Boże Narodzenie na sprzedaż? O desakralizacji języka religijnego w reklamie
Abstrakt
Symbolika religijna ma bogatą treść, wiele powiązań intertekstualnych i mocno zakodowana jest w świadomości wielu odbiorców. We współczesnej reklamie nawiązania do religii pełnią przede wszystkim funkcję perswazyjną, zachęcają odbiorcę do nabycia określonych towarów lub skorzystania z oferowanych usług. Sacrum w reklamie świątecznej występuje jednak coraz rzadziej, jego miejsce zajmują odwołania do zwyczajów wigilijnych, regionalnych tradycji. Przekazy reklamowe ulegają procesom unifikacji i globalizacji, dzięki czemu są znane i zrozumiałe prawie przez wszystkich. Wykorzystywane w spotach reklamowych elementy ze sfery sacrum wchodzą do sfery profanum pod wpływem szeroko rozumianego kontekstu, najczęściej podlegają wtedy reinterpretacji i laicyzacji. Tylko pojedyncze przykłady pokazują, że proces ten może ulec odwróceniu i coś, co wydawało się już wyłącznie świeckie, komercyjne może powrócić do sfery sacrum.
Bibliografia
Albin K.: Reklama. Przekaz, odbiór, interpretacja, Warszawa 2000.
Awdiejew A.: Podstawowe komponenty procesu reklamowego, w: Styl, dyskurs, media, red. B. Bogołębska, M. Worsowicz, Łódź 2010, s. 233.
Bartmiński J.: Kontekst założony, historyczny, czy kreowany?, w: Semantyka tekstu artystycznego, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Lublin 2001, s. 109-121.
Borejszo M.: Boże Narodzenie w polskiej kulturze, Poznań 1996.
Budzyński W.: Reklama. Techniki skutecznej perswazji, Warszawa 1999.
Curyło A.: Wpływ kontekstu na interpretację znaczenia ekspresywnego wypowiedzi i jej funkcję strategiczną w rozmowie. Interpretacja wypowiedzi publicznej prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego: „Tygodnik «Wprost» to mutacja Urzędu Bezpieczeństwa” w odniesieniu do różnych typów kontekstu, w: Oblicza komunikacji. Perspektywy badań nad tekstem, dyskursem i komunikacją, t. I, red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Zaśko-Zielińska, Kraków 2006, s. 330-339.
Doliński D.: Psychologia reklamy, Wrocław 1998.
Eliade M.: Sacrum, mit, historia, przeł. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1997.
Filar D., Piekarczyk D.: Językowo-kulturowy kontekst tekstu, w: Teksty kultury. Oblicza komunikacji XXI wieku, red. J. Mazur, M. Rzeszutko-Iwan, Lublin 2006.
Fros H. SJ, Sowa F.: Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków 2002, s. 417-419.
Golka M.: Świat reklamy, Warszawa 1994.
Jan Paweł II, Fides et ratio, www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/fides_ratio_6.html [dostęp : 10.11.2013].
Kochan M.: Slogany w reklamie i polityce, Warszawa 2002.
Kossakowski R.: Zen w pomadce. Rzecz o „sacrum” w reklamie, „Dialogi polityczne” 2007, nr 8, s. 193-211.
Kuśmierski S.: Reklama jest sztuką, Warszawa 1996.
Langkammer H. OFM: Słownik biblijny, Katowice 1989.
Laszczak M.: Psychologia przekazu reklamowego, Kraków 1998.
Nęcki Z.: Komunikowanie interpersonalne, Kraków 2000.
Ożóg K.: Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów 2001.
Pawłowska-Jądrzyk B.: Sacrum i skandal. O nawiązaniach do religii w przekazie reklamowym, „Tekstualia” 2010, nr 4, s. 163-170.
Percepcja reklamy, red. A. Strzałecki, Warszawa 1998.
Pitrus A.: Znaki na sprzedaż, Warszawa 2000.
Puzynina J.: Kontekst a rozumienie tekstu, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 1997, nr 53, s. 15-31.
Puzynina J.: Lingwistyka a rozumienie tekstu, w: taż, Słowo – wartość – kultura, Lublin 1997, s. 39-59.
Puzynina J.: Prawda, w: taż, Słowo – wartość – kultura, Lublin 1997, s. 301-317.
Rybka M.: Kształtem jest miłość. Obraz miłości w tekstach Jana Pawła II, Poznań 2014.
Rybka M., Sławek J.: „Bo nie grzech być kobietą” – pojęcie grzechu we współczesnej reklamie, w: „Beatus, qui alumnos educavit”. Studia ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Mikołajczakowi w siedemdziesięciolecie urodzin, red. M. Rybka, P. Wiatrowski, Poznań 2014, s. 83-99.
Rybka M., Sławek J.: Dyskurs religijny w reklamie, w: Wortsemantik zwischen Säkularisierung und (Re)Sakralisierung öffentlicher Diskurse, red. A. Nagórko, Hildesheim–Zürich–New York 2012, s. 449-461.
Skowronek K.: Reklama. Studium pragmalingwistyczne, Kraków 1994.
Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tłum. i oprac. bp K. Romaniuk, Poznań 1994.
Słownik współczesnego języka polskiego, t. I-II, red. B. Dunaj, Warszawa 2001.
Šmid W.: Reklama – teoria projektu, Kraków 2011.
Szczęsna E.: Poetyka mediów. Polisemiotyczność, dygitalizacja, reklama, Warszawa 2007.
Szczęsna E.: Poetyka reklamy, Warszawa 2001.
Tokarski R.: Kreowanie stereotypów w reklamie, „Aida-Media” 1995, nr 10, s. 32-33.
Tokarski R.: Mechanizmy perswazyjne w reklamie, „Aida-Media” 1995, nr 10, s. 34-36.
Wacławek M.: Wodzić na pokuszenie (sacrum – profanum w reklamie), „Tekstualia” 2007, nr 4(11), s. 73-84.
Wieszczycka M.: Jak Santa Claus zastąpił Świętego Mikołaja, www.Wiadomości 24.pl/artykul/51628.html [dostęp: 20.10.2012].
Zaleski Z. SDB: Święci na każdy dzień, Warszawa 1989, s. 754-757.
Zawadowski L.: Lingwistyczna teoria języka, Warszawa 1966.
Zimny R.: Wartościowanie i magia w języku reklamy, w: Kreowanie świata w tekstach, red. A.M. Lewicki, R. Tokarski, Lublin 1995.
Copyright (c) 2015 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
