Kolekcja hagiograficzna Piotra Hiacynta Pruszcza Forteca duchowna Królestwa Polskiego z XVII wieku
Abstrakt
The work by Piotr Hiacynt Pruszcz, Forteca duchowna (The Spiritual Fortress) published in 1662 perfectly well fits the 17th century current of hagiographic literature. The religious revival started by the Council of Trent (1545-1563) undoubtedly influenced development of that particular literary genre. It was connected with enlivening the cult of the saints, especially local and national ones, and it was an attempt to adjust the saints to the needs of the universal Church.
The Spiritual Fortress is a work that fully responds to the needs of the society of that time. Despite the fact that lots of lives and catalogues of saints were written at that time, Pruszcz's work distinguishes itself from other Polish works describing the lives of the saints by the fact that it is devoted only to Polish saints or ones who were closely connected with Poland. It was the first catalogue of Polish saints that was so comprehensive.
It was Pruszcz's intention to show Poland as the fatherland of saints, as an exceptional place, chosen by God. At the same time the title of the work suggests that Poland had a mission as antemurale of Christianity, the foundation supporting the Church and Europe. Hence The Fortress is a result and an expression of the Sarmatian ideology, and at the same time an attempt to adjust to the tasks set by the post-Trent Church to hagiography.
Pruszcz's catalogue is a continuation of the literary genre that existed from the beginning of Christianity; it fulfills the same functions that hagiography had from its beginning. The Spiritual Fortress is still an attempt to record particular people's sanctity, and at the same time it is a work that supplies the reader with very clear and definite ways to carry sanctity into effect and with models to be imitated.
Bibliografia
Bieniarzówna J., Wiekowe tradycje miłośników Krakowa, „Rocznik Krakowski” 45(1974), s. 11-19.
Borkowska U., Hagiografia polska (wiek XVI-XVIII), w: Dzieje Teologii Katolickiej wPolsce, red. M. Rechowicz, t. II, cz. 1, Lublin 1975, s. 475-503.
Brückner A., Dzieje kultury polskiej, t. II, Warszawa 1958.
Czapliński W., Parę uwag o tolerancji w Polsce w okresie kontrreformacji, w: O Polsce siedemnastowiecznej. Problemy i sprawy, Warszawa 1966, s.72130.
Dedykacja, w: Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław 1971, s. 507.
Dobrzyniecka J., Drukarnie Uniwersytetu Jagiellońskiego 1674-1783, Kraków 1975. Lenczewski Stanisław, w: Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa 1972, s. 505.
Dziechcińska H., Biografistyka staropolska w latach 1476-1672. Kierunki i odmiany, Wrocław 1971.
Eliade M., Czas święty i mity, w: tenże, Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, Warszawa 1993ł, s. 103-113.
Fijałek J., Początki cenzury prewencyjnej w Kościele rzymskokatolickim iwPolsce, w:Studia staropolskie. Księga ku czci Aleksandra Brücknera, Kraków1928, s. 127-144.
Hernas Cz., Barok, Warszawa 1980.
Kantak K., Marcin Baroniusz, w: Polski słownik biograficzny, red. W. Konopczyński, t.I, Kraków 1935, s. 307.
Kiliańczyk−Zięba J., Wstęp, w: Przewodnik abo Kościołów Krakowskich krótkie opisanie, wydany w 1603 r., Kraków 2002.
Marcin Baroniusz, w: Słownik polskich teologów katolickich, red. H. E. Wyczawski, t.I, Warszawa 1981, s. 106-107.
Nowak-Dłużewski J., „Żywoty Świętych” Piotra Skargi, „Życie i Myśl” 1962, nr 11/12, s. 5-28.
Ocieczek R., Dawne aprobacje cenzorskie – ich znaczenie dla badań dziejów książki, w:Szkice o dawnej książce i literaturze, red. tenże, Katowice 1989, s.101-119.
Ocieczek R., O różnych aspektach badań literackiej ramy wydawniczej wksiążkach dawnych, w: O literackiej ramie wydawniczej w książkach dawnych, red. tenże, Katowice 1990, s. 719.
Ozorowski E., Piotr Hiacynt Pruszcz, w: Słownik polskich teologów katolickich, red. H.E. Wyczawski, t. III, Warszawa 1993, s. 445-446.
Piotr Hiacynt Pruszcz, w: Podręczna Encyklopedia Kościelna, t. XXXIII–XXXIV, Warszawa 1914, s. 49.
Przyboś A., Jan Kazimierz Krasiński, w: Polski słownik biograficzny, t. XV, Warszawa 1970, s. 179-180.
Ptaśnik J., Kultura wieków średnich, Warszawa 1959.
Rożek M., Piotr Hiacynt Pruszcz, w: Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Warszawa 1984-1985, s. 599.
Salij J., Dzieje kultu świętych. Uwagi historyczno-dogmatyczne, w: Chrześcijańska odpowiedź na pytanie człowieka. W 750-lecie służby polskich dominikanów Bogu iludziom, Warszawa 1974, s. 297−323.
Starnawski J., Dwaj najdawniejsi patronowie polscy Święty Wojciech iŚwięty Stanisław w oczach Wujka i Skargi, w: Religijność literatury polskiego baroku, red. Cz. Hernas, M.Hanusiewicz, Lublin 1995, s. 79-99.
Świątek F., Z polskiego żywotopisarstwa świętych, Lublin 1937.
Tazbir J., Kultura polskiego baroku, Warszawa 1986.
Tazbir J., Polskie przedmurze chrześcijańskiej Europy. Mity, a rzeczywistość historyczna, Warszawa 1987.
Tazbir J., Problemy wyznaniowe, w: tenże, Polska XVII w., Warszawa 1969.
Tazbir J., Sarmatyzacja katolicyzmu potrydenckiego, w: Wiek XVII – Kontrreformacja – Barok, red. J. Pelc, Warszawa 1970, s. 21-40.
Tazbir J., Szlaki kultury polskiej, Warszawa 1986.
Walczak M., Alter Christus. Studia nad obrazowaniem świętości w sztuce średniowiecznej na przykładzie św. Tomasza Becketa, Kraków 2002.
Witkowska A., Kulty pątnicze piętnastowiecznego Krakowa. Z badań nad miejską kulturą religijną, Lublin 1984.
Witkowska A., Wstęp, w: Hagiografia Polska. Słownik bio-bibliograficzny, red. R.Gustaw, t. I, Poznań 1971, s. 11-48.
Żaryn M., Dziełko Krzysztofa Warszewickiego o królach, świętych, wojownikach ipisarzach, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 32(1987), s.91-106.
Copyright (c) 2004 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
