Bulla antypapieża Jana XXIII odkryta w Brzeziu koło Opatowa
Abstrakt
Artykuł analizuje odkryty na terenie wsi Brzezie k. Opatowa interesujący zabytek – połówkę ołowianego odcisku pieczęci papieskiej – bulli. Tego typu artefakty są zazwyczaj przechowywane w archiwach, w Polsce tylko około 10 bulli papieskich odkryto metodami archeologicznymi, zawsze nieopodal kościołów, a Brzezie jest jedyną miejscowością, gdzie odkryto bullę, w której nigdy nie było świątyni. Analiza sfragistyczna pozwoliła na identyfikację bulli z antypapieżem Janem XXIII. Został on zdeponowany w czasie soboru w Konstancji w 1415 r., lecz wystawił szereg dokumentów dotyczących ziem polskich i polskiego Kościoła, także dla instytucji i duchownych sandomierskich i opatowskich, które zostały omówione w artykule. Autorzy (sfragistyk, archeolog i mediewista) wskazują także okoliczności, w których bulla mogła znaleźć się w Brzeziu. W artykule zostały przedstawione sylwetki trzech duchownych, którzy mieli bliskie związki z tą miejscowością, bądź z nieistniejącym dziś dworem Lipińskich, na terenie którego znaleziono bullę. Byli to: dziekan kapituły opatowskiej Rafał z Brzezia (występuje w latach 1412-1438), kanonik wielu kapituł, sekretarz królewski i dyplomata Aleksander Brzeski (zm. w 1650 r.) oraz rektor kościoła NMP w Opatowie Karol Targowski (zm. w 1942 r.).
Bibliografia
Blumenthal H.: Johann XXIII., seine Wahl und seine Persönlichkeit, „Zeitschrift für Kirchengeschichte” Bd. 21(1901), s. 488-516.
Brandmüller W.: Das Konzil von Konstanz 1414-1418, Bd. I: Bis zur Abreise Sigismunds nach Narbonne, Paderborn etc. 1991.
Brandmüller W.: Infeliciter electus fuit in papam. Zur Wahl Johannes XXIII., w: D. Berg, M.W. Goetz (Hrsg.), Ecclesia et regnum. Beiträge zur Geschichte von Kirche, Recht und Staat im Mittelalter. Festschrift für Franz-Josef Schmale zu seinem 65. Geburtstag, Bochum 1989, s. 309-322.
Brandmüller W.: Johannes XXIII. im Urteil der Geschichte – oder die Macht des Klischees, „Annuarium Historiae Conciliorum” Bd. 32(2000), s. 106-145.
Ekdahl S.: Grunwald 1410. Studia nad tradycją i źródłami, Kraków 2010.
Frenken A.: Johannes XXIII., Papst (1410-1419), w: Lexikon des Mittelalters, Tlb. 5, München–Zürich 1991, kol. 546-547.
Gumowski M., Haisig M., Mikucki S.: Sfragistyka, Warszawa 1960.
Kalina D.: Kilka przykładów nieistniejących dworów na terenie gminy Opatów. Wstęp do problematyki badawczej, w: R. Kubicki (red.), Początki osadnictwa, infrastruktura miejska i życie religijne w Opatowie do końca XVIII wieku, Kielce–Opatów 2013, s. 145-176.
Łętowski L.: Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, T. II [Cz. 2], Prałaci i kanonicy krakowscy, Kraków 1852.
Nowak Z.H.: Międzynarodowe procesy polubowne jako narzędzie polityki Zygmunta Luksemburskiego w północnej i środkowowschodniej Europie (1412-1424), Toruń 1981.
Pastor L.: Geschichte der Päpste seit dem Ausgang des Mittelalters, Bd. I, Freiburg 1886.
Tomaszewski Z.: Sub habitatu templariorum – porta occidentalis eeclesiae Oppatoviensis, w: D. Gawinowa [i in.] (red.), Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowane Aleksandrowi Gieysztorowi w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Warszawa 1991, s. 295-303.
Uginet F.Ch.: Giovanni XXIII, antipapa, w: Enciclopedia dei papi, vol. II, Roma 2000, s. 614-618.
Wiśniewski J.: Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186-1926 r. tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r., Radom 1926.
Copyright (c) 2015 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
