Akomodacja terminu τριάς. Od Teofila z Antiochii do Grzegorza z Nazjanzu

Abstrakt

[Abstrakt tylko w j. łacińskim / Abstract only in Latin]

Vocis τριάς accomodatio. A Theophilo Antiocheno usque ad Gregorium Nazianzenum

In religione Christiana a omnibus fidelibus vox „Trinitas” (in lingua Graeca τριάς) saepissime enuntiatur. Quae non exstat in Sacra Scriptura, sed originis antiquae est. Apud auctores Graecos, praesertim apud philosophos, vocabulum τριάς tres habuit significationes: numerum „tres”, collationem trium dierum et systema trium stropharum. Deinde aetate patristica eidem vocabulo docti viri christiani aliam significationem tribuerunt, ut Trinitatem, scilicet tres personas divinas: Patrem, Filium et Spiritum Sanctum, exprimeret. Vox τριάς novam significationem assumpsit post annum 180, quando Theophilus Antiochenus in libro Ad Autolycum hac voce primum usus est. Ab hoc tempore etiam ceteri scriptores ecclesiastici vocabulum τριάς libenter adhibuerunt. Saeculo III in primis Alexandriae Origenes, Dionysius et Athanasius voce τριάς utendo eminuerunt et posuerunt fundamentum ad hanc vocem adhibuendam. Apud eos notionis τριάς significatio ad Trinitatis unitatem, deitatem atque relationes inter personas divinas attinet. Saeculo IV autem, i.e. aurea aetate patristica, scriptores christiani nova elementa voci τριάς addiderunt. In Trinitatis enim contextu de fide, liturgia, Eucharistia, cultu adorationeque disceptaverunt. Tum notio τριάς iam omnibus nota fuit. Trinitatis misterium praesertim exprompserunt Cirillus Hierosolymitanus, Epiphanius Salaminus, Evagrius Ponticus, Didymus, Basilius Caesariensis, Gregorius Nyssenus et Gregorius Nazianzenus. Illi tres ultimi, nati in Cappadocia, varias quaestiones ad Trinitatem attinentes affabre ac accurate praeparaverunt. Gregorius Nazianzenus quidem de Trinitate Constantinopoli anno 380 sollemnissime pronuntiavit. Quam ob rem ille Trinitatis „Cantator” dici potest. Per 200 annorum decursum (ab c. 180 ad 280) gratia Patrum Ecclesiae vox τριάς relogiosa induit significatione et in linguam theologicam intravit. Huiusmodi ratio agendi appellatur accommodatio, quae in hoc opusculo propositum ad perpendum fuit.