Біблія в перекладах Пантелеймона Куліша

Abstrakt

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Biblia na warsztacie translatorskim Pantelejmona Kulisza

Rozwijając tezę wyjściową pracy − wysiłki translatorskie jednego z najwybitniejszych ukraińskich pisarzy XIX-wiecznych, P. Kulisza w zakresie prac nad przyswojeniem nowożytnej ukraińszczyźnie tekstu Pisma św. nie tłumaczonego na współczesns języki trzech narodów wschodniosłowiańskich i nie dopuszczanego przez Cerkiew prawosławną do obiegu czytelniczego w innej postaci niż kanoniczna wersja cerkiewno-słowiańska − autor, badacz i znawca literatury ukaraińskiej doby romantyzmu, omawia szczegółowo i w należycie udokumentowanym wywodzie wieloletnią pracę ukraińskiego autora, prozaika-powieściopisarza oraz poety i uczonego, nad tekstami biblijnymi. Kolejno zajmuje się więc zainteresowaniami biblistyczno-przekładowymi twórców z kręgu najbliższego Kuliszowi, czyli Bractwa Cyrylo-Metodiańskiego na czele z Tarasem Szewczenką, omawia wczesne Kuliszowe próby tłumaczeń Psałterza, jego ambitne plany lat 60-70. przetłumaczenia całego Pisma św. i wydania go poza granicami Rosji, w Galicji, etapy i kolejne fazy prac translatorskich oraz wydawniczych prowadzonych również na ziemiach polskich, w Warszawie i Lwowie, oraz w trakcie licznych podróży i pobytów w krajach europejskich, wreszcie szczegółowo wyjaśnia istotę trudów tłumacza ukraińskiego nad przyswojeniem współczesnemu językowi Ukraińców Księgi Psalmów. W końcowej partii pracy mowa jest o efektach trudu translatora u schyłku jego życia, kiedy to był gotowy przekład całości Biblii, tak w jej części Staro- jak i Nowotestamentowej, jaki musiał być raz jeszcze odtworzony, tym razem już na innych niż wcześniej zasadach (próby „unaukowienia” warsztatu tłumacza, przejścia od translacji literacko−artystycznych ku przekładowi filologiczno−biblistycznemu), po spaleniu się gotowego manuskryptu w roku 1885. Całość wywodów i analiz kończy fragment poświęcony problematyce wersyfikacyjnej−wersologicznej: Pantelejmon Kulisz w swoich przekładach ksiąg poetyckich Biblii stosował mowę wiązaną, przeżywając równocześnie rozterki i wahania co do przydatności dla tych celów obu wschodniosłowiańskich języków i systemów wersyfikacyjnych, tak ukraińskiego jak i rosyjskiego.