Problemy normy języka polskiego w kraju i za granicą (na Ukrainie)

Ałła Krawczuk

Ałła Krawczuk Narodowy Uniwersytet Lwowski im. Iwana Franki

Słowa kluczowe: norma językowa; norma wzorcowa; norma użytkowa; uzus; język polski na Ukrainie; język polski jako obcy

Abstrakt

The paper discusses the normative aspects of the Polish language presently used in the Ukraine by the speakers of Polish descent living there as well as by the Ukrainians who learn Polish as a foreign language. The problems relating the objectively defined language norms for Polish used abroad are analysed in the context of the contemporary debate on solutions proposed within the realm of prescriptive linguistics in Poland. The author suggests extrapolating the conception of a twin-level language norm adopted in Poland for the two discussed cases of Polish spoken in the Ukraine. The author advocates the universally obligatory nature of the Standard Polish language ideal norm. At the same time, he considers expanding the scope of the real norms for foreign Polish language varieties for the speakers of Polish of foreign descent. Also emphasized is the need for developing a set of didactic language norms for the Ukrainian learners of Polish.

Bibliografia

Awdiejew A.: Norma a konwencja, w: Norma a komunikacja, red. M. Steciąg, M. Bugajski, Wrocław 2009, s. 27-35.

Bańko M.: O normie i błędzie, „Poradnik Językowy” 2008, z. 5, s. 3-17.

Bańko M.: Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2002.

Bugajski M.: Język w komunikowaniu, Warszawa 2006.

Bugajski M.: Normatywista wobec problemów komunikacji językowej, w: Norma a komunikacja, red. M. Steciąg, M. Bugajski, Wrocław 2009, s. 15-26.

Burzyńska A. B.: Świadomość normy i błędu w dydaktyce języka polskiego jako obcego, w: Mowa rozświetlona myślą. Świadomość normatywno-stylistyczna współczesnych Polaków, red. J. Miodek, Wrocław 1999, s. 182-191.

Buttler D.: Norma realna a kodyfikacja (na przykładzie rozstrzygnięć Słownika poprawnej polszczyzny PWN). „Poradnik Językowy” 1986, z. 9-10, s. 607-611.

Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H.: Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej, Warszawa 1973.

Cirko L.: Akceptacja w komunikowaniu się. Między preskryptywizmem a permisywizmem, Wrocław 2009.

Dubisz S.: Probabilistyka lingwistyczna, czyli o rozwoju polszczyzny w XXI wieku, w: Przyszłość języka, red. S. Krzemień-Ojak, B. Nowowiejski, Białystok 2001, s. 45-63.

Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, M. Kucała, Wrocław 1999.

Gajda S.: System norm współczesnej polszczyzny, „Studia Polonistyczne” 9(1981), s. 15-25.

Gajda S.: Teoretyczne problemy kultury języka, „Poradnik Językowy” 1979, z. 8, s. 359-368.

Gajda S.: Współczesna polska rzeczywistość komunikacyjno-językowa i jej modelowanie, w: Kultura. Język. Edukacja 3, red. R. Mrózek, Katowice 2000, s. 105-115.

Gębka-Wolak M., Moroz A.: Poprawność a akceptowalność. Problemy teoretyczne, „Język Polski” 89(2009), z. 2, s. 124-134.

Gołąb Z., Heinz A., Polański K.: Słownik terminologii językoznawczej, Warszawa 1970.

Grucza F.: Pojęcie błędu językowego, w: Z problematyki błędów obcojęzycznych, red. F. Grucza, Warszawa 1978, s. 41-45.

Grybosiowa A.: Głos w dyskusji nad referatem Hanny Jadackiej „Czy istnieje słowotwórstwo normatywne?”, „Poradnik Językowy” 2004, z. 2, s. 101-102.

Jadacka H.: Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005.

Karolczuk A., Rysak D.: Kanon języka polskiego, czyli polszczyzna, której uczymy cudzoziemców, w: Kanon kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego, red. P. Garncarek, P. Kajak, A. Zieniewicz, Warszawa 2010, s. 153-161.

Kita M.: Sztuka bycia nieuprzejmym (jako strategia komunikacyjna) w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Stowarzyszenia „Bristol”, red. A. Dąbrowska, Wrocław 2004, s. 45-51.

Klemensiewicz Z.: O różnych odmianach współczesnej polszczyzny, Warszawa 1953.

Korol Ł.: Wielojęzyczność i kompetencja językowa uczniów polskich szkół we Lwowie (na podstawie kwestionariuszy), w: Polonistyka bez granic, t. II: Glottodydaktyka polonistyczna – współczesny język polski – językowy obraz świata, red. R. Nycz, W. Miodunka, T. Kunz, Kraków 2011, s. 363-368.

Kostecka-Sadowa A.: Polsko-ukraińskie kontakty językowe w zakresie słownictwa (na przykładzie Mościsk), „Język Polski” 90(2010), z. 4-5, s. 376-383.

Kowalewski J.: Kultura polska jako obca?, Kraków 2011.

Krawczuk A.: Błędy językowe w polszczyźnie Ukraińców powodujące zakłócenia komunikacji z Polakami, w: Tożsamość na styku kultur, red. I. Masojć, H. Sokołowska, Vilnius 2011, s. 480-494.

Krawczuk A.: Między poprawnością a niepoprawnością. Źródła kodyfikacji normy w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: Polonistyka bez granic, t. II: Glottodydaktyka polonistyczna – współczesny język polski – językowy obraz świata, red. R. Nycz, W. Miodunka, T. Kunz, Kraków 2011, s. 221-231.

Kucała M.: O polonijnych normach językowych, „Prace Filologiczne” 43(1998), s. 287-294.

Kurzowa Z.: Polszczyzna Lwowa i Kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, Warszawa–Kraków 1983.

Kurkowska H.: Polityka językowa a zróżnicowanie społeczne współczesnej polszczyzny, „Socjolingwistyka” 1(1977), s. 17-25.

Markowski A.: Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.

Markowski A., Rudnicka E.: Dwugłos w sprawie kultury języka polskiego dziś, w: Język żyje. Rzecz o współczesnej polszczyźnie, red. K. Ożóg, Rzeszów 2009, s. 11-26.

Michalewski K.: Norma językowa a nauczanie języka polskiego jako obcego, w: Język polski jako język obcy, red. S. Grabias, Lublin 1992, s. 78-80.

Miodek J.: O normie językowej, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. II: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993, s. 73-83.

Nowy słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 1999.

Огорілко О.: Зв’язок керування у писемному мовленні поляків Львова. „Проблеми слов’янознавства” 58(2009), с. 238-246.

Огорілко О.: Типові синтаксичні кальки в текстах сучасної польськомовної преси Львова. „Проблеми слов’янознавства” 59(2010), с. 181-190.

Państwowe Egzaminy Certyfikatowe z Języka Polskiego jako Obcego. Standardy wymagań egzaminacyjnych, Warszawa 2003.

Pawłowski A.: Język polski dziś i w przyszłości, „Poradnik Językowy” 2007, z. 10, s. 3-14.

Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M.: Norma wzorcowa a uzus polonistów, w: Kształtowanie się wzorów i wzorców językowych, red. A. Piotrowicz, K. Skibski, M. Szczyszek, Poznań 2009, s. 87-94.

Podracki J.: Poziomy normy językowej w nauczaniu języka polskiego jako obcego (JPJO), w: Kanon kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego, red. P. Garncarek, P. Kajak, A. Zieniewicz, Warszawa 2010, s. 143-147.

Podracki J., Dolacka M.: Kompetencja i świadomość językowa dziennikarzy – na podstawie pytań zgłaszanych do Poradni Językowej TVP SA, w: Mowa rozświetlona myślą. Świadomość normatywno-stylistyczna współczesnych Polaków, red. J. Miodek, Wrocław 1999, s. 71-85.

Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny. Nie tylko dla młodzieży, red. A. Markowski, Warszawa 1995.

Preyzner M.: Świadomość stylistyczna (językoznawców, polonistów i naukowców oraz uczonych) a pragmatyka, w: Mowa rozświetlona myślą. Świadomość normatywno-stylistyczna współczesnych Polaków, red. J. Miodek, Wrocław 1999, s. 92-133.

Przechodzka G., Miodunka W. T.: Kompetencja językowa polskich maturzystów. Na podstawie testów certyfikatowych z języka polskiego jako obcego na poziomie zaawansowanym C2. Analiza jakościowa, „Polonistyka” 2006, nr 8, s. 6-17.

Skibski K., Szczyszek M.: Ponowoczesna dynamika zmian w normie językowej, „Język Polski” 89(2009), z. 4-5, s. 285-292.

Skudrzyk A.: Granice potoczności w dydaktyce języków obcych. Uwagi socjolingwistyczne, „Postscriptum” 1994, nr 9-10 (10-11), s. 4-8.

Szulc A.: Słownik dydaktyki języków obcych, Warszawa 1997.

Tambor J.: Granice potoczności w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Przemiany leksykalne, fonetyczne, fleksyjne i słowotwórcze we współczesnej polszczyźnie, w: Polonistyka bez granic, t. II: Glottodydaktyka polonistyczna – współczesny język polski – językowy obraz świata, red. R. Nycz, W. Miodunka, T. Kunz, Kraków 2011, s. 311-320.

Tambor J.: Teksty regionalne w nauczaniu cudzoziemców, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 17(2010), s. 167-175.

Turek W. P.: Czy uczymy cudzoziemców tego samego języka, którym mówią na co dzień Polacy?, w: Sprawności przede wszystkim, red. A Seretny, E. Lipińska, Kraków 2006, s. 115-127.

Uździcka M.: Kształtowanie się standardów komunikacyjnych motywowanych funkcją poznawczą języka, w: Norma a komunikacja, red. M. Steciąg, M. Bugajski, Wrocław 2009, s. 51-60.

Walczak B.: Ewolucja języka a kodyfikacja normy, „Język Polski” 91(2011), z. 2-3, s. 103-108.

Witkowska-Gutkowska M.: O tekstach pasowych osób dwujęzycznych. Słownictwo i frazematyka, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 18(2011), s. 19-24.

Zbróg P.: Norma językowa a skodyfikowana norma językowa – propozycja obiektywizacji opisu. „Język Polski” 91(2011), z. 2-3, s. 109-116.

Zielińska M.: Nauczanie języka polskiego w polskich szkołach sobotnio-niedzielnych na Ukrainie, w: Kształcenie językowe w dobie kultury masowej polisensorycznej, red. U. Kopeć, Z. Sibiga, Rzeszów 2010, s. 173-181.

Зелінська М.: Лексичні особливості польського мовлення учнів суботньо-недільних шкіл Львівщини. „Проблеми слов’янознавства” 60(2011), с. 225-234.

Зелінська М.: Мовна свідомість осіб польського походження, що навчаються в недільній школі м. Самбора, „Компаративні дослідження слов’янських мов і літератур. Пам’яті академіка Леоніда Булаховського” 12(2010), с. 66-77.

Żydek-Bednarczuk U.: Społeczeństwo informacyjne a problemy normy językowej, „Poradnik Językowy” 2007, z. 10, s. 23-33.