„The Snow Must Go On” – przestrzenie chłodu wPodróży zimowej Elfriede Jelinek

Monika Szczepaniak

Monika Szczepaniak Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

Słowa kluczowe: dramat; Elfriede Jelinek; przestrzeń; chłód

Abstrakt

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule są konstrukcje przestrzeni w jednym z najnowszych dramatów Elfriede Jelinek Podróż zimowa na tle estetyki chłodu charakterystycznej dla twórczości noblistki. Fenomenologia zjawisk meteorologicznych oraz kulturowa kategoria przestrzeni stanową punkt wyjścia dla refleksji na temat technologiczno-medialnego kreowania atmosfery oraz komunikacji miłosnej w kontekście współczesnej kultury emocjonalnej.

Bibliografia

Annuß E.: Flache Figuren — Kollektive Körper, w: T. Eder, J. Vogel (red.), Lob der Oberfläche. Zum Werk von Elfriede Jelinek, München 2010, s. 49–69.

Bachelard G.: Dom rodzinny, dom oniryczny, w: tenże, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, tł. H.Chudak, A. Tatarkiewicz, Warszawa 1975, s. 301–330.

Bachelard G.: The poetics of space, transl. by E. Gilson, New York 1964.

Bachelard G.: Woda i marzenia (Wybór), w: tenże, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, tł. H.Chudak, A. Tatarkiewicz, Warszawa 197, s. 111–178.

Barthes R.: Fragmenty dyskursu miłosnego, tł. M. Bieńczyk, Warszawa 1999.

Baudrillard J.: Symulacja i symulakry, tł. S. Królak, Warszawa 2005.

Böhme G.: Das Wetter und die Gefühle. Für eine Phänomenologie des Wetters, w: K. Andermann, U. Eberlein (red.), Gefühle als Atmosphären. Neue Phänomenologie und philosophische Emotionstheorie, Berlin 2011, s. 153–166.

Braun Ch. von: Der Preis des Geldes. Eine Kulturgeschichte, Berlin 2012.

Burger R.: Der böse Blick der Elfriede Jelinek, w: Ch. Gürtler (red.), Gegen den schönen Schein. Texte zu Elfriede Jelinek, Frankfurt a. M. 1990, s. 17–29.

Caduff C.: Vertrieben aus Zugehörigkeiten. Jelineks „Winterreise”, „Jelinek[Jahr]Buch” 2011, s.25–40.

Castells M.: Społeczeństwo sieci, tł. K. Pawluś, M. Marody, J. Stawiński, S. Szymański, Warszawa 2007.

Chiapello È.: Evolution und Kooption. Die „Künstlerkritik“ und der normative Wandel, w: Ch. Menke, J. Rebentisch (red.): Kreation und Depression. Freiheit im gegenwärtigen Kapitalismus, Bern 2010.

Dortmann A.: Winter Facets. Traces and Tropes of the Cold, Oxford 2007.

Foucault M.: Inne przestrzenie, tł. A. Rejniak-Majewska, „Teksty Drugie” 6 (2005), s. 117–125.

Frank M.: Die unendliche Fahrt. Ein Motiv und sein Text, Frankfurt a. M. 1979.

Frank M.: Kaltes Herz — Unendliche Fahrt — Neue Mythologie. Motiv-Untersuchungen zur Pathogenese der Moderne, Frankfurt a. M. 1999.

Gürtler Ch.: Der böse Blick der Elfriede Jelinek. Dürfen Frauen so schreiben?, w: B. Mazohl-Wallnig, Ch. Gürtler (red.), Frauenbilder — Frauenrollen — Frauenforschung, Wien—Salzburg 1987, s. 50–62.

Hayer B.: „Kein Licht mehr, das verlockt den Wandersmann“. Wilhelm Müller und Elfriede Jelinek auf den Pfaden ins Schattenreich, „Wirkendes Wort” 1 (2012), s. 95–105.

Illouz E.: Gefühle in Zeiten des Kapitalismus, übers. M. Hartmann, Frankfurt a. M. 2007.

Jelinek E.: Na uboczu. Mowa z okazji otrzymania Nagrody Nobla, tł. M. Szczepaniak, w: taż, Moja sztuka protestu. Eseje i przemówienia, red. A. Jezierska, M. Szczepaniak, Warszawa 2012, s. 82–97.

Jelinek E.: O Franciszku Schubercie, tł. T. Ososiński, w: taż, Moja sztuka protestu, red. A. Jezierska, M. Szczepaniak, Warszawa 2012, s. 177–181.

Jelinek E.: Podróż zimowa, w: taż, Babel. Podróż zimowa, tł. K. Bikont. Warszawa 2013, s. 119–209.

Jelinek E.: Amatorki, tł. A. Majkiewicz, J. Ziemska, Warszawa 2005.

Jelinek E.: Chcę płytkości, tł. K. Bikont, w: taż, Moja sztuka protestu. Eseje i przemówienia, red. A. Jezierska, M. Szczepaniak, Warszawa 2012, s. 107–111.

Jelinek E.: Die Kinder der Toten, Reinbek bei Hamburg 1995.

Jelinek E.: Pianistka, tł. R. Turczyn, Warszawa 2004.

Jelinek E.: Pożądanie, tł. E. Kalinowska, Warszawa 2007.

Jelinek E.: Sens nieważny. Ciało zbędne, tł. K. Bikont, w: taż, Moja sztuka protestu. Eseje i przemówienia, red. A. Jezierska, M. Szczepaniak, Warszawa 2012, s. 112–118.

Kerckhove D. de: The Skin of Culture, Somerville Press 1995.

Knecht M. R.: Mit der Sprache zum Schweigen hin. Elfriede Jelineks Annäherung an ihren Vater, „Jelinek[Jahr]Buch” 2011, s. 41–57.

Kundera M.: Powolność, tł. M. Bieńczyk,Warszawa 1997.

Lethen H.: Verhaltenslehren der Kälte. Lebensversuche zwischen den Kriegen, Frankfurt a. M. 1994.

Löffler S.: Spezialistin für den Haß. Elfriede Jelinek, „Die Zeit” Nr 45 z 4.11.1983.

Paz O.: Podwójny płomień. Miłość i erotyzm, tł. P. Fornelski, Kraków 1996.

Röggla K.: wir schlafen nicht, Frankfurt a. M. 2004.

Safranski R.: Der erkaltete Eros, w: M. Baßler, E. van der Knaap (red.), Die (k)alte Sachlichkeit. Herkunft und Wirkungen eines Konzepts, Würzburg 2004, s. 9–17.

Sauter J.-H.: Interviews mit österreichischen Autoren, „Weimarer Beiträge” 6 (1981), s. 109–117.

Sontag S.: Das Leiden anderer betrachten, übers. R. Kaiser, München 2003.

Stephan I.: Kalte Weiblichkeit. Zu einem Topos in der Literatur des 19. Jahrhunderts, mit einem Ausblick auf Leni Riefenstahl im 20. Jahrhundert, „Colloquia Germanica” 43 (2013), nr (1/2), Themenheft: Cold fronts. Kältewahrnehmungen in der Literatur und Kultur vom 18. bis 20. Jahrhundert. Redakcja gościnna: I. Stephan, M. Szczepaniak, s. 49–61.

Szczepaniak M.: Dramaturgia znikania, w: E. Jelinek, Babel. Podróż zimowa, tł. K. Bikont, Warszawa 2013, s. 5–14.

Szczepaniak M.: Elfriede Jelinek und Kathrin Röggla „in Mediengewittern“, w: J. Drynda, M.Wimmer (red.), Neue Stimmen aus Österreich. 11 Einblicke in die Literatur der Jahrtausendwende, Frankfurt a. M. 2013, s. 25–35.

Szczepaniak M.: Marsjasz w Falludży. Elfriede Jelinek o pornografii i moralności w stanie wyjątkowym, „Nowa Krytyka” 26/27 (2011), s. 221–237.

Vedder U.: Kältelehren der „Winterreise”, „Colloquia Germanica” 43 (2013), H. 1/2, Sonderband: Cold fronts. Kältewahrnehmungen in Literatur und Kultur vom 18. Bis 20. Jahrhundert, s. 131–145.

Vogel J.: „Keine Leere der Unterbrechung“ — „Die Kinder der Toten“ oder der Schrecken der Falte, „Modern Austrian Literature” 3/4 (2006), s. 15–26.

Wilke S.: „Ich bin eine Frau mit einer männlichen Anmaßung“: Eine Analyse des „bösen Blicks“ in Elfriede Jelineks Die Klavierspielerin, „Modern Austrian Literature” 1 (1993), s. 115–144.