Człowiek wobec czasu u wybranych presokratyków

Katarzyna Kulig

Katarzyna Kulig Wydział Nauk Humanistycznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski

Słowa kluczowe: przedsokratycy; czas; dusza; śmierć

Abstrakt

The paper depicts in general outline the attitude of man towards time in the main representatives of the pre-Socratean philosophy: Thales, Anaximander, Empedocles, Heraclitus, Pythagoras, Alkmeon, and Parmenides. For Anaximander, the time is a judge who determines guilt and metes out penance for injustice. It denotes inevitableness of some phenomena. The “master” of Anaximander – Thales – claimed that everything has a soul which is immortal. Now, Empedocles sought to prove that all things are immortal on the basis of the so-called cycle of changes. Assuming fire to be the primitive substance (of the soul as well), Heraclitus claimed that it has always been, is, and will be, hence it is everlasting. With the theory of metempsychosis in mind, Pythagoras opposed the immorality of the soul. Alkmeon of Croton also distinguished the immortal man from the immortal soul. With Parmenides, however, we observe a kind of eternal chain of becoming and destruction, the chain which includes man who neither comes into existence nor dies.

Bibliografia

Barnes J.: The Presocratic Philosophers. London–New York: Routledge 1993.

Casertano G.: Parmenides – początki myśli filozoficznej i naukowej. „Przegląd Filozoficzny” 10:2001 z. 2 s. 125-133.

Diehl E.: Anthologia Lyrica Graeca. Vol. 1. Leipzig: B. G. Teubner 1954.

Diels H.: Die Fragmente der Vorsokratiker. Hrsg. von W. Kranz. Vol. 1. Berlin: Weidmannscheverlagsbuchhandlung 19568.

Gajda J.: Pitagorejczycy. Warszawa: Wiedza Powszechna 1996.

Grimal P.: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum 1990.

Guthrie W. K. C.: A History of Greek Philosophy. Vol. 1. Cambridge: Cambridge University Press 1995.

Jaeger W.: Paideia. Warszawa: Fundacja Aletheia 2001.

Kirk G. S., Raven J. E., Schofield M.: Filozofia przedsokratejska. Tłum. J. Lang. Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN 1999.

Leśniak K.: Materialiści greccy w epoce przedsokratejskiej. Warszawa: Wiedza Powszechna 1972.

Liryka starożytnej Grecji. Oprac. J. Danielewicz. Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN 1996.

Narecki K.: Człowiek w myśli Heraklita z Efezu. „Roczniki Humanistyczne” 30:1982 z. 3 s. 5-20.

Narecki K.: Rola zmysłów i duszy człowieka w heraklitejskiej teorii poznania. „Roczniki Humanistyczne” 34:1986 z. 3 s. 5-19.

Pietras H.: Apokatastasis według Ojców Kościoła. „Collectanea Theologica” 62:1992 fasc. 3 s. 21-41.

Vlastos G.: Solonian Justice. W: Studies in Greek Philosophy. Vol. 1: The Presocratics. Ed. by D. W. Graham. New Jersey: Princeton University Press 1995.