Szpital w Milanowie w latach 1908-1931 w świetle dokumentów z Archiwum Sióstr Miłosierdzia w Warszawie

  • Joanna Szady Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych
Słowa kluczowe: Milanów; Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia Wincentego à Paulo; szarytki; szpital; Maria Światopełk-Czetwertyńska; Włodzimierz Światopełk-Czetwertyński

Abstrakt

The hospital in Milanów played an important role for the local community against the background of changing historical conditions of the 19th and 20th centuries, treating both patients in the hospital itself and outpatients. It was also a significant element of charity work conducted by the consecutive owners of the Milanów estate, who belonged to the Potocki, Uruski and Czetwertyński families. For most of the time the hospital employed nuns from the Order of Vincent a Paulo’s Sisters of Charity; their long work is documented by the sources kept in the Archive of their Central Home in Tamka Street.

The nuns returned to the institution in 1908 after nearly 20 years of absence caused by the decision of the Czar authorities. The return of the sisters was only possible after the ukase on tolerance was published in 1905, when the Czetwertyński Princes set out to bring the nuns back to the hospital. The documents kept in the Archive of the Central Home proves that the owners of Milanów took care of the work of the hospital that was supported by the service of 3 to 5 nuns. The hospital did not stop working during the First World War, when it fulfilled the function of a field hospital for the wounded and of a base for displaced persons. Then, in the period between the World Wars, it complemented the network of state and local government hospitals. Sisters of Charity worked in Milanów till 1931, when, on the strength of an agreement with the new owner – Wanda Żółtowska, they were withdrawn from it. The building of the hospital is still inscribed in the local landscape as a medical facility, and also as a testimony of the past time and of the people supporting this important social initiative.

Bibliografia

Archiwum Sióstr Miłosierdzia w Warszawie, Teczka szpitala w Milanowie, Dokumenty luźne.

Archiwum Sióstr Miłosierdzia w Warszawie, Wykaz domów sióstr miłosierdzia prowincji warszawskiej (1652-1917).

Catalogus ccclesiarum et cleri dioccesis Podlachiensis scu Janoviensis pro Anno Domini: 1920- 1928.

Catalogus ccclesiarum et utriusque cleri tam saccularis quam regularis Dioccesis Lublinenesis pro Anno Domini: 1906-1918.

Czetwertyński W.: Na wozie i pod wozem, 1837-1917. Wspomnienia z lat ubiegłych wnukom i wnuczkom opowiedziane, Poznań 1939.

Katalog kościołów i duchowieństwa Diecezji Siedleckiej, czyli Podlaskiej, Siedlce 1929-1930.

[Konopczyński W.J, Czetwertyńska-Swiatopełk Maria, w: Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 357.

Koprukowniak A.: Dobra ziemskie Milanów i ich właściciele w XIX wieku, w: Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie, red. R. Maliszewska, Kozłówka 2001, s. 199-213.

Koprukowniak A.: Włodzimierz Książę Swiatopełk-Czetwertyński (1837-1918). Szkic do portretu, w: A. Koprukowiak, Ziemiaństwo Lubelszczyzny i Podlasia w XIX i XX wieku. Wybór prac z lat 1974-2005 wydany na jubileusz 75-lecia urodzin Autora, Radzyń Podlaski-Lublin 2005, s. 397-409.

Krawczak T.: W walce o niepodległość (1914-1918), w: Z nieznanej przeszłości Białej i Podlasia, oprac. T. Wasilewski, T. Krawczak, Biała Podlaska 1990, s. 327-358.

Lewandowski J.: Królestwo Polskie pod okupacją austriacką 1914-1918, Warszawa 1980.

Matoga H.: Zgromadzenie ss. Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo a krakowskie pielęgniarstwo, w: Zawód pielęgniarki na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Warszawa 2008, s. 148-168.

Mazur E.: Dobroczynność w Warszawie XIX wieku, Warszawa 1999.

Milanów-wieś Podlasia. Kronika Antoniego Smolińskiego; http://milanow.pl/ images/zoom/- cwe/KRONIKA_MILANOW.pdf

Orkiestra Dęta OSP Milanów; http://www.orkiestramilanow.ovh.org/ index.php?go=3

Polityka Społeczna Państwa Polskiego 1918-1935, Warszawa 1935.

Rakiewicz F.: Stan szpitalnictwa w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1928.

Szady J.: Udział Sióstr Miłosierdzia w opiece szpitalnej w Milanowie w 2. połowic XIX wieku, w: Archiwa. Temporum. Testes. Źródła historyczne jako postawa pracy badacza dziejów. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Stanisławowi Olczakowi, red. ks. G. Bujak, T. Nowicki, ks. Piotr Siwicki, Lublin 2008, s. 530-548.

Szpital w Milanowie pow. Radzyńskiego, gub. Siedleckiej, na podstawie materiałów zebranych przez kuratora szpitala oraz dra Z. Michałowskiego i B. Krzymowskiego, oprać, dr W. Męczkowski, Warszawa 1903.

Woch M.: Instytucje kształtujące system opieki zdrowotnej w Polsce (analiza prawno- -porównawcza lat 1918-2004), Warszawa 2012.

Żółtowski A.: Biblioteka milanowska książąt Czetwertyńskich, w: Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie. Materiały II sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 22-24 maja 2002, red. R. Maliszewska, Kozłówka 2003, s. 535-554.

Żółtowski A.: Maria Włodzimierzowa z Uruskich Księżna Swiatopełk-Czetwertyńska. Szkic do biografii, w: Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie III: Panie z dworów i pałaców. Materiały III sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 11-13 października 2006, red. H. Łaszkiewicz, t. I, Lublin 2007, s. 67-78.

Opublikowane
2019-10-18
Dział
Artykuły