Štúr a Launer - konflikt vízií Slovanstva

Abstrakt

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Štúr a Launer - dwie przeciwstawne wizje słowiańszczyzny

Artykuł omawia koncepcje Słowiańszczyzny w ujęciu dwóch słowackich autorów z okresu romantyzmu: Štepána Launera oraz Ľ u d owi ta Štúra. Historiozoficzna praca jednego z nich pt. Povaha Slovanstva se zvláštním ohledem na spisovní řeč Čechů, Moravanů, Slezáků a Slováků ukazała się drukiem w 1847 r., praca zaś drugiego, napisana po niemiecku w 1948 roku pt. Das Slawenthum und die Welt der Zukunft, wyszła po raz pierwszy w 1867 roku w rosyjskim przekładzie, natomiast po słowacku dopiero w 1993 roku.

Mimo że książka Štúra była teoretycznie trudniej dostępna od książki Launera, to wizja Štúra wpisała się mocno i trwale w myślenie słowackiej inteligencji. Launer usiłował nastawić Słowaków i pozostałych Słowian proeuropejsko, widząc najważniejsze osiągnięcia kulturowe w Europie Zachodniej. Propozycja Štúra odrzucała z kolei całkowicie wzory zachodnioeuropejskie, stawiając wyłącznie na Rosję. Wprawdzie jej twórca rozważał możliwość utworzenia państw federacyjnych, bądź przekształcenia Austrii w centrum Słowian zachodnich i południowych. za optymalne rozwiązanie uważał jednak wejście wszystkich Słowian w skład carskiej Rosji. Widział w tym nie tylko cel polityczny, lecz również kulturowo-cywilizacyjny. Popularność tej koncepcji tłumaczy tradycyjne słowackie rusofilstwo.

Zdaniem autora artykułu te dwie koncepcje sugerują analogię do spraw rosyjskich okcydentalistów i słowianofilów.