High time to talk about noon
Abstrakt
Pora na noon
Artykuł poświęcony jest zmianie semantycznej zaobserwowanej w słowie noon w historii języka angielskiego. Dostępne źródła podają, że słowo to pochodzi od łacińskiej frazy nōna hora > nōna ‘dziewiąta godzina’ i było oryginalnie używane w średniowieczu w znaczeniu dziewiątej godziny dnia, czyli około 3:00 po południu. Ponadto, na skutek metonimii, noon oznaczało również modlitwy na dziewiątą godzinę dnia (nony) podyktowane przez Regułę św. Benedykta. Jako że Reguła św. Benedykta odgrywała centralną rolę w organizacji życia codziennego w średniowieczu, łacińskie nōna zostało zapożyczone do języków narodowych w krajach, które przyjęły Regułę. W języku staroangielskim przyjęło formę nōn, w średnioniderlandzkim nōne, noene, w starosaksońskim nōn, nōna, a w średnioniskoniemieckim nōna, etc. Historyczne i etymologiczne słowniki języka angielskiego datują początek tej zmiany na przełom XII i XIII wieku, a koniec wieku XIV wskazują jako okres, kiedy zmianę należy uznać za kompletną. Na skutek tej zmiany słowo noon zmieniło znaczenie z godziny 3:00 na 12:00, a jako powód tej zmiany wskazywane jest przyspieszenie pory modlitwy lub posiłku. Artykuł bada poprawność tej interpretacji, odnosząc ją do średniowiecznego systemu pomiaru czasu oraz analizując wskazania Reguły św. Benedykta dotyczące pór modlitw i posiłków. Analiza tych aspektów wykazuje, że interpretacja przedstawiona w dostępnych źródłach historycznych i etymologicznych oparta jest na błędnym oglądzie rzeczywistości średniowiecznej. W artykule przedstawiona jest alternatywna interpretacja zaobserwowanej zmiany, która uwzględnia nie tylko średniowieczny system pomiaru czasu, ale i specyfikę średniowiecznego reżimu monastycznego.
Bibliografia
Blackburn, Bonnie, & Leofranc Holford-Strevens. 1999. The Oxford companion to the year. Oxford: Oxford University Press.
Burton, Janet. 1994. Monastic and religious orders in Britain, 1000-1300. Cambridge: Cambridge University Press.
Burton, Janet, & Julie Kerr. 2011. The Cistercians in the Middle Ages. Woodbridge: The Boydell Press.
Charzyńska-Wójcik, Magdalena. (2015). “Medieval multilingualism at noon: A preliminary report on insufficiency.” In Wojciech Malec, Marietta Rusinek, & Anna Sadowska (eds.). Challenging ideas and innovative approaches in applied linguistics. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Clark, James G. (ed.). 2007. The culture of medieval English monasticism. Woodbridge, NY: Boydell Press.
Clark, James G. 2011. The Benedictines in the Middle Ages. Woodbridge: The Boydell Press.
Dalley, Stephanie (ed.). 1998. The legacy of Mesopothamia. Oxford: Oxford University Press.
Dictionnaire du Moyen Français (1330-1500). Retrieved from http://www.atilf.fr/dmf.
Ferzoco, Geoge, & Carolyn Muessig (eds.). 2000. Medieval monastic education. London: Leicester University Press.
Glennie Paul, & Nigel Thrift. 2009. Shaping the day: A history of timekeeping in England and Wales 1300-1800. Oxford: Oxford University Press.
Godefroy, Frédéric (1880–1895). Dictionnaire de l’ancienne langue française et de tous ses dialectes du IXème au XVème siècle. Retrieved from http://micmap.org/dicfro/search/dictionnaire-gode froy/.
Holford-Strevens, Leofranc. 2005. The history of time: A very short intoduction. Oxford: Oxford University Press.
Holthausen, Ferdinand. 1974. Altenglisches etymologisches Wörterbuch. Heidelberg: C. Winter.
Kerr, Julie. 2009. Life in the medieval cloister. London: Continuum.
Klein, Ernest. 1971. A comprehensive etymological dictionary of the English language. Amsterdam: Elsevier.
Knowles, Dom David. 1940 [1963]. The monastic order in England: A history of its development from the times of St Dunstan to the fourth Lateran Council 940-1216. Cambridge: Cambridge University Press.
Knowles, Dom David. 1955 [2004]. The religious orders in England. Volume II: The end of the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press.
Latham, Ronald Edward. 1983. Revised medieval Latin word-list, from British and Irish sources. London: Oxford University Press.
Lippincott, Kristen (ed.). 1999. The story of time. London: Merrell Holbertson with the National Maritime Museum.
Macey, Samuel L. (ed.). 1994. Encyclopedia of time. New York, NY: Garland Reference Library of Social Science.
North, John David. 2007. “Monastic Time.” In James G. Clark (ed.). The culture of medieval English monasticism. Woodbridge, NY: Boydell Press, 203-211.
North, John. 2008. Cosmos: An illustrated history of astronomy and cosmology. Chicago, ILL: University of Chicago Press.
Middle English Dictionary = Hans Kurath, Sherman McAllister Kuhn, John Reidy, Robert E. Lewis, et al. (eds.). 1952–2001. Middle English Dictionary. Ann Arbor, MI: University of Michigan Press, from http://quod.lib.umich.edu/m/med/.OED.
Online Etymology Dictionary http://www.etymonline.com/.
Oxford English Dictionary (latest edition online). Retrieved from http://www.oed.com.
Oxford English Dictionary = John Simpson, & Edmund Weiner (eds.). (1989). Oxford English Dictionary. 2nd edition. Oxford: Clarendon Press.
Partridge, Eric. 1958 [1966/2006]. Origins: A short etymological dictionary of Modern English. London: Routledge.
Pfaff, Richard W. 2009. The liturgy in medieval England: A history. Cambridge: Cambridge University Press.
Room, Adrian. 1986. Dictionary of changes in meaning. London: Routledge & Kegan Paul.
Rothwell, William. 1991. “The missing link in English etymology: Anglo-French.” Medium Aevum 60, 173–196. Retrieved from http://www.anglo-norman.net/articlesA/missinglink. xml?session=S382061372240626#ANH-AAA-003-188-87-S.
The Rule of St Benedict. Retrieved from http://image.ox.ac.uk/show?collection=corpus&manuscript =ms197
Scragg, Donald George. 1974. The history of English spelling. Manchester: Manchester University Press.
Skeat, Walter W. 1888. An etymological dictionary of the English language. Oxford: Clarendon Press.
Steward, Gregory, William Rothwell, & David Trotter. 2005. Anglo-Norman dictionary. London: Maney Publishing for the Modern Humanities Research Association. Retrieved from www.anglo-norman.net/.
SunriseSunset at http://www.sunrisesunset.com/.
Whitrow, Gerald J. 1988. Time in history: Views of time from prehistory to the present day. Oxford: Oxford University Press.
Wogan-Browne, Jocelyn. 2013. “What voice is that language / What language is that voice? Multilingualism and identity in a medieval letter-treatise.” In Judith A. Jefferson, Ad Putter, & Amanda Hopkins (eds.), Multilingualism in medieval Britain (c. 1066-1520): Sources and analysis. Turnhout: Brepols. 171-194.
Wróblewski, Andrzej Kajetan. 2006. Historia fizyki od czasów najdawniejszych do współczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Copyright (c) 2015 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
