De gevolgen van de valentie van psych-verbs voor de woordvolgorde in het middenstuk

Abstrakt

Skutki walencji tzw. psych-verbs na szyk zdania w środkowej jego części

Niniejszy artykuł jest podsumowaniem moich badań nad wpływem walencji tzw. psych-verbs („czasowników psychologicznych”) na szyk wyrazów podmiotu rzeczownikowego oraz dopełnienia rzeczownikowego w części środkowej zdania niderlandzkiego. Początek, środek i koniec zdania niderlandzkiego rządzą się ściśle określonymi prawami. Niektórzy językoznawcy zauważyli, że pewna grupa czasowników pozwala, aby podmiot stał za dopełnieniem w części środkowej zdania niderlandzkiego, co oznacza, że odbiegają one od tendencji umieszczania podmiotu rzeczownikowego przed dopełnieniem rzeczownikowym. Większość czasowników, które zachowują się w ten sposób, to tzw. psych-verbs. Czasowniki te odnoszą się do sytuacji, w której stan psychologiczny istoty żywej może być poddany zmianie. Walencja jest określana jako zdolność czasownika do połączenia danej liczby elementów w celu utworzenia zdania poprawnego gramatycznie. Walencja jednak nie może być postrzegana tylko z syntaktycznego punktu widzenia, ale również z semantycznego. Innymi słowy, nie interesuje nas wyłącznie liczba elementów, których czasownik wymaga, ale również semantyczne cechy tych elementów, takie jak np. ożywienie, usposobienie, itd. W badaniu zostało przeanalizowanych 20 psych-verbs, aby przekonać się, które aspekty walencji mogą wpływać na szyk podmiotu oraz dopełnienia rzeczownikowego w środkowej części zdania. Główne wyniki analizy przedstawione zostały w niniejszym artykule.

De gevolgen van de valentie van psych-verbs voor de woordvolgorde in het middenstuk

Deze bijdrage is een samenvatting van mijn onderzoek naar de invloed van valentie van Nederlandse psych-verbs woorden op de woordvolgorde in het middenstuk van de Nederlandse zin. Sommige linguïsten hebben opgemerkt dat bepaalde werkwoorden het mogelijk maken het subject te plaatsen achter het direct of indirect object in het middenstuk van de zin, waardoor ze afwijken van de neiging om het subject voor het object te plaatsen. De meeste werkwoorden die op deze manier worden beschreven, worden psych-verbs of psychologische werkwoorden genoemd. Deze werkwoorden verwijzen naar een situatie waarin een levend wezen onderhevig is aan verandering van zijn psychologische toestand. Valentie wordt gedefinieerd als het vermogen van een werkwoord om een aantal elementen te binden teneinde een grammaticaal correcte zin te vormen. Valentie moet echter niet alleen bekeken worden vanuit syntactisch, maar ook vanuit semantisch oogpunt. Met andere woorden, ik ben niet alleen geïnteresseerd in het aantal elementen dat een werkwoord vereist maar ook in de semantische kenmerken van deze elementen, zoals bezieldheid, geaffecteerdheid, enz. In mijn onderzoek heb ik twintig psych-verbs geanalyseerd om uit te vinden welke aspecten van valentie de woordvolgorde van subject en object in het middenstuk kunnen beïnvloeden. De belangrijkste resultaten van de analyse worden in deze bijdrage weergegeven.