Paralele indoeuropejskie polskich gwarowych procesów fonetycznych

Leszek Bednarczuk

Leszek Bednarczuk Akademia Pedagogiczna w Krakowie

Słowa kluczowe: fonetyka; paralela; przegłos; palatalizacja; sandhi

Abstrakt

The paper seeks to make a typological interpretation of the more important phonetic processes, which have occured in Polish local dialects, their confrontation with parallel phenomena in other Indo-European languages and dialects. Some of those parallels deal with the whole series of changes, other refer only to some details, but shed light on the processes postulated for a pre-historic epoch. One should emphasize here that the most characteristic innovations in the Polish language and its dialects (vowel mutation, consonant shift external sandhi) do not have in the Indo-European languages exact counterparts, but merely approximate parallels. As regards areas common to other languages, apart from numerous references to neighbour languages, West-Slavonic dialects, Byelorussian and Ukrainian, there are some similarities to the German linguistic area, embracing partly also the Czech and Luzatian languages.

Bibliografia

Bednarczuk L. (1992), Uwagi o zjawisku wtórnej nosowości w gwarach polskich, w: Studia z dialektogii polskiej i słowiańskiej (in memoriam A. Zaręba), Warszawa, s. 51-54.

Bednarczuk L. (1996), Polskie „mazurzenie” i północnoruskie „cokanie” wkontekście bałtyckim i zachodniofińskim, w: Collectanea slavica (in honorem H. Leeming), Kraków, s. 235-240.

Bednarczuk L. (1999), Słowiańskie l' epentetyczne w perspektywie porównawczej, w: Studia językoznawcze ofiarowane K. Polańskiemu, Katowice, s. 247-254.

Bednarczuk L. (2000), Czy istnieją wpływy niemieckie w fonetyce czeskiej?, w: Studia z filologii słowiańskiej ofiarowane T. Orłoś, Kraków, s. 47-56.

Dejna K. (1973), Dialekty polskie, Wrocław.

Essen O. von (1962/1967), Allgemeine und angewandte Phonetik, Berlin / Fonetyka ogólna i stosowana, Warszawa.

Friedrich J. (1937), Fonetyczna wymiana b//w, p//ø w świetle materiału mazowieckiego, „Sprawozdania Komisji Językowej TNW”, I, s. 42-59.

Friedrich J. (1955), Gwara kurpiowska. Fonetyka, Warszawa.

Furdal A. (1955), Mazowieckie dyspalatalizacje spółgłosek wargowych miękkich, Wrocław.

Furdal A. (1964), O przyczynach zmian głosowych w języku polskim, Wrocław.

Grabka B. (1996), Problem protezy nagłosowej w gwarch polskich, w: Studia dialektologiczne, t. I, Kraków, s. 151-156.

Grammont M. (1933), Traité de phonétique, Paris.

Handke K. (1993), Oboczność b/v w gwarach kaszubskich i sąsiednich, w: Studia linguistica (in memoriam Z. Stieber), Wrocław, s. 67-77.

Karaś M. (1957), Ze studiów nad polskimi grupami spółgłoskowymi: nagłos zaimka wszy(s)tek, „Biuletyn PTJ” XVI, s. 115-144.

Koneczna H. (1965), Charakterystyka fonetyczna języka polskiego, Warszawa.

Kowalska A. (1991), Podziały językowe Mazowsza na tle podziałów pozajęzykowych, Warszawa.

Leszczyński Z. (1967), Fonologiczna wartość dźwięku j we współczesnej polszczyźnie kulturalnej i w gwarach, „Biuletyn PTJ” XXV, s. 217-226.

Leszczyński Z. (1969), Studia nad polskimi grupami spółgłoskowymi, t. I: Gwarowe grupy z -j- na tle polszczyzny ogólnej, Kraków.

Leszczyński Z. (1978), Kierunki zmian w grupach spółgłoskowych typu Sr oraz rS w świetle geografii językowej, Wrocław.

Lorentz F. (1958), Gramatyka pomorska, t. I: Fonetyka, Wrocław.

MAGP (1957-1970), Mały atlas gwar polskich, t. I-XII, Wrocław.

Małecki M. (1929), Cakawizm z uwzględnieniem zjawisk podobnych, Kraków.

Milewski T. (l956), Chronologia i przyczyny mazurzenia, „Zeszyty NaukoweUJ”, X. Filologia, II, s. 5-57.

Nitsch K. (1923), Dialekty języka polskiego, w: Gramatyka języka polskiego, Kraków.

Nitsch K. (1934), Przejście -nk- w - ŋk- w związku z genezą polskiego języka literackiego, „Biuletyn PTJ” IV, s. 4-8.

Popowska-Taborska H. (1961), Centralne zagadnienia wokalizmu kaszubskiego, Wrocław.

Safarewicz J. (1938/1963), Sur le traitement éolien du groupe ns, „Prace Filologiczne” XVII, z. 1, s. 195-198.

Sawicka I. (l983), Niektóre słowiańskie paralele fonetyczne, „Z polskich studiów slawistycznych” VI, nr 1, s. 339-345.

Serebrennikov B. (1974), Verojatnostnyje obosnovanija v komparativistike, Moskva.

Siatkowski J. (1965), Geografia kontynuantu á w kaszubszczyźnie na podstawie dawniejszych opracowań, w: Studia z filologii polskiej i słowiańskiej, t. V, s. 407-413.

Siekierska K. (1969), Wtórna nosowość antycypacyjna w języku polskim, „Prace Filologiczne” XIX, s. 29-40.

Stieber Z. (1969), Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich. Fonologia, Warszawa.

Tagliavini C. (1972), Le origini delle lingue neolatine, Bologna.

Trubetzkoj N. (1939), Grundzüge der Phonologie, Praha.

Urbańczyk S. (1962), Zarys dialektologii polskiej, Warszawa.