Kategoria pamięci w emigracyjnej prozie Borysa Zajcewa

Monika Żydek

Monika Żydek Wydział Nauk Humanistycznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski

Słowa kluczowe: literatura emigracyjna, pamięć indywidualna, pamięć społeczna, przeszłość kraju, „pamięć-powtórzenie”, „praca pamięci”

Abstrakt

[Abstrakt tylko w j. rosyjskim / Abstract only in Russian]

Категория памяти в эмигрантской прозе Бориса Зайцева

В настоящей статье рассматриваются разные аспекты памяти в творчестве Бориса Зайцева эмигрантского периода. Данная категория имеет основное значение в процессе развития личности человека и его национального самоопределения, поэтому среди эмигрантов память является одной из самых популярных тем. Можно сказать, что она составляет главный компонент также русской зарубежной литературы. В эмигрантском творчестве Бориса Зайцева отношение к собственному прошлому и к прошлому страны формировалось под влиянием религиозного мировоззрения. Автор статьи обращает внимание на факт, что восприятие памяти Зайцевым, в отличие от других русских писателей-эмигрантов, отражает позицию Православной Церкви.

Bibliografia

Bergson H.: Pamięć i życie, wyb. G. Deleuze’a, przeł A. Szczepańska, Warszawa 1988.

Bronk A.: Rozumienie, dzieje, język. Filozoficzna hermeneutyka H.-G. Gadamera, Lublin 1988.

Бронская Л. И.: Русская идея в автобиографической прозе русского зарубежия. И. С. Шмелев, Б. К. Зайцев, М. А. Осоргин, Ставрополь 2000.

Цетлин М.: Борис Зайцев: Дом на Пасси, „Современные записки” 1935, nr 59.

Cieślik K., Iwan Bunin a myśl religijna Indii i Dalekiego Wschodu. Zarys problematyki, „Slavia Orientalis”, 46 (1997), nr 4, s. 257-264.

Cieślik K., Iwan Bunin (1970-1953). Zarys twórczości, Szczecin 1998.

Cieślik K., Kategoria pamięci w emigracyjnej twórczości Iwana Bunina, „Studia Rossica VII”, 1999, s. 41-47.

Czaplejewicz E.: Pragmatyka, dialog, historia. Problemy współczesnej teorii literatury, Warszawa 1990.

Dobiszewski J.: U początków idei bogoczłowieczeństwa w filozofii Włodzimierza Sołowjowa, [w:] W kręgu idei W. Sołowjowa, red. W. Rydzewski, M. Kita, Kraków 2002, s. 13-24.

Feliksiak E.: Budowanie przestrzeni sporu, Ethos literatury w sytuacji kryzysu europejskiego pluralizmu. (Tomasz Mann – Tadeusz Konwicki – Erica Pedretti), Warszawa 1990.

Gadamer H.-G.: Prawda i metoda, przeł. B. Baran, Kraków 1993.

Golka M.: Pamięć społeczna i jej zmiany, [w:] Pamięć i zapominanie w Europie przełomu wieków, red. Z. Drozdowicz, Poznań 2001, s. 241-252.

Ильин И. А.: О тьме и просветлении. Книга художественной критики. Бунин, Ремизов, Шмелев, Москва 1991.

Kleiner J.: Studia z zakresu teorii literatury, Lublin 1956.

Kłoczowski J. A.: Tożsamość, tolerancja, konflikt (próba analizy pojęć), [w:] Tożsamość, odmienność, tolerancja a kultura pokoju, red. J. Kłoczowski, S. Łukasiewicz, Lublin 1998.

Kołakowski L.: O tożsamości zbiorowej, [w:] Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy z Castel Gandolfo, przygotowanie i przedmowa K. Michalski, przeł. J. Migasiński, Kraków 1995, s. 44-55.

Konończuk E.: Literatura i pamięć na pograniczu kultur (Erwin Kruk – Ernst Wichert – Johannes Bobrowski), Białystok 2000.

Краснова Л. В.: Соловьевские мотивы в творчестве Бориса Зайцева, [w:] В поисках гармонии (О творчестве Б. К. Зайцева). Межвузовский сборник научных трудов, ред. Ю. А. Драгунова, Орел 1998, s. 100-108.

Kwiecień M.: Ekumeniczne przesłanki królestwa Bożego w ujęciu W. Sołowjowa, [w:] Pamięć i zapominanie w Europie przełomu wieków, red. Z. Drozdowicz, Poznań 2001.

Лубомудров A. M.: вступительная статья [w:] Б. Зайцев, Знак Креста. Роман, очерки, публицистика, Москва 1999, s. 6-16.

Любомудров А. М.: Духовный реализм в литературе русского зарубежья: Борис Зайцев, Иван Шмелев, С.-Петербург 2003.

Mamzer H.: Przestrzeń, pamięć a tożsamość, [w:] Pamięć i zapominanie w Europie przełomu wieków, red. Z. Drozdowicz, Poznań 2001, s. 253-257.

Marcel G.: Homo via tor, przeł P. Lubicz, Warszawa 1984.

Mianowska J.: Праведность как элемент православного сознания (на материале прозы Бориса Зайцева), [w:] Duchowość i sacrum w literaturze emigracyjnej Słowian Wschodnich, red. A. Woźniak, M. Kawecka, Lublin 2002, s. 89-94.

Михайлов O.: Поэма о старой Москве, [w:] И. Шмелев, Лето Господне, Москва 1988, s. 3-16.

Михайлов O.: Путь Бунина – художника, „Литературное наследство”, t. 84, vol. 1.

Михайлов O.: Жизнь Бунина. „Лишь слову жизнь дана...”, Москва 2002.

Прокопов T. Ф.: Легкозвонный стебель. Лиризм Б. К. Зайцева как эстетический феномен, [w:] Б. Зайцев, Собрание сочинений в 5 томах, t. 3, Москва 1999, s. 10-11.

Прокопов T. Ф.: „Все написаннoе мною лишь Россией дышит...”. Борис Зайцев в эмиграции, [w:] Б. Зайцев, Собрание сочинений в 5 томах, t. 2, Москва 1999, s. 3-26.

Раевская-Хьюз О.: Творческая память, [w:] А. Ремизов, Россия в письменах, t. 1, New York 1982, s. 5-8.

Rewers E., Interferencja pamięci: ku transkulturowości, [w:] Pamięć i zapominanie w Europie przełomu wieków, red. Z. Drozdowicz, Poznań 2001, s. 77-86.

Ricoeur P.: Filozofia osoby, przeł. M. Frankiewicz, Kraków 1992.

Ricoeur P.: Pamięć – zapomnienie – historia, [w:] Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy z Castel Gandolfo, przygotowanie i przedmowa K. Michalski, przeł. J. Migasiński, Kraków 1995, s. 22-43.

Степун Ф.: Встречи. Достоевский – Л. Толстой. Бунин – Зайцев – В. Иванов. Белый – Леонов, Нью-Йорк 1968.

Струве Г.: Русская литература в изгнании. Опыт исторического обзора зарубежной литературы, Нью-Йорк 1956.

Szacki J.: Tradycja. Przegląd problematyki, Warszawa 1971.

Wolicka E.: Osobowa tożsamość i odrębność w perspektywie hermeneutyki dialogicznej, [w:] Tożsamość, odmienność, tolerancja a kultura pokoju, red. J. Kłoczowski, S. Łukasiewicz, Lublin 1998, s. 45-49.

Wyskiel W.: Wprowadzenie do tematu: literatura i emigracja, [w:] Pisarz na obczyźnie, red. T. Bujnicki, W. Wyskiel, Wrocław 1985, s. 27-42.

Yates F. A.: Sztuka pamięci, przeł. W. Radwański, wstęp L. Szczucki, Warszawa 1977.

Зайцев Б., Афон, [w:] tenże, Собрание сочинений в 5 томах, t. 7 (доп.), Москва 1999, s. 422-426.

Зайцев Б., О себе, [w:] tenże, Собрание сочинений в 5 томах, t. 4: Путешествие Глеба. Автобиографическая тетралогия, Москва 1999, s. 587-592.

Зайцев Б., Преподобный Сергий Радонежский, [w:] tenże, Собрание сочинений в 5 томах, t. 7, Москва 1999.

Зайцев Б., Река времен, [w:] tenże, Собрание сочинений в 5 томах, t. 7, Москва 1999.

Зайцев Б., Валаам, [w:] tenże, Собрание сочинений в 5 томах, t. 7, Москва 1999.