Bal w Operze: Żydowska apokalipsa według Juliana Tuwima

Abstrakt

Bal w Operze autorstwa Juliana Tuwima jest jedną z najbardziej niezwykłych apokaliptycznych wizji, powstałych w latach poprzedzających wybuch II wojny światowej. Kiedy Tuwim zaczynał pisać swe dzieło, optymizm charakteryzujący lata 20. XX wieku już dawno wygasł.

Pogorszenie klimatu politycznego Tuwim odczuł szczególnie boleśnie. Dla kogoś, kto uważał się zarówno za Polaka, jak i za Żyda, niezwykle dotkliwa była wszechobecna atmosfera antysemityzmu, rozniecana przez dojście Hitlera do władzy w Niemczech, utrzymywanie się kryzysu gospodarczego i gotowość części obozu rządowego do przyjęcia antysemickiego programu. Bal w Operze stanowi brutalny opis zdeprawowanej faszystowskiej dyktatury, którego autor jest na skraju rozpaczy. W przeciwieństwie do niektórych innych polskich pisarzy „katastroficznych” z lat 30. XX wieku, takich jak Gałczyński i Witkiewicz, Tuwim akcję tej faszystowskiej dystopii umieszcza właśnie w Polsce. Jest to poemat apokaliptyczny, w którym makabryczna wizja Tuwima dotycząca niegodziwych występków skorumpowanego społeczeństwa spaja się z zapowiedzią jego zniszczenia.