Liczba. Ilość. Miara. Materiały konferencji naukowej w Jadwisinie 11-13 maja 1972 r., red. Z. Topolińska, M. Grochowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973, s. 83-89.
Haasse H.: Heren van de thee, Amsterdam 2005.
Haasse H.: Panowie herbaty, przekł. A. Oczko, Warszawa 2010.
Holvoet A.: Aspekt a modalność w języku polskim na tle ogólnosłowiańskim, Wrocław 1989.
Isačenko A.: Die russische Sprache der Gegenwart, Halle (Saale) 1962.
Kaleta Z.: Gramatyka języka polskiego dla cudzoziemców, Kraków 1995.
Karolak S.: Od semantyki do gramatyki, Warszawa 2001.
Kątny A.: Aspektualität in germanischen und slawischen Sprachen, Poznań 2000.
Koschmieder E.: Nauka o aspektach czasownika polskiego w zarysie, Wilno 1934.
Krifka M.: Nominalreferenz und Zeitkonstitution, München 1989.
Laskowski R.: Präpositionele Ausdrücke mit temporaler Funktion im Polnischen, Beiträge zu einer gleichnamigen Tagung Oldenburg, Oldenburg 2003, s. 193-226.
Laskowski R.: Studia z leksykologii i gramatyki języków słowiańskich, Kraków 1996.
Laskowski R.: Temporalne frazy przyimkowe o funkcji prospektywnej i retrospektywnej, w: Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego, red. M. Grochowski, Toruń 2005, s. 209-225.
Młynarczyk A.: Aspectual pairing in Polish, Utrecht 2004.
Młynarczyk A.: Aspectuele overeenkomsten tussen het Pools en het Nederlands, „Nederlandse Taalkunde” 6(2001), s. 272-289.
Nagórko A.: Podręczna gramatyka języka polskiego, Warszawa 2010.
Nederlandse grammatica voor anderstaligen, red. A.M. Fontein, A. Pescher-ter Meer, Utrecht 2004.
Pelc J.: Logika i język, Warszawa 1967.
Perlin J.: Ile jest we współczesnej polszczyźnie czasowników dwuaspektowych, „Linguistica Copernicana” 2010, nr 1(3), s. 165-171.
Piernikarski C.: Typy opozycji aspektowych czasownika polskiego na tle słowiańskim, Wrocław–Warszawa–Kraków 1969.
Smereczniak M.: Morfologiczne i leksykalne wykładniki kategorii czasu w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Katowice 2012.
Stawnicka J.: Aspekt – iteratywność – określniki kwantyfikacyjne (na materiale form czasu przeszłego w języku polskim), Katowice 2007.
Stawnicka J.: Studium porównawcze nad kategorią semantyczno-słowotwórczą Aktionsarten w języku rosyjskim i polskim, Katowice 2009.
Śmiech W.: Funkcje aspektów czasownikowych we współczesnym języku ogólnopolskim, Łódź 1971.
Thieroff R.: On the areal distribution of tense-aspect categories in Europe, w: Tense and Aspect in the Languages of Europe, red. Ö. Dahl, Berlin–New York 2000, s. 265-305.
Thieroff R., Ballweg J.: Tense Systems in European Languages, Tübingen 1994.
Verkuyl H.: Non-Durative Closures of Event, w: Studies in Discourse Representation Theory and the Theory of Generalized Quantifiers, red. J.A.G. Groenendijk i in., Dordrecht 1987, s. 87-113.
Verkuyl H.: A Theory of Aspectuality, Cambridge 1993.
Zeggerman J.: Zes sterren, Amsterdam 2002.
Copyright (c) 2016 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
