Homo inrogatus – Emil Korytko w świetle listów do rodziny

Abstrakt

Emil Korytko w Polsce pozostaje postacią prawie nieznaną, chociaż Bożena Ostromęcka-Frączak starała się w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku przybliżyć rodakom jego dorobek etnograficzno-literacki. W niniejszym artykule autorka podejmuje próbę spojrzenia na korespondencję młodego człowieka jako na literackie świadectwo, dokumentujące losy jednego z polskich więźniów politycznych, żyjących w pierwszej połowie XIX stulecia. Listy te pokazują, iż wyrok władz, zmuszający skazańca do opuszczenia rodzinnej ziemi, staje się bezpośrednim powodem jego klęski: 1. pozostaje on na utrzymaniu rodziny, co komplikuje relacje na linii syn–rodzice; 2. Emil z trudem realizuje swe plany naukowo-literackie, pod koniec życia nie wie nawet, czy jego praca zostanie opublikowana; 3. nędzne warunki, w jakich żył Korytko, doprowadzają go do choroby, a potem śmierci. Ponadto w listach obecne są elementy świadomego stylizowania się Emila na kontynuatora szkoły Zoriana Dołęgi-Chodakowskiego oraz romantyka-byronistę, człowieka samotnego, wyobcowanego ze świata, w którym żyje. Mało znana badaczom literatury romantyczniej korespondencja Korytki pozwala lepiej zrozumieć tragizm ludzi, których życie w znacznej mierze naznaczone zostało przez historię ruchów narodowowyzwoleńczych.