Memory of Violence. Individual and Collective

Hubert Łaszkiewicz

Hubert Łaszkiewicz Wydział Nauk Humanistycznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski

Słowa kluczowe: pamięć społeczna; przemoc; tożsamość indywidualna i zbiorowa

Abstrakt

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Pamięć o przemocy: indywidualna i zbiorowa

Przemoc jest zjawiskiem ambiwalentnym. Może być siłą niszczącą i twórczą zarazem. Jest to szczególnie prawdziwe, kiedy mówimy o pamięci przemocy w wypadku osób i wspólnot. Z jednej strony pamięć o przeżytej i doświadczonej przemocy może niszczyć osoby czy też wspólnoty, z drugiej zaś trauma związana z doświadczeniem przemocy umacnia więź wspólnotową i współtworzy tożsamość grup i indywiduów. Rolę przemocy w umacnianiu tożsamości grup i osób przedstawiono na przykładach zaczerpniętych z historii antycznej Grecji (Iliada), ruchów studenckich w Niemczech w XIX i XX wieku oraz z traumatycznych przeżyć wspólnoty żydowskiej w czasie II wojny światowej. Wnioski wynikające z dokonanego przeglądu wpisują się w koncepcję Réné Girarda, w której przemoc (ofiara) jest zjawiskiem konstytutywnym w tworzeniu kultury, a tym samym w tworzeniu więzi w społeczności ludzkiej.

Bibliografia

Borowski 1948 – Borowski T., Pożegnanie z Marią. Opowiadania, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza” 1948 (and later editions); This way for the gas, ladies and gentlemen. New York: Penguin Books, 1976

Buczkowski 1954 – Buczkowski L., Czarny potok. Warszawa: Pax 1954 (and later editions); Black torrent, Cambridge, Mass., MIT Press, 1969.

Canetti 1996 − Canetti E., Masa i władza, Warszawa: Czytelnik 1996; Crowds and power, New York: Farrar Straus Giroux, 1988; Masse und Macht. Hamburg: Claassen. 1960.

Certeau 1980 − de Certeau M. SJ, La possession de Loudun, Paris: Gallimard, 1980.

Elias 1996 − Elias N., Rozważania o Niemcach. Zmaganie o władzę a habitus narodowy i jego przemiany w XIX i XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1996; The Germans. Power struggles and the development of habitus in the ninetheenth and twentieth centuries, New York: Columbia University Press 1996; Studien über die Deutschen. Machtkämpfe und abitusentwicklung im 19. und 20. Jahrhundert, Frankfurt am Main: Suhrkamp 1989.

Evans 1982 – Evans G. R. Augustine on Evil, Cambridge: Cambridge University Press 1982.

Girard 1978 − Girard R., Des choses cachés depuis la fondation du monde; recherches avec Jean-Michel Oughourlian et Guy Lefort, Paris: B. Grasset, 1978. Things hidden since the foundation of the world, collab. Jean-Michel Oughourlian and Guy Lefort., Stanford: Stanford University Press 1987.

Girard 1987 − Girard R., Kozioł ofiarny, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1987; Le bouc émissaire, Paris: B. Grasset 1982; The scapegoat, Baltimore: Johns Hopkins University Press 1986.

Girard 1994 − Girard R., Sacrum i przemoc, Poznań: Brama 1994; La violence et le sacré, Paris 1972; Violence and the sacred. Baltimore: Johns Hopkins University Press 1977.

Huxley 2001 − Huxley A., The Devils of Loudun, London: Penguin Books Ltd 2001 (published first in 1952).

Iliad − Homer, The Iliad of Homer, New York: W. J. Black 1942; http://www.uoregon. edu/-joelja/illiad.html

Krall 1977 – Krall H., Zdążyć przed Panem Bogiem, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977; Shielding the flame. An intimate conversation with Dr. Marek Edelman, the last surviving leader of the Warsaw Ghetto uprising. New York: Henry Holt and Co. 1986.

Mann 2001 – Mann W. E., Augustine on Evil and original sin, in: The Cambridge Companion to Augustine. Ed. E. Stump, N. Kretzmann. Cambridge: Cambridge University Press 2001 p. 40-48.

Naimark Norman M., Fires of hatred: Ethnic cleansing in twentieth-century Europe, Cambridge, Mass.: Harvard University Press 2001.

The politics of retribution in Europe: World War II and its aftermat. Ed. István Deák, Jan T.Gross, Tony Judt. Princeton, N.J: Princeton University Press 2000.

Schacter 2003 – Schacter D. L., Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2003; The seven sins of memory. How the mind forgets and remembers, Boston: Houghton Mifflin 2001.

Zwolski 1978 − Zwolski E., Choreia Muza i bóstwo w religii greckiej, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 1978.