Inwentarz skarbca koronnego z 1515 roku

Agnieszka Nalewajek

Agnieszka Nalewajek Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

Słowa kluczowe: skarbiec Królestwa Polskiego; inwentarz; regalia polskie; insygnia koronacyjne; królów polskich; relikwie; klejnoty; ród Szydłowieckich

Abstrakt

The paper presents the inventory of the Crown Treasury of 1515 whose original has been preserved in the Central Public Archives (AGAD, parchment nr 4460). The inventory was written down on 5 November 1515, after the office of the Treasurer of the Kingdom of Poland was taken by Mikołaj Szydłowiecki. It contains a detailed description of three Polish royal crowns: the Crown which was used for the coronation of Polish kings (Corona Aurea Regni Poloniae), the Queen’s Crown (Corona Reginalis Maiestatis), and the Homagial Crown (Corona Homagialis), as well as the other insignia of the king’s power, also a list of the objects kept in the Crown Treasury: objects of religious cult with their description, objects that contained Christological relics, things with protective properties and objects having historical value as well as other precious objects collected there. The review of the Crown Treasury was done on King Sigismund I’s order and was carried out by his closest associates, Deputy Chancellor of the Treasury Piotr Tomicki, Chancellor Krzysztof Szydłowiecki and Jan Boner.

Bibliografia

Biskup M.: Wawrzyniec Międzyleski - autor opisu „Hołdu pruskiego” 1525 roku, w: Kultura staropolska - kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1997, s. 211-220.

Borkowska U.: Dynastia Jagiellonów w Polsce, Warszawa 2011.

Budka W.: Boner Jan, w: Polski Słownik Biograficzny, t. II, Kraków 1936, s. 297-299.

Dąbrowska E.: Królów polskich relikwiarz koronacyjny Krzyża Świętego, w: Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowane Aleksandrowi Gieysztorowi w 50-lecie pracy naukowej, Warszawa 1991, s. 67-89.

Dąbrowska E.: Jeszcze o relikwii Krzyża Świętego i relikwiarzu koronacyjnym królów polskich, „Kwartalnik Historyczny” 100 (1993), nr 2, s. 3-13.

Dolczewski Z.: „Equus ereus” i „linguis draconum” czyli co stało na stole króla Jagiełły, w: Rzemiosło artystyczne. Materiały Sesji Oddziału Warszawskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red. R. Bobrow, t. II, Warszawa 2001, s. 53-78.

Genealogia. Tablice, oprac. W. Dworzaczek, Warszawa 1959.

Gieysztor A.: „Non habemus caesarem nisi regem”. Korona zamknięta królów polskich w końcu XV i w wieku XVI, w: Muzeum i twórca. Studia z historii sztuki i kultury ku czci prof. dr. Stanisława Lorentza, Warszawa 1969, s. 277-292.

Janicki M.: Zabytki przewidziane do digitalizacji i zamieszczenia w kolekcji Bitwa pod Grunwaldem w ramach Elektronicznego Archiwum Zabytków Piśmiennictwa Polskiego (do r. 1600), s. 1-28 - ezapp.bn.org.pl

Jaworski R.: Archiwum Koronne Krakowskie za Jagiellonów. Zarys problematyki, w: Polska kancelaria królewska. Między władzą a społeczeństwem, cz. 3, red. W. Chorążyczewski, W. Krawczuk, Warszawa 2008, s. 113-129.

Kieszkowski J.: Kanclerz Krzysztof Szydłowiecki. Z dziejów kultury i sztuki zygmuntowskich czasów, cz. 1, Poznań 1912.

Kłodziński A.:0 Archiwum Skarbca Koronnego na Zamku Krakowskim, „Archiwum Komisji Historycznej” 1 (1923), seria 2, s. 125-577.

Kopera F.: Dzieje skarbca koronnego czyli insygniów i klejnotów koronnych Polski, Kraków 1904.

Letkiewicz E.: Wiara w magiczną moc klejnotów w Polsce w czasach renesansu i baroku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”. Sectio L 1 (2003), s. 69-82.

Letkiewicz E.: Polskie klejnoty koronacyjne. Rekonstrukcja wirtualna, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego” 7 (2(X)5), s. 3-13.

Lileyko J.: Regalia polskie, Warszawa 1987.

Miodońska B.: Korona zamknięta w przekazach ikonograficznych z czasów Zygmunta I, „Biuletyn Historii Sztuki” 33 (1970), nr 1, s. 3-17.

Miodońska B.: Rex regum i rex Poloniae w dekoracji malarskiej Graduału Jana Olbrachta i Pontyfikatu Erazma Ciołka: z zagadnień ikonografii władzy królewskiej w sztuce polskiej XVI wieku, Kraków 1979.

MyśIiński M.: Ruska taca „koronacyjna” ze Skarbca Koronnego na Wawelu, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności” 64 (2000), s. 147-151.

MyśIiński M.: Stauroteka bizantyjska ze skarbca koronnego na Wawelu, „Studia Waweliana” 5 (1996), s. 5-32.

Nalewajek A.: Szydłowieccy na dworze królewskim Jana Olbrachta, w: Servicium et amicitia. Studia z dziejów kariery i awansu w Polsce Jagiellonów, red. A Januszek-Sieradzka, Sandomierz 2011, s. 11-37.

Piech Z.: Monety, pieczęcie i herby w systemie symboli władzy Jagiellonów, Warszawa 2003.

Pieczęcie królów i królowych Polski. Tabularium Actorum Antiquorum Varsovie Maximum, Divisio Prima - „InSimul”, Warszawa 2010.

Pociecha W.: Drzewicki Maciej, w: Polski Słownik Biograficzny, t. V, Kraków 1939- 1946, s. 409-412.

Rożek M.: Polskie koronacje i korony, Kraków 1987.

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, wyd. V, Warszawa 2007.

Starnawska M.: Świętych życie po życiu. Relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 2008.

Sułkówska-Kurasiowa I.: Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław 1967.

Swieżawski A.: Kościelecki Andrzej, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XIV, Wrocław 1968-1969, s. 398.

Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski [i in.], red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992 (Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. X).

Urzędnicy małopolscy XII-XV wieku. Spisy, oprac. J. Kurtyka [i in.], red. A. Gąsiorowski, Wrocław 1990 (Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, t. IV, z. I).

Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy, oprac. S. Cynarski, A. Falniowska-Gradowa, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1990 (Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, t. IV, z. 2).

Walters R.: Drogocenne kamienie. Klejnoty, talizmany, źródła mocy, tł. H. Turczyn-Zalewska, Warszawa 1999.

Wyczański A.: Między kulturą a polityką. Sekretarze Zygmunta Starego 1506-1548, Warszawa 1992.