Manipulizm a wpływ czytelników na polskie tłumaczenie Harry’ego Pottera
Abstrakt
Artykuł przynosi interesujące obserwacje o uwikłaniach przekładu literackiego w rozmaite ideologie. Analizując pracę tłumacza nad tekstem polskim Harrego Pottera (na podstawie danych internetowych), autorka pokazuje wpływ czytelników na ostateczny kształt tego przekładu. Czasem tłumaczymy tak, jak chcą tego czytelnicy czy inne ośrodki nacisku. Autorka odwołuje się do propozycji koncepcyjnych André Lefevere’a, a przede wszystkim pojęć takich jak refrakcja, intertekstualność, sytuacyjność (kontekst „polityczny” w kulturoznawczym rozumieniu tegoż pojęcia).
Bibliografia
Bernstein C., Politi M.: His Holliness: John Paul II and the Hidden History of Our Time, New York 1996.
Bernstein C., Politi M.: Jego świątobliwość Jan Paweł II i nieznana historia naszych czasów, tłum. S. Głąbiński, Warszawa 1997.
Bilczewski T.: Komparatystyka i interpretacja. Nowoczesne badania porównawcze wobec translatologii, Kraków 2010.
Borkowski J.: Horror przekładów, „Wprost” 2001, nr 28, www.wprost.pl/ar?O=10555 [dostęp: 19.12.2015].
Brajerska-Mazur A.: Kubuś czy Fredzia? Między niedosłownością a dosłownością w przekładzie imienia Winnie-the-Pooh, w: (Nie)dosłowność, red. M. Piotrowska i J. Dybiec-Grajer, Kraków 2015, s. 83-92.
Bukowski P., Heydel M.: Wprowadzenie: przekład – język – literatura, w: Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009, s. 5-37.
Choiński M.: Czy „faires” to „elfy” – czyli krótka wyprawa do irlandzkiego świata magii, „Przekładaniec” 1(2006), nr 16, s. 162-170.
Chwastek T.: Premiera: Harry Potter i Insygnia Śmierci, http://kulturaonline.pl/premiera,harry,potter,i,insygnia,smierci,tytul,artykul,2679.html
Guttfeld D.: English-Polish Translation of Science Fiction and Fantasy, Toruń 2008, s. 71-87.
Heydel M.: Zwrot kulturowy w badaniach nad przekładem, „Teksty Drugie” 2009, nr 6, s. 21-33.
Kozak J.: Kot bez uśmiechu czy(li) uśmiech bez kota?, „Przekładaniec” 2000, nr 7, s. 9-27.
Kubińscy O. i W.: Osobliwy przypadek dwóch polskich przekładów „A Clockwork Orange” Anthony Burgessa: wycieczka w kulturowe „uinnienie”, w: Przekładając nieprzekładalne, t. II, red. O. i W. Kubińscy, Gdańsk 2004, s. 67-76.
Kurek D.: Translators’ Strategies in the Rendition of Language Varieties in Polish Versions of Selected English Fantasy Novels, Lublin: UMCS 2014 rozprawa doktorska w BG UMCS.
Lai J.T.P.: Institutional Patronage: The Religious Tract Society and the Translation of Christian Tracts in Nineteenth-Century China, “The Translator” 2007, nr 13, s. 39-61.
Małek M.: O tłumaczeniach książki „Harry Potter and the Deathly Hallows” autorstwa J.K. Rowling, w: Debiuty naukowe II. Terminologia – translatoryka – terminografia, Warszawa 2008, s. 61-69.
Mirkowicz T.: Amberyzacja Jego Świątobliwości, „Gazeta Wyborcza” 28-29 VI 1997, s. 10-11.
McNeil D.: The Many Lives of Galileo: Brecht. Theatre and Translation’s Political Unconscious, Frankfurt 2005.
Milne A.A.: Fredzia Phi-Phi, tłum. M. Adamczyk, Lublin 1986.
Routledge Encyclopedia of Translation Studies, red. M. Baker, G. Saldanha, London: Routlede 2011.
Polityka a przekład, red. P. Fast, Katowice 1996.
Rowling J.K.: Harry Potter i kamień filozoficzny, tłum. A. Polkowski, Poznań 2000.
Smęder J.: Recepcja literatury fantasy w Polsce na przykładzie dzieł J.R.R. Tolkiena, Kraków 2011, http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=180603&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=D9C7DF82E23D046CA512E6015EFC9361-3 [dostęp: 19.12.2015].
Stiller R.: Burgess a sprawa polska, w: A. Burgess, Mechaniczna pomarańcza, przeł. R. Stiller, Kraków 1999.
Sumera A.: Source language, target language and the third one, w: Przekładając nieprzekładane, red. O. i W. Kubińscy, Gdańsk 2000, s. 537-542.
Szady A.: Przy herbacie: dole i niedole oraz zadziwiające wybryki tłumaczy, http://esensja.stopklatka.pl/magazyn/2010/04/iso/07,501.html [dostęp: 19.12.2015].
Szymańska K.: Przekład literacki – manipulacja: refrakcja i instytucja patronatu według André Lefevere’a i Manipulation School, „Polisemia” 2010, nr 2, http://www.polisemia.com.pl/numery-czasopisma/numer-2-2010-2/przeklad-literacki---manipulacja [dostęp: 19.12.2015].
The Manipulation of Literature: Studies in Literary Translation, red. T. Hermans, Croom Helm 1985.
Tolkien J.R.R.: The Hobbit, or there and back again, London 1937.
Tolkien J.R.R.: Hobbit, czyli tam i z powrotem, tłum. M. Skibniewska, Warszawa 1960.
Tolkien J.R.R.: Hobbit, czyli tam i z powrotem, tłum. P. Braiter-Ziemkiewicz, Warszawa 1997.
Tolkien J.R.R.: Hobbit z objaśnieniami, tłum. A. Polkowski, Warszawa 2002.
Tolkien J.R.R.: Władca pierścieni, tłum. M. Skibniewska, Warszawa 1961-1963.
Tolkien J.R.R.: Władca pierścieni, tłum. J. Łoziński, Warszawa 1996-1997.
Tolkien J.R.R.: Władca Pierścieni, t. I-III, Warszawa 2001 (części 1-4, tłum. M. i C. Frącowie, wiersze T. Olszański, tom III – opracowanie przekładu M. i C. Frącowie, część 5 A. Januszewska, część 6 A. Jagiełowicz, wiersze – T. Olszański, dodatki R. Derdziński).
Translation – History – Culture: A Sourcebook, red. A. Lefevere, London 2002.
Wągrowski K.: Bilbo bez tajemnic, www.esensja.stopklatka.pl/ksiazka/recenzje/tekst.html?id=15765 [dostęp: 19.12.2015].
Wągrowski K.: Fantastyczne fanziny, http://esensja.stopklatka.pl/magazyn/2001/02/iso/15_05.html [dostęp: 19.12.2015].
Woźniak M.: Czy Harry Potter pod inną nazwą nie mniej by pachniał?, „Przekładaniec” 1(2006), nr 16, s. 171-192.
Zhao W.: Cultural Manipulation of Translation Activities: Hu Shi’s Rewritings and the Construction of a New Culture, Shanghai 2006.
Copyright (c) 2015 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
