Das deutsche Pronomen es als Prowort und seine Wiedergabe im Polnischen

Katarzyna Małek

Katarzyna Małek Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

Słowa kluczowe: lingwistyka kontrastywna (niemiecki-polski); „Prowort”; zaimek es

Abstrakt

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Niemiecki zaimek es w funkcji „prowortu” i sposoby jego oddania w języku polskim

Artykuł porusza problematykę zaimka es w ujęciu konfrontatywnym. Przeprowadzono w nim analizę porównawczą konstrukcji zdaniowych z zaimkiem es w funkcji „Prowortu”. Celem tej analizy było wyróżnienie struktur językowych, które służą oddaniu niemieckich zależności wyrażanych za pomocą formy zaimkowej es w języku polskim. Stwierdzenia zawarte w artykule poparte są przykładami z tłumaczeń literatury niemieckiej na język polski.

Przeprowadzona analiza konfrontatywna pozwala wnioskować, że w języku polskim nie można wyróżnić jednego elementu, który mógłby pełnić funkcję ekwiwalentu dla niemieckiego es. Oddanie funkcji i znaczeń tego zaimka następuje za pomocą środków różnych płaszczyzn językowych.

Wyniki przeprowadzonej analizy porównawczej mogą znaleźć zastosowanie zarówno w translatoryce, jak też w dydaktyce języka niemieckiego.

Bibliografia

Admoni, Wladimir (1976): Es handelt sich um es. Zur gegenwärtigen Lage in der Grammatiktheorie. In: Wirkendes Wort 4/1976, S. 219-227.

Askedal, John Ole (1985): Zur kontrastiven Analyse der deutschen Pronominalform es und ihrer Entsprechung det im Norwegischen. In: Deutsche Sprache 3/1985, S. 107-136.

Askedal, John Ole (1990): Zur syntaktischen und referentiell-semantischen Typisierung der deutschen Pronominalform „es“. In: Deutsch als Fremdsprache 27/1990, S. 213-233.

Baerentzen, Per (1987): Die Spezialverwendungen des deutschen es und der dänischen Äquivalente det/der. In: Sprachwissenschaft 3-4/1987, S. 341-380.

Brugmann, Karl (1917): Der Ursprung des Scheinsubjekts „es“ in den germanischen und den romanischen Sprachen. In: Berichte über die Verhandlungen der Königl. Sächsischen Gesellschaft der Wissenschaften zu Leipzig. Philologisch-historische Klasse. Bd. 69, 5. Heft. Leipzig.

Buscha, Joachim (1972): Zur Darstellung des Pronomens „es“ in einer Grammatik für Ausländer. In: Deutsch als Fremdsprache 2/1972, S. 99-103.

Buscha, Joachim/Wiese, Eva (1987): Die Pronominalform ES und ihre Äquivalente im Polnischen. In: Linguistische Arbeitsberichte 58/1987, S. 2-23.

Buscha, Joachim (1988); Die Funktionen der Pronominalform ES. In: Deutsch als Fremdsprache 1/1988, S. 27-33.

Helbig, Gerhard (1988): Die pronominale Form es im Lichte der gegenwärtigen Forschung. In: J.O. Askedal u.a. (Hg.) (1988): Gedenkschrift für Ingerid Dal. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, S. 150-167.

Helbig, Gerhard/Buscha, Joachim (1999): Deutsche Grammatik. Ein Handbuch für den Ausländerunterricht. Leipzig: Langenscheidt.

Kemme, Hans-Martin (1979): Der Gebrauch des es im Deutschen. Eine Darstellung für den Unterricht an Ausländer, als: Projekt Lehrschwierigkeiten im Fach Deutsch als Fremdsprache 3. München.

Kraus, Karl (1932): Subjekt und Prädikat. In: Die Fackel 33, Nr. 876-884. S. 147-192.

Kuryłowicz, Jerzy (1964): The Inflectional Categories of Indo-European. Heidelberg.

Leys, Odo (1979): Zur Systematisierung von ES. In: Deutsche Sprache 1/1979, S. 28-34.

Miklosich, Franz (1883): Subjektlose Sätze. Wien.

Pisarkowa, Krystyna (1969): Funkcje składniowe polskich zaimków odmiennych. In: PAN. Prace Komisji Językoznawstwa Nr 22. Wrocław; Warszawa; Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Pütz, Herbert (1975): Über die Syntax der Pronominalform „es” im modernen Deutsch. In: Studien zur deutschen Grammatik 3. Tübingen: Günter Narr Verlag.

Pütz, Herbert (1995): Die Berücksichtigung von distributionellen Fakten in einer Referenzgrammatik; veranschaulicht an einem Ausschnitt der Syntax des Pronomens es. In: Germanistische Linguistik Nr. 126/1995, S. 55-73.

Siebs, Theodor (1910): Die so genannten subjektlosen Sätze. In: Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung 1910, S. 283 ff.

Sigwart, Christoph (1888): Die Impersonalien, eine logische Untersuchung. Freiburg.

Schatte, Christoph (1982): Das deutsche Morphem „es“ und seine polnischen Entsprechungen. In: Zielsprache Deutsch 3/1982, S. 42-47.

Szober, Stanisław (1969): Gramatyka języka polskiego. Warszawa: PWN.