Od śmiechu do ironii. Wstęp do problematyki ironizowania
Abstrakt
This article provides a theoretical basis for the analysis of the phenomenon of irony in the art of the late Middle Ages. In this text the author limits himself to the presentation of theoretical aspects. An attempt to identify the irony as a mean of expression of the artist in the work of art has been planned in the separate work.
The starting point for understanding the concept of irony is the phenomenon of laughter, one of the most basic of human responses, which is the base for more complex forms of humor, and its numerous variations. The aim of the author of this article is ordering, as fully as possible, the concepts that revolve around the issue of the comic. Many of the terms included in the main category of the meaning that is the humor, such as parody, satire or irony, is sometimes used interchangeably and the boundaries between them are blurred. Due to the fact that one of the assumptions of ironic speech is that it was not easy to read, its diagnosis is often debatable. However, such scholars as Bachtin and Le Goff see some signs of irony in medieval literature and everyday life of European citizens.
Most of the research concerns the irony of its occurrence in the language and art closely associated with the language, the literature. Irony and ironic words are rare in relation to the visual arts. Reflection on the concept of irony and the analyze of its meanings in different contexts in this article is the starting point for subsequent analysis and interpretation of selected works of art.
Bibliografia
Arystoteles, Poetyka, przeł. i oprać. H. Podbielski, Wrocław 2006.
Bachtin M., Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków 1975.
Courtine J.-J., Haroche C., Historia twarzy. Wyrażanie i ukrywanie emocji od XVI do początku XIX wieku, przeł. T. Swoboda, Gdańsk 2007.
Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu: XIV-XVIII w., przeł. A. Szymanowski, Warszawa 1986.
Domański J., Erazm i filozofia. Studium o koncepcji filozofii Erazma z Rotterdamu, Warszawa 2001.
Dziemidok B., Społeczna rola komizmu, „Studia Socjologiczne” (11)1963, nr 4, s. 119-144.
Głowiński M., Ironia jako akt komunikacyjny, [w:] Ironia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2002, s. 5-16.
Freud Z., Dowcip i jego stosunek do nieświadomości, przeł. R. Reszke, Warszawa 1993.
Huizinga J., Jesień średniowiecza, Warszawa 1961.
Huizinga J., Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, przeł. M. Kurecka, W. Wirpsza, Warszawa 1967.
Hutcheon L., Ironia, satyra, parodia - o ironii w ujęciu pragmatycznym, przeł. K. Górska, [w:] Ironia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2002, s 165-190.
Kierkegaard S., O pojęciu ironii, przeł. A. Djakowska, Warszawa 1999.
Kleiner J., Studia z zakresu teorii literatury, Lublin 1961.
Korolko M., Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990.
Laguna P., Ironia jako postawa i jako wyraz (z zagadnień teoretycznych ironii), Kraków-Wrocław 1984.
Malinowski B., Szkice z teorii kultury, Warszawa 1958.
Muecke D. C., Ironia: podstawowe klasyfikacje, przeł. G. Cendrowska, [w:] Ironia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2002, s. 43-74.
Oxford Dictionary of English, Oxford 2003.
Pieter J., Słownik psychologiczny, Wrocław-Warszawa-Kraków 1963.
Słowiński M., Błazen. Dzieje postaci i motywu, Warszawa 1993.
Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław-Warszaw a-Kraków 1988.
The Oxford English Dictionary, t. VIII, Oxford 1989.
Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, przeł. K. Kumaniecki, Warszawa 1956.
Zawadzki B., Przegląd krytyczny ważniejszych teoryj komizmu, „Przegląd Filozoficzny” 1929, nr 32, s. 17-59.
Żygulski K., Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu, Warszawa 1976.
Copyright (c) 2011 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.