Зинаида Гиппиус о польской эпопее 1920 года

Anna Woźniak

Anna Woźniak Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

Słowa kluczowe: Zinaida Gippius; Warszawa; Polska 1920 r.; wspomnienia; obraz Polski i Polaków

Abstrakt

Zinaida Gippius o polskiej epopei 1920 roku

W artykule analizuje się sytuację emigrantów rosyjskich w Polsce w latach 1919-1920, tworzących diasporę rosyjską (liczebność jej w latach 20. i 30. jest szacowana różnie, od 10 tys. do 140 tys. Rosjan łącznie z mniejszością rosyjską). Na przykładzie wspomnień Zinaidy Gippius, która wraz z mężem, Dymitrem Mierieżkowskim przebywała w Bobrujsku, Mińsku i Wilnie, wówczas polskich miastach, oraz w Warszawie, od końca grudnia 1919 do października 1920 roku, przytacza się w artykule obraz ówczesnej Warszawy, polskich elit, pozytywny portret Polaków (L. Żelichowski, J. Czapski, M. Zdziechowski), wreszcie atmosferę wojny polsko-sowieckiej w subiektywnym ujęciu pisarki. Materiał wspomnieniowy, budowany na podstawie Dziennika Warszawskiego oraz notatek Polska 1920, układa się w swoisty paradygmat świadectwa i osobistego zapisu Gippius, ukazuje nie tylko sytuację politycznych planów emigrantów rosyjskich (walka z bolszewizmem przy pomocy J. Piłsudskiego), ale równocześnie odsłania indywidualne doświadczenie i intymne przeżycia pisarki. Z. Gippius zaprezentowała w swych wspomnieniowych notatkach ewoluujący stosunek do Polski i Polaków, od podziwu i związanych z Polską nadziei na wyzwolenie Rosji spod władzy bolszewików, do totalnego i surowego potępienia Polski zdrajczyni za podpisanie pokoju z sowietami. Warszawska epopeja przerodziła się w refleksji Gippius zarazem w jej osobistą porażkę po rozstaniu z przyjacielem D. Fiłosofowem, który na zawsze pozostał w Warszawie.

Bibliografia

Абызов Ю., Латвийская ветвь российской эмиграции, в: Блоковский сборник. XIII. Русская культура XX века: метрополия и диаспора, Tartu 1996.

Агеносов В. В., Литература Russkogo зарубежья (1918-1996), Москва 1998.

Арсеньев А., Культурные организации русской интеллигенции в Югославии 1920-1944 гг., в: Русская, украинская и белорусская эмиграция в Чехословакии между двумя мировыми войнами. Результаты и перспективы проведенных исследований. Фонды Славянской библиотеки и пражских архивов. Сборник докладов, Praha 1995.

Берташ А. В., Православная Варшава в 1920-1930-е гг., в: Зарубежная Россия. 1917-1939. Книга 2. «Лики России», Санкт-Петербург 2003.

Гиппиус З., Арифметика любви. Неизвестная проза 1931-1939, т. 3 , Москва 2003.

Гиппиус З., Ничего не боюсь, Москва 2004.

Демидова О., Русская эмиграция в Польше (1919-1944) (Из архива А. П. Вельмина), „Slavia Orientalis” 2000, R: XLIX, nr 2.

Звонарева Л., Европа и Россия в 1920 году: Взгляд из Варшавы Зинаиды Гиппиус и Дмитрия Мережковского, „Studia Rossica” X, 2000.

Иваск Ю., Письмо из Ревеля. Публикация А. Данилевского, в: Культура русской диаспоры: Саморефлексия и самоидентификация, Tartu 1997.

Кодзис Б., Литературные центры русского зарубежья (1918-39), München 2002.

Кознова Н., Особенности форм повествования в мемуарной прозе Зинаиды Гиппиус („Варшавский дневник”, „Дмитрий Мережковский”), в: Słowianie Wschodni. Literatura, język, kultura, Opole 2010.

Млечко А. В., Литературная, культурная и общественная жизнь русского зарубежья (1920-1930-е годы): течения, объединения, периодика и издательские центры, в: Литература русского зарубежья (1920-1990). Учебное пособие, Москва 2006.

Робкова Е. Б., Русские в Польше в 20-е гг., в: Российское зарубежье. Итоги и перспективы изучения, Москва 1997.

Рогозинская О., Русская литературная эмиграция в межвоенной Польше, „Studia Rossica” III, 1996.

Савицкий И., Этапы развития пражской русской эмиграции в 1919-1939 гг., в: Русская, украинская и белорусская эмиграция в Чехословакии между двумя мировыми войнами. Результаты и перспективы проведенных исследований. Фонды Славянской библиотеки и пражских архивов. Сборник докладов, Praha 1995.

Симонова Т. М., Российская диаспора в Польше в 1920-1924 гг., в: Национальные диаспоры в России и за рубежом XIX-XX вв., Москва 2001.

Соколов А. Г., Судьбы русской литературной эмиграции 1920-х годов, Москва 1991.

Białokozowicz B., Józef Czapski i triumwirat literacki (Dymitr Mereżkowski, Zinaida Gippius i Dymitr Fiłosofow), w: Kresy i pogranicza: historia, kultura, obyczaje, Olsztyn 1995.

Kulczyka-Saloni J., Z dziejów literackiej emigracji rosyjskiej w Warszawie dwudziestolecia, „Przegląd Humanistyczny” 1993, nr 1.

Krycka I., „Dziennik Warszawski” Zinaidy Gippius, „Studia Rossica” XIII, Warszawa 2003.

Krycka-Michnowska I., O dziennikach Zinaidy Gippius, „Studia Rossica” XVII. Dzienniki pisarzy rosyjskich, Warszawa 2006.

Krycka-Michnowska I., „Polska 20. roku” i „Dziennik Warszawski” Zinaidy Gippius. Analiza porównawcza, „Studia Rossica” XX, t. II. Memuarystyka rosyjska i jej konteksty kulturowe, Warszawa 2010.

Krycka-Michnowska I., Polska i Polacy w emigracyjnych dziennikach Zinaidy Gippius, w: Słowianie Wschodni. Literatura, język, kultura, Opole 2010.

Obłąkowska-Galanciak I., Из истории русской эмиграции. Проект литературной академии, „Studia Rossica” V, 1997.

Obłąkowska-Galanciak I., Из истории русской эмиграции («Таверна поэтов». Варшава 1921-1925), „Studia Rossica” III, 1996.

Sielicki F., Mierieżkowski w Polsce międzywojennej, „Przegląd Humanistyczny”, 1973, nr 3.

Skrunda W., Zamysł poematu Lwa Gomolickiego” Warszawa” w świetle inwektyw Karola Radka i nauk mnicha Ewagriusza,, ”Studia Rossica” XII, 2003.