Connettivi testuali nei discorsi pastorali di Giovanni Battista Montini e Carlo Maria Martini

Artur Gałkowski

Artur Gałkowski Uniwersytet Łódzki

Słowa kluczowe: konektory tekstowe; sygnały dyskursywne; dyskurs religijny; argumentacja

Abstrakt

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Konektory tekstowe w dyskursach pasterskich Giovanniego Battisty Montiniego i Carlo Marii Martiniego

Artykuł przedstawia rezultaty badań nad konektorami w dyskursie pasterskim. Korpus podjętego studium obejmuje znaczącą część drukowanych listów pasterskich i homilii dwóch włoskich hierarchów kościelnych – Giovanniego Battisty Montiniego i Carlo Marii Martiniego, z okresu ich posługi arcybiskupiej w Mediolanie. Główne zainteresowanie położone zostało na formy językowe (tradycyjnie przypisywane do różnych kategorii gramatycznych), które uczestnicząc aktywnie w procesie tekstualizacji, spełniają rolę łączników między sekwencjami tekstu oraz sygnałów zapewniających organizację zewnętrznej strony wypowiedzi i jej odbioru przez słuchających/czytających. Większość łączników (będących najczęściej prostymi spójnikami lub przysłówkami bądź też kombinacją tych elementów) spełnia funkcje argumentacyjne w komunikacji pasterskiej, przyjmującej formę makro-aktów specyficznej argumentacji, której celem jest wyjaśnianie i nauczanie poprzez perswazję. Specyfika tego typu tekstów przyczynia się do nadawania konektorom wartości polifunkcjonalnych w zakresie konstytutywnym i symptomatycznym argumentacji, jak również funkcji retorycznych i stylistycznych niektórym sygnałom, które służą nauczającym biskupom do podkreślania ciągle aktualnych prawd wiary oraz zasadności ich przyjęcia przez odbiorców słowa.

Bibliografia

Adam J.-M.: Types de séquences textuelles élémentaires, in: « Pratiques » 56 (1987), pp. 54-79.

Adam J.-M.: Éléments de linguistique textuelle, Liège: Mardaga 1990.

Adam J.-M.: Les textes: types et prototypes, Paris: Nathan 1992(³).

Adam J.-M.: Linguistique textuelle, Paris: Nathan 1999.

Adamek Z.: Homiletyka, Tarnów: Biblos 1992.

Baggio M.: Nota sulla sensatezza del linguaggio religioso, in: E. Rigotti, C. Cipolli (a cura di), « Ricerche di semantica testuale ». Atti del Seminario su « Senso e testo: processi di strutturazione e destrutturazione » (Milano, 4-5.02.1987), Brescia: La Scuola 1988, pp. 121-138.

Beaugrande R.-A. de, W. U. Dressler: Einführung in die Textlinguistik, Tübingen: Max Niemeyer Verlag 1981. Trad. it.: S. Muscas: Introduzione alla linguistica testuale, Bologna: il Mulino 1984.

Cattani A.: Forme dell’argomentare. Il ragionamento tra logica e retorica, Padova: GB 19942.

Charolles M., M.-F. Ehrlich: Aspects of Textual Continuity: Linguistic Approaches, in: G. Denhière, J.-P. Rossi (a cura di), « Text and Text Processing », Amsterdam: North 1991, pp. 251-267.

Chruszczewski P.: Aspekty dyskursu religijnego, in: G. Szpila (a cura di), « Język trzeciego tysiąclecia ». Zbiór referatów z konferencji (Kraków, 2-4.04.2000), Kraków: Tertium 2000, pp. 81-94.

Colombo A.: Per una defininizione e analisi pragmatica del testo argomentativo, in: G. Gobber (a cura di), « La linguistica pragmatica ». Atti del XXIV Congresso Internazionale di Studi della Società Linguistica Italiana (Milano, 4-6.09.1990), Roma: Bulzoni 1992, SLI 32, pp. 475-493.

Conte M.-E.: Condizioni di coerenza. Ricerche di linguistica testuale, Firenze: La Nuova Italia 1988.

Declercq G.: L’art d’argumenter, Paris: Éditions Universitaires 1992.

Dobrzyńska T.: Tekst w kontekście. Zbiór studiów, Wrocław: Ossolineum 1990.

Dobrzyńska T.: Spójność tekstu w perspektywie stylistycznej, in: S. Gajda (a cura di), « Systematyzacja pojęć w stylistyce ». Materiały z konferencji (Opole, 24-26.09.1991), Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna 1992, pp. 49-55.

Dobrzyńska T.: Tekst. Próba syntezy, Warszawa: IBL PAN 1993.

Ducrot O. et al. (a cura di): Les mots du discours, Paris: Minuit 1980.

Finotti F.: Critica stilistica e linguaggio religioso in Giovanni Battista Montini, Brescia: Istituto Paolo VI 1989.

Fraser B.: What are discourse markers?, in: « Journal of Pragmatics » 1999, n. 31, pp. 931-952.

Grzegorski Z.: Posługa słowa w schemacie teorii informacji, in: « Acta Theologica Varsaviensia » 1970, n. 8-1, pp. 479-507.

Halliday M. A. K., R. Hasan: Cohesion in English, London: Longman 1976.

Kaczmarkowski M.: Starożytna retoryka – poprzedniczka lingwistyki tekstu, in: « Roczniki Humanistyczne » 36 (1988), fasc. 3, pp. 13-28.

Lo Cascio V.: Grammatica dell’argomentare, Firenze: La Nuova Italia 1991.

Lo Cascio V.: La dimensione testuale: tendenze e profili argomentativi nell’italiano di oggi. In B. Moretti et al. (a cura di): « Linee di tendenza dell’italiano contemporaneo ». Atti del XXV Congresso Internazionale di Studi della Società Linguistica Italiana (Lugano 19-21.09.1991). Roma: Bulzoni 1992, SLI 33, pp. 407-428.

Lo Cascio V.: La costruzione del testo argomentativo, in: M. de las Nieves Muñiz, F. Amella (a cura di), « La costruzione del testo in italiano ». Atti del Seminario Internazionale di Barcellona (24-29.04.1995), Firenze: Cesati 1996, pp. 63-91.

Lo Cascio V.: Inferenza e ricostruzione argomentativa, in: G. E. Bussi et al. (a cura di), « Understanding Argument. La logica informale del discorso ». Atti del Convegno (Forlì, 5-6.12.1995), Forlí: Biblioteca della Scuola Superiore di Lingue Moderne per Interpreti e Traduttori 1997, pp. 15-35.

Mayenowa M. R. (a cura di): Tekst i język. Problemy semantyczne, Wrocław: Ossolineum 1974.

Mayenowa M. R. (a cura di): Semantyka tekstu i języka, Wrocław: Ossolineum 1976.

Napiórkowski S. C.: Jak uprawiać teologię, Wrocław: TUM 1996.

Nobili C. S.: Il lavoro della scrittura. Analisi e retorica del testo, Milano: R.C.S. Libri 1999.

Patry R.: La problématique de la force cohésive: une question de distance ou de fonction?, in: « La linguistique » 1992, n. 28-2, pp. 17-33.

Perelman C., L. Olbrechts-Tyteca: Traité de l’argumentation. La nouvelle rhétorique, Paris: PUF 1958. Trad. it.: C. Schick, M. Mayer con la collaborazione di E. Barassi, Trattato dell’argomentazione. La nuova retorica, Torino: Einaudi 1966.

Petöfi J. S.: Osservazioni sul componente grammaticale di una teoria integrata dei testi, in: M.-E. Conte (a cura di), La linguistica testuale, Milano: Feltrinelli 1977, pp. 224-247.

Petöfi J. S.: La ricerca sulla testologia semiotica in Europa, in: « Studi italiani di linguistica teorica e applicata » 1985, n. XIV, 1-2-3, pp. 371-399.

Petöfi J. S.: Testologia semiotica e didattica, in: P. Desideri (a cura di), « La centralità del testo nelle pratiche didattiche », Firenze: La Nuova Italia 1991, pp. 7-23.

Pracz J.: Kazanie jako akt komunikacji, in: W. Przyczyna (a cura di), « Fenomen kazania », Kraków: Redemptoris Missio 1994, pp. 83-135.

Prosdocimi A. L.: Su testo e segno, in: L. Coveri (a cura di), « Linguistica testuale ». Atti del XV Congresso Internazionale di Studi della Società Linguistica Italiana (Genova – S. Margherita Ligure, 8-10.05.1981), Roma: Bulzoni 1984, SLI 22, pp. 63-84.

Reboul A., J. Moeschler: Pragmatique du discours. De l’interprétation de l’énoncé à l’interprétation du discours, Paris: S.E.S.J.M./Armand Colin 1998.

Raemdonck D. van: Les adverbiaux connecteurs : hiérarchiseurs entre lexicalisation et grammaticalisation, in: « Travaux de linguistique » 1998, n. 36, pp. 71-84.

Schoroup L.: Discourse markers, in: « Lingua » 1999, n. 107, pp. 227-265

Stati S.: Strumenti logici per la linguistica, Bologna: Pàtron 1976.

Stati S.: Le transphrastique, Paris: PUF 1990.

Żydek-Bednarczuk U.: Struktura tekstu rozmowy potocznej, Katowice: Uniwersytet Śląski 1994.