Apoteoza godła heraldycznego biskupa Wojciecha Skarszewskiego w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmsko-lubelskich i lubelskich

Abstrakt

Ważną rolę w życiu pastoralnym każdej diecezji odgrywają rubrycele. W Polsce druki te znane są od XVI w. Zawierają one kalendarz liturgiczny uwzględniający lokalne obchody, dyrektywy duszpasterskie oraz listę instytucji i duchowieństwa pracującego w diecezji. Rubrycele wydawane są mocą władzy biskupa. We wcześniejszych wiekach stało się to okazją do drukowania na pierwszej stronie jego herbu rodowego oraz odpowiedniego łacińskiego utworu poetyckiego. W czasie rządów Wojciecha Skarszewskiego, ostatniego biskupa chełmskiego a potem pierwszego biskupa lubelskiego ukazały się 34 rubrycele eksponujące herb Skarszewskich – Leszczyc. Zamieszczone tam wiersze były niekiedy powtórką utworów wcześniej drukowanych. Łącznie zatem w rubrycelach chełmskich i lubelskich ukazało się 21 oryginalnych wierszy. Ich autorzy nie są znani. Wiersze te mają formę epigramatów. W zakresie kompozycji są to krótkie utwory liryczne ujęte w cztero- i sześciowersowe strofy, pisane dystychem elegijnym, mające strukturę dwudzielną, w której pierwszy człon odnosi się bezpośrednio do herbu szlacheckiego, drugi zaś jest jego alegorycznym wyjaśnieniem. W niniejszym artykule zostały one przedrukowane i przetłumaczone na język polski. Ich analiza i tłumaczenie jest nowym zjawiskiem, gdyż dotychczas nie pojawiły się na gruncie polskim prace o charakterze przekładu czy naukowego opracowania wierszy zamieszczonych w rubrycelach.