Czytanie Maciejewskiego. Próba kerygmatycznej interpretacji Lalki Bolesława Prusa. (Re)konstrukcja
Abstrakt
Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, co zainteresowałoby prof. Mariana Maciejewskiego w powieści Bolesława Prusa Lalka. Próba hipotetycznego skonstruowania takiej próby lekturowej prowadzi do odpowiedzi, iż kwestiami tymi są: problem wiary – jej rodzenia się, rozwoju i owoców, jakie daje oraz proces obumierania starego człowieka w Stanisławie Wokulskim – głównym bohaterze powieści. Autor wykorzystuje cztery epizody, podczas których postać słyszy Głos, co jest wyraźnym znakiem jej kontaktu z transcendencją i zostaje potraktowane jako interwencja Boga w historię człowieka. Zastosowanie do tekstu Lalki metodologii hermeneutyki kerygmatycznej znacznie ułatwia interpretację miejsc w powieści do tej pory nastręczających pewnej trudności. Odsłania blask prawdy tego tekstu i znacznie uzupełnia uniwersum powieści realistycznej.
Bibliografia
Bachtin M.M., Problem tekstu w lingwistyce, filologii i innych naukach humanistycznych. Próba analizy filozoficznej, [w:] tenże, Estetyka twórczości słownej, tłum. D. Ulicka, Warszawa 1986.
Bachórz J. Prolegomena do powieściowego życia i spraw poniektórych Stanisława Wokulskiego (z cyklu: Kolejne zabawy „Lalką” Bolesława Prusa), [w:] Pogranicza literatury. Księga ofiarowana Profesorowi Januszowi Maciejewskiemu na Jego siedemdziesięciolecie, red. G. Borkowska, J. Wójcicki, Warszawa 2001.
Borkowska G., Pozytywiści i inni, Warszawa 1996.
Budrewicz T., „Skała ludzkiego wyrobu”. Myślenie o mieście w „Lalce” Bolesława Prusa, „Ojczyzna-Polszczyzna” 1993, nr 1.
Danielou J., Bóg i my. W stronę Chrystusa, przeł. A. Urbanowicz, Kraków 1965.
Eliade M., Sacrum – mit – historia. Wybór esejów, przeł. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1970.
Gielata I., Paryż i Warszawa, Yonville-l'Abbaye i Iksinów. Miasta i miasteczka w twórczości realistów, „Świat i Słowo” 2012, nr 2, s. 161-176.
Heshel A.J., Bóg szukający człowieka. Podstawy filozofii judaizmu, przeł. A. Gorzkowski, Kraków 2007.
Heschel A.J., Pańska jest ziemia. Wewnętrzny świat Żyda w Europie Wschodniej, tłum. H. Halkowski, Kraków 2010.
Interpretacja kerygmatyczna. Doświadczenia – re-wizje – perspektywy, red. J. Borowski, E. Fiała, I. Piekarski, Lublin 2014.
Kaczmarek W., Marian Maciejewski – uczony i katechista, [w:] Czterdzieści i cztery studia ofiarowane profesorowi Marianowi Maciejewskiemu, red. D. Seweryn, W. Kaczmarek, A. Seweryn, Lublin 2008.
Kaczmarek W., Od kontestacji do relacji. Człowiek wobec Boga w dramacie Młodej Polski, Lublin 2007.
Kaczmarek W., Trzy kroki na drodze wiary. Preliminaria kerygmatycznej interpretacji literatury, [w:] Czterdzieści i cztery studia ofiarowane profesorowi Marianowi Maciejewskiemu, red. W. Seweryn, W. Kaczmarek, A. Seweryn, Lublin 2008.
Maciejewski M., „ażeby ciało powróciło w słowo”. Próba kerygmatycznej interpretacji literatury, Lublin 1991.
Malik J., Transitus. Doświadczenie wiary Stanisława Wokulskiego. Relacja z podróży, [w:] Poetyka i semantyka doświadczeń religijnych w literaturze, red. A. Bielak, P. Nowaczyński, Lublin 2011.
Mazur A., Jeszcze o kamieniu w „Lalce” Prusa, [w:] Jubileuszowe „żniwo u Prusa”. Materiały z międzynarodowej sesji prusowskiej w 1997 r., red. Z. Przybyła, Częstochowa 1998.
Michalski M., W stronę samorozumienia – bohaterowie „Lalki” i ich narracje, [w:] Świat „Lalki”. 15 studiów, red. J. Malik, Lublin 2005.
Mocarska-Tycowa Z., Chrystus w literaturze pozytywizmu, [w:] taż, Tropy przymierzy. O literaturze dziewiętnastowiecznej i miejscach jej zbliżeń z malarstwem, Toruń 2005.
Obsulewicz B., „Nieobałamucona wrażliwość”. Pisarze okresu pozytywizmu o filantropii i miłosierdziu, Lublin 2008.
Obsulewicz B., Poświęcenie, przebaczenie, litość w „Lalce” B. Prusa, „Roczniki Humanistyczne” 53(2005), z. 1.
Otto R., Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych, przeł. B. Kupis, Wrocław 1993.
Słownik teologii biblijnej, red. X. Leon-Dufour, tłum. bp K. Romaniuk, Poznań 1994, wyd. 4.
Tertulian [Quintus Septimius Florens Tertulianus], O pokucie [De poenitentia], [w:] Pisma starochrześcijańskich pisarzy, t. V, red. ks. M. Starowieyski, Warszawa 1970.
Tokarczuk O., Lalka i perła, Kraków 2001.
Tomkowski J., Neurotyczni bohaterowie Prusa, [w:] tenże, Mój pozytywizm, Warszawa 1993.
Tomkowski J., Prawdziwe zakończenie „Lalki” albo co się stało z Wokulskim?, [w:] Bolesław Prus. Pisarz nowoczesny, red. J. Malik, Lublin 2009.
Wójcik T., Paryska utopia Bolesława Prusa, „Przegląd Humanistyczny” 1990, nr 7.
Wójcik T., „Ależ tu jest więcej marmurów i brązów aniżeli w całej Warszawie!...”, [w:] Nowe stulecie trójcy powieściopisarzy, red. A.Z. Makowiecki, Warszawa 1992.
Zakrzewska M., Stanisław Wokulski. Bohater „Lalki” B. Prusa. Próba ustalenia charakterystycznych cech osobowości postaci literackiej, Szczecin 1989.
Copyright (c) 2015 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
