Ironia, autoironia, sarkazm – trzy odmienne funkcjonalnie zdarzenia komunikacyjne

  • Eliza Grzelak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe: ironia; autoironia; sarkazm; komunikacja; intencja przekazu; zdarzenie komunikacyjne

Abstrakt

In the article, the author presents opinions of literature theorists, experts on rhetoric and culture, literature historians with regard to irony. She shows ways of defining irony, forms of ironic discourse, focuses on the overtness degree of ironic discourse among other things. In this background she depicts problematic, in her opinion, positions to self-mockery and sarcasm. The author cast a doubt on thesis that self-mockery is irony with a different object of ironic description and that sarcasm is strong irony.

In the last part of the text the author draws attention to the fact that if treat irony, self-mockery and sarcasm as communicative occurrences then the differences among them can be seen in their sender-recipient context and functionality.

Finally, she proves that irony is the tool of attack, self-mockery – defence, sarcasm indicates surrender. The author finds particularly interesting the fact that, even though these three forms of transmission are exceptionally complex tools of social communication, they are willingly and fortunately used by users of public discourse. According to that, she proves the thesis of anthropocentric genesis of irony. This form of presentation of the position is deep in us and, by use of various types of signs, we let it come out for a while.

Bibliografia

Alleman B.: O ironii jako o kategorii literackiej, „Pamiętnik Literacki”1986, z. 1, s. 227-242.

Arystoteles: Ars retorica, Lipsk 1923.

Borowska E.: Autoironia wyzwalająca w poezji Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, www.kigalczyński.pl/, 25.11.2010.

Borowy W.: O Norwidzie. Rozprawy i notatki, Warszawa 1960.

Concise Dictionary of Literary Terms, New York 1976.

Dziemidok B.: O komizmie, Warszawa 1967.

Grzelakowa E.: Ironia w dyskusji politycznej, w: Język w komunikacji, t. I, red. G. Habrajska, Łódź 2001, s. 239-247.

Grzelakowa E.: Ironia w komentarzu prasowym, w: Tekst w mediach, red. K. Michalewski, Łódź 2002, s. 230-239.

Habrajska G.: Wykorzystanie ironii do walki politycznej, w: Język polityki a współczesna kultura polityczna, red. J. Anusiewicz, B. Siciński, Język a kultura, t XI, Wrocław 1994, s. 57-69.

Ironia, red. M. Głowiński, Warszawa 2002.

Kawyn S.: Studia i szkice, Kraków 1976.

Kierkegaard S.: O pojęciu ironii z nieustającym odniesieniem do Sokratesa, Warszawa 1999.

Kołaczkowski S.: Ironia Norwida, w: Portrety i zarysy literackie, oprac. S. Pigoń, Warszawa 1968.

Łaguna P.: Ironia jako postawa i jako wyraz (z zagadnień teoretycznych ironii), Kraków 1984.

Muecke D.: The Compas of Irony, London 1969.

Okopień-Sławińska A.: Metafora bez granic, w: Studia o metaforze. 2, red. M. Głowiński, Wrocław 1983.

Quintilianus M.: Kształcenie mówcy, Wrocław 1951.

Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. I-L, red. H. Zgółkowa, Poznań 1994-2004.

Preminger A., Brogan T.V.W.: The New Princeton encyclopedia of poetry and poetics, Princeton 1993.

Reicher-Thonowa G.: Ironia Juliusza Słowackiego w świetle badań estetyczno porównawczych, Kraków 1933.

Sandauer A.: Logika i liryka, Warszawa 1971.

Opublikowane
2019-10-15
Dział
Artykuły