Globalizacja w rosyjskiej myśli prawosławnej

Abstrakt

W łonie chrześcijaństwa możemy zauważyć różne podejścia do problemu globalizacji. Podstawowa różnica w ocenie współczesnego ładu światowego między Watykanem i RCP polega na dostrzeganiu źródeł zagrożeń przez Rzym w sferze ekonomicznej, przez Moskwę zaś w sferze kulturowej i antropologicznej. RPC kładzie nacisk na współpracę z państwem. Tradycyjnie, obok prawosławia, jest ono najważniejszym elementem identyfikacji tożsamościowej.

Aleksy Charin, historyk i politolog, zauważa, że przeciwieństwem współczesnego imperium jest państwo-cywilizacja, którego istotę określają wartości religijne. Dla Rosji perspektywiczny jest wariant cywilizacyjny. Inny politolog – Andriej Okara – jest zdania, że dla samoidentyfikacji Rosji, Ukrainy i Białorusi kluczowe jest wyzwanie stawiane przez Zachód. Podkreśla, że podstawowe różnice między kulturami wschodnio- i zachodniochrześcijańską mają swoje źródło w antropologii: rozumieniu sensu życia i śmierci. Archimandryta Olimpiusz (Kastalski) zauważa pozytywne strony globalizacji. Zapomnienie, do którego wzywa globalizacja – przywołuje Pamięć, standaryzacja ludzkiego wyglądu rodzi tęsknotę za ikoną. Omawiane zjawiska ukazane są przez rosyjskich myślicieli w przestrzeni nie w perspektywie czasowej, ważna jest ich ontologia, nie ewolucja. Dlatego globalizacja w ich interpretacji, choć ma swoje cechy historyczne, to jej ontologia jest czymś od wieków niezmiennym.

Русские православные мыслители о проблеме глобализации

Христианские Церкви по-разному относятся к глобализации. Основная разница в оценке современного мирового порядка между Ватиканом и Русской Православной Церковью (далее РПЦ) состоит в том, что Рим усматривает опасность в экономической сфере, Москва – в культурной и антропологической. Для РПЦ очень важно сотрудничество Цекви и государства. Согласно традиции, кроме православия, государство является наиболее важным элементом идентификации.

Алексий Харин – историк и политолог – отмечает, что современной империи можно противопоставить государство-цивилизацию, основой которого являются религиозные ценности. Для России перспективен цивилизационный вариант. Другой политолог – Андрей Окара – убеждает, что для самоидентификации России, Украины и Белоруси ключевым является вызов Запада. Подчеркивает, что основная разница между культурами восточно- и западно-христианской относится к антропологии: понимании смысла жизни и смерти.

Архимандрит Алимпий (Кастальский) замечает положительные стороны глобализации. Забвение, к которому ведет глобализация, призывает память, стандаризация человечесого облика порождает тоску по иконе.

Вышеуказанные явления рассматриваются русскими мыслителями в пространственной, не во временной перспективе, важна их онтология, не эволюция. Поэтому глобализация в их интерпретации, хотя имеет исторические признаки, то ее онтология не меняется веками.