Działalność społeczno-polityczna Józefa Nakoniecznego (1879-1915)
Abstrakt
The figure of Józef Nakonieczny is counted among very deserved social-political activists of the Kingdom. He can be a symbol of the peasantry activity in political and social areas at the turn of 19th and 20th centuries.
Raised in a peasant family, Nakonieczny was a self-taught individual. He was interested in history and Polish literature as well as foreign languages: Russian and French. His intelligence and courage helped him to develop successfully contacts with the representatives of various classes. He was involved in the underground work of the national organizations, which required great sacrifice and devotion. Józef Nakonieczny popularized strictly prohibited matters on the territory stretching from Galicia to the Kingdom lands. He defended Polish victims of tsarist authorities who forced them to convert to the Russian Orthodox Church. For his activity Nakonieczny was exiled deep into Russia. Thanks to an amnesty by Tsar Nicholas II, he returned to his home village after sixteen months of wandering. During the Russian Revolution 1905-1907 he made public appeals for national rights. Józef Nakonieczny proved himself to be adamantly opposed to strikes and anarchy. As a parliamentary of the Duma, he protected polish rights and interests of polish farmers from the Kingdom. His speeches and ideas of the upswing in economic and social situation were published in the newspapers in Polish, appearing on the Kingdom lands. Nakonieczny took on bold initiatives: he established the associations of great economic significance and promoted education among the people from the class he came from. Cooperating with Roman Dmowski and the activists of the other political parties, he tried to involve as many citizens as possible in fighting for the cause of freedom of the Polish people. Not forgetting about those who were harmed by the war, Józef Nakonieczny demanded the war indemnities. He also insisted on stopping commandeering of agricultural produces and also tried to obtain funds for the reconstructions of the churches.
He died tragically in a car crash on 11 April 1915 near Kurów. Crowds of thousands of peasants, gentry, intelligentsia and clergy that gathered for his funeral ceremony proved that Józef Nakonieczny was held in great esteem by virtually everyone.
Bibliografia
Adamczyk H.: Polska Macierz Szkolna w Gubernii Lubelskiej, praca magisterska pod kierunkiem A. Koprukowniaka w Zakładzie Historii Nowożytnej UMCS, Lublin 1977.
Brodowska H.: Koła Oświaty Ludowej. Przyczynek do badań nad rozwojem świadomości chłopów, w: Stowarzyszenie społeczne jak środowisko wychowawcze, red. I. Lepalczyk, Warszawa 1977.
Dzięciołowski S.: Centralne Towarzystwo Rolnicze w Królestwie Polskim i jego polityka agrarna 1906-1918, Warszawa 1981.
Kierek A., Moskalewski Stanisław Witalis (1876-1936), PSB, t. XXII, s. 42-44.
Kmiecik Z.: Ruch oświatowy na wsi. Królestwo Polskie 1905-1914, Warszawa 1963.
Konefał J.: Działalność społeczno-polityczna Aleksandra Zawadzkiego (Ojca Prokopa) w Królestwie Polskim 1876-1926, Lublin 2000.
Konefał J.: Józefa Nakoniecznego poglądy o miłości ojczyzny, „Głos Garbowa” 1999, nr 10, s. 6-7.
Konefał J.: Legiony Polskie w Lubelskiem 1914-1918, Lublin 1999.
Konefał J.: Służba Józefa Nakoniecznego ojczyźnie i narodowi (1879-1915), „Roczniki Humanistyczne” 46(1999), z. 2, s. 243-254.
Koprukowniak A.: Obszarnicy lubelscy a ruch rewolucyjny na wsi w latach 1905-1907, „Annales Universitatis Maria Curie-Skłodowska”, sectio F, 1962, vol. XVII s. 243-273.
Koprukowniak A.: Ruchy rewolucyjne na wsi lubelskiej 1905-1907, Lublin 1967.
Kozicki S.: Polityka polska w Dumie, Warszawa 1912.
Kozicki S.: Historia Ligi Narodowej. Okres 1887-1908, Londyn 1964.
Kozyra W.: Urząd wojewódzki w Lublinie w latach 1919-1939, Lublin 1999.
Kulak T.: Jan Ludwik Popławski 1854-1908. Biografia polityczna, t. I, Wrocław 1989.
Łukawski Z.: Józef Nakonieczny (1879-1915), PSB, t. XXII/2, z. 93, s. 474-475.
Łukawski Z.: Koło Polskie w rosyjskiej Dumie Państwowej w latach 1906-1909, Kraków 1967.
Molenda J.: Chłopi. Naród. Niepodległość. Kształtowanie się postaw narodowych i obywatelskich w Galicji i Królestwie Polskim w przededniu odrodzenia Polski, Warszawa 1999.
Nadwodnik M.: Józef Nakonieczny − działacz narodowy i regionalista 1879-1915, praca magisterska pod kierunkiem A. Koprukowniaka pisana w Katedrze Historii Nowożytnej UMCS, Lublin 1992.
Przeniosło M.: Chłopi Królestwa Polskiego w latach 1914-1918, Kielce 2003.
Wierzchowski M.: Sprawa Chełmszczyzny w rosyjskiej Dumie Państwowej, „Przegląd Historyczny” 57(1966), z. 1, s. 98-121.
Wierzchowski M.: Sprawy Polski w III i IV Dumie Państwowej, Warszawa 1966.
Władziński J.: Dwudziestolecie lubelskiego koła PMS, Warszawa 1929.
Wolsza T., Narodowa Demokracja wobec chłopów w latach 1887-1914. Programy, polityka, działalność, Warszawa 1992.
Copyright (c) 2009 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
