Czy rajski przebyt z Bogurodzicy można łączyć z doktryną Jana Szkota Eriugeny?
Abstrakt
Autorka artykułu zastanawia się nad znaczeniem wyrażenia rajski przebyt w drugiej zwrotce Bogurodzicy. Dochodzi do konkluzji, że powszechna w literaturze przedmiotu interpretacja, czyli ‘przebywanie, pobyt w raju’ nie przekonuje, jest zbyt powierzchowna. Analiza językowa prowadzi do wniosku, że modlitwa o rajski przebyt jest prośbą o odzyskanie utraconej, pierwotnej doskonałej kondycji człowieka. Takie rozumienie tekstu znajduje umocowanie w koncepcji filozoficznej Jana Szkota Eriugeny, co może wskazywać na cystersów jako środowisko twórcy Bogurodzicy.
Bibliografia
Deptuchowa E.: O suplemencie do Słownika staropolskiego, w: Cum reverentia, gratia, amicitia... Księga jubileuszowa dedykowana prof. Bogdanowi Walczakowi, t. I, red. J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań, 2013, s. 407-415.
Gebauer J.: Slovník staročeský, Praha 1903.
Gilson E.: Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1966.
Jamróz M.: Bóg, świat i człowiek w pismach Honoriusza Augustodunensisa, Lublin 2008.
Karpluk M.: Słownik staropolskiej terminologii chrześcijańskiej, Kraków 2001.
Kijewska A.: Księga Pisma i Księga Natury. Heksaemeron Eriugeny i Teodoryka z Chartres, Lublin 1999.
Kijewska A.: Eriugena, Warszawa 2005.
Kleszczowa K.: Językoznawstwo historyczne w świetle współczesnej historiografii, w: Faktografia w badaniach historycznych, red. K. Kleszczowa, J. Gwioździk, Katowice 2009, s. 155-161.
Klich E.: Polska terminologia chrześcijańska, Poznań 1927.
Krążyńska Z., Mika T.: Architektura Bogurodzicy, „Slavia Occidentalis” 52(1995), s. 47-79.
Literatura staropolska w dydaktyce uniwersyteckiej, red. J. Okoń, M. Kuran, Łódź 2007.
Łoś J.: Bogurodzica, pierwszy polski hymn narodowy, Lublin 1922.
Mazurkiewicz R., Wanicowa Z.: Dlaczego Bogurodzicę śpiewano w liturgicznym okresie Bożego Narodzenia, „Pamiętnik Literacki” 96(2005), z. 2, s. 25-41.
Mazurkiewicz R.: Z dawnej literatury maryjnej. Zarysy i zbliżenia, Kraków 2011.
Mazurkiewicz R.: Deesis, Kraków 2012.
Michałowska T.: Średniowiecze, Warszawa 2002.
Ostrowska E.: Wstęp i komentarz językowy, w: Bogurodzica, Wrocław 1962, s. 26-50, Biblioteka Pisarzów Polskich. Seria A, nr 1.
Ożóg K.: Praskie studia prałatów i kanoników katedralnych metropolii gnieźnieńskiej w drugiej połowie XIV i na początku XV wieku, w: Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej, red. A. Radzimiński, Toruń 2000, 133-162.
Siatkowski J.: Czesko-polskie kontakty językowe, Warszawa 1996.
Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. I-XI, Wrocław 1953-2002.
Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, red. K. Kleszczowa, Katowice 1996.
Staročeský slovník, red. V. Šmilauer, Praha 1977-.
Urbańczyk S.: Bogurodzica. Problemy czasu powstania i tła kulturalnego, „Pamiętnik Literacki” 69(1978), s. 35-70.
Wanicowa Z.: Ignota, dubia, reperta. Czytać i rozumieć staropolszczyznę, Kraków 2009.
Wanicowa Z.: Spór o Bożyca, w: Język polski – wczoraj, dziś, jutro..., red. B. Czopek, P. Żmigrodzki, Kraków 2010, s. 270-273.
Copyright (c) 2014 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
