Tentative division of Latin adverbs of degree

Małgorzata Górska

doi:10.18290/rh.2015.63.3-10

Małgorzata Górska Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2015.63.3-10

Słowa kluczowe: stopniowanie; przysłówki stopnia; wykładniki gradacji; intensywność; kompletność; dostateczność i nadmiar

Abstrakt

Próba podziału łacińskich przysłówków stopnia

Artykuł jest próbą podziału łacińskich leksemów służących do wskazywania bezwzględnego stopnia cechy lub stanu, określanego przez predykaty gradualne, tradycyjnie nazywanych przysłówkami stopnia. Proponuje się rozróżnianie czterech grup wykładników stopnia, charakteryzujących cechę lub stan ze względu na kategorie intensywności, kompletności, dostateczności i nadmiaru: (1) wykładniki intensywności: a. intensyfikatory, wskazujące na wysoki stopień cechu lub stanu (valde, multum, magnopere/magno opere, admodum, bene, male, sane, plane, non mediocriter, abunde, impense, vehementer, graviter, egregie, eximie, mire, mirifice, mirabiliter), b. dezintensyfikatory, wskazujące na niski stopień cechy lub stanu (non valde, non magnopere, non admodum, male, mediocriter); (2) wykładniki kompletności: a. wskazujące na pełny stopień cechy lub stanu (bene, male, plane, admodum, longe, omnino), b. wskazujące na niepełny stopień cechy lub stanu (prope, paene, non plane); (3) wykładniki dostateczności: a. wskazujące na dostateczny stopień cechy lub stanu (satis/sat), b. wskazujące na niedostateczny stopień cechy lub stanu (non satis/sat, parum) i (4) wykładniki nadmiaru: a. wskazujące na nadmiar cechy lub stanu (nimis/nimium, oppido), b. wskazujące na brak nadmiaru cechy lub stanu (non nimis).

Bibliografia

Bałabaniak D.: Kategoria intensywności na tle wykładników stopnia, „Polonica” 28(2007), p. 13-21.

Bałabaniak D.: Polskie intensyfikatory leksykalne na tle wyrażeń gradacyjnych, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2013.

Bałabaniak D.: Semantyczne ograniczenia łączliwości intensyfikatorów leksykalnych, „Prace Filologiczne” 52(2007), p. 15-22.

Bańko M.: Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa: PWN 2002.

Cuzzolin P.: Some remarks on the graded forms with sub- in Latin, „Journal of Latin Linguistics” 9(2005) Issue 1, p. 37-44.

Grochowski M.: Polifunkcyjność jednostek a ich homonimia (z punktu widzenia współczesnej leksykografii), „Prace Filologiczne” 33(1986), p. 35-42.

Grochowski M.: Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków: Wydawnictwo IJP PAN 1997.

Grzegorczykowa R.: Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków, Wrocław: Ossolineum 1975.

Górska M.: Cechy składniowe i semantyczne łacińskiego leksemu admodum, „Roczniki Humanistyczne” 58-59(2010-2011), z. 3, p. 197-210.

Górska M.: Łacińskie „prope” – jaka to część mowy?, „Roczniki Humanistyczne” 57(2009), z. 3, p. 131-145.

Górska M.: Łaciński leksem „sane” jako tzw. wyrażenie funkcyjne, „Roczniki Humanistyczne” 57(2009), z. 6, p. 11-27.

Górska M.: Stopniowanie a polifunkcyjność przysłówków łacińskich, „Roczniki Humanistyczne” 59(2011), z. 6, p. 7-28.

Górska M.: Typy łacińskich przysłówków oceniających, „Roczniki Humanistyczne” 62(2014), z. 3, p. 97-109.

Janus E.: Wykładniki intensywności cechy (na materiale polskim i rosyjskim), Wrocław: Ossolineum 1981.

Kühner R.: Stegmann C., Ausführliche Grammatik der lateinischen Sprache II. Satzlehre, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 1962.

Laskowski R.: Zagadnienia ogólne morfologii, in: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (eds.), 2. ed., Warszawa: PWN 1998, part 1, p. 27-86.

Menge H.: Lehrbuch der lateinischen Syntax und Semantik, Völlig neu bearbeitet von T. Burkard und M. Schauer, Darmstadt: Wissenschaftliche B 2000.

Pinkster H.: On Latin Adverbs, Amsterdam: North-Holland Publishing Company 1972.

Puzynina J.: O pojęciu intensyfikacji, „Roczniki Humanistyczne” 49-50(2000-2001), z. 6, p. 321-327.

Ricca D.: Adverbs, in: New Perspectives on Historical Latin Syntax, Volume 2: Constituent Syntax: Adverbial Phrases, Adverbs, Mood, Tense, F. Baldi, P. Cuzzolin (ed.), Berlin, New York: De Gruyter Mouton 2010, p. 109-192.

Risselada R.: The discourse function of sane: Latin marker of agreement, interaction and concession, „Journal of Pragmatics” 30(1998), p. 225-244.

Wajszczuk J.: O metatekście, Warszawa: UW 2005.

Wierzbicka A.: Dociekania semantyczne, Wrocław: Ossolineum 1969.

Wróbel H.: Nowa propozycja klasyfikacji syntaktycznej polskich leksemów, in: Studia z leksykologii i gramatyki języków słowiańskich: IV polsko-szwedzka konferencja slawistyczna, Mogilany, 1-3 października 1995, Kraków: IJP PAN 1996, p. 53-60.

Zaron Z.: Funkcjonalna klasyfikacja leksemów polskich (kolejna propozycja), in: Studia z gramatyki i leksykologii języka polskiego, M. Gębka-Wolak, I. Kaproń-Charzyńska, M. Urban (eds.), Toruń: UMK 2003, p. 179-188.