Sur la comparaison des systèmes dérivatifs
Abstrakt
O porównywaniu systemów słowotwórczych
Najogólniej mówiąc, w badaniach kontrastywnych słowotwórstwa można wyróżnić trzy modele. Przeważa model indukcyjny. Punktem wyjścia jest w nim konkretny typ słowotwórczy, a analiza polega głównie na ustaleniu jego ekwiwalentów w innych językach i kryteriów selekcji tych ekwiwalentów. Model taki sprzyja obiektywizmowi, jednak ze względu na niski stopień ogólności wniosków przydatny jest głównie w dydaktyce. Wśród modeli dedukcyjnych można wyróżnić model uogólniony i autonomiczny. Pierwszy jest oparty na cechach uniwersalnych, przede wszystkim semantycznych, mogących posiadać korelaty w innych dyscyplinach, takich jak logika, psychologia czy fizjologia. Pozwala on porównać języki typologicznie odległe. Jednak w porównaniu grupy języków indoeuropejskich najlepsze rezultaty daje model dedukcyjny autonomiczny, w którym występują zarówno elementy indukcji, jak i dedukcji. Kategoria słowotwórcza, stanowiąca tertium comparationis, oparta jest wtedy na cechach gramatycznych i semantycznych. Powinna spełniać dwa postulaty: być dostatecznie ogólna, aby stanowić tertium comparationis dla wszystkich porównywanych języków, oraz być maksymalnie wąska, tzn. unikać uogólnień, które nie prowadzą do zróżnicowania morfemów. Model taki prowadzi do traktowania morfemów słowotwórczych jako zespołów cech dystynktywnych, dzięki czemu stają się porównywalne: nawet fizycznie różne mogą wypełniać analogiczną rolę w językach, w których występują.
Bibliografia
Bondarko A. V., Teorija morfologičeskich kategorij, Léningrad 1976.
Dickmann E., Die Substantivbildung mit Suffixen in den Fabliaux, Tübingen 1969.
Di Pietro R. J., Language Structures in Contrast, Massachusetts 1976.
Dokulil M., Tvoření slov v češtině. 1. Teorie odvozovaní slov, Prague 1962.
Gawełko M., Analyse typologique des adjectifs romans de ressemblance dérivés de noms de personne, „Studi italiani di linguistica teorica ed applicata” 6(1977), fasc. 1-2, p. 141-159.
Gawełko M., Die Elemente „-ig” und „-lich” im Deutschen, „Muttersprache” 89(1979), fasc. 3-4, p. 179-186.
Gawełko M., Analyse typologique des adjectifs dénominaux portugais exprimant la possession, „Boletim de filologia” 27(1982), p. 177-189.
Gawełko M., Über Oppositionen und distinktive Merkmale der deutschen Adjektive, „Wirkendes Wort” 32(1982 a), fasc. 2, p. 81-87.
Gawełko M., Trois modèles principaux employés en typologie partielle, „Neophilologica” 3(1984), p. 11-26.
Gawełko M., Remarques sur la comparaison des substantifs composés français et polonais, „Neophilologica” 5(1986), p. 7-24.
Giermak-Zielińska T., Polskie czasowniki przedrostkowe o znaczeniu przestrzennym i ich odpowiedniki w języku francuskim, Wrocław 1979.
Gross M., On the Failure of Generative Grammar, „Language” 55(1979), fasc. 4, p. 859-885.
Heinisch R., Vergleichende Untersuchungen zu slovakischen Präfixverben und ihren deutschen Entsprechungen, Leipzig 1977 (inédit).
Henrici G., Die Binarismus-Problematik in der neueren Linguistik, Tübingen 1975.
Khlebnikova I., Oppositions in Morphology, La Haye-Paris 1973.
Lees R., Problems in the Grammatical Analysis of English Nominal Compounds, [in:] M.Bierwisch, K. E. Heidolph (eds): Progress in Linguistics, La Haye-Paris 1970, p. 174-186.
Motsch W., Analyse von Komposita mit zwei nominalen Elementen, [in:] M.Bierwisch, K. E. Heidolph (eds): Progress in Linguistics, La Haye-Paris 1970, p.208-223.
Revzin I. I., Revzina O. G., K postroeniju sistemy differencial’nych priznakov dlja slovoobrazovanija suščestvitel’nych slavjanskich jazykov, To Honor Roman Jakobson, vol. II, 1967, p. 1657-1666.
Sammet D., Die in den Werken von Chrestien de Troyes lebendigen Suffixe zur Substantivbildung, Heidelberg 1966.
Stein G., Primäre und sekundäre Adjektive im Französischen und Englischen, Tübingen 1971.
Valesio P., Suffissi aggettivali fra l’inglese e italiano, „Lingua e stile” 2(1967), p. 352-368.
Copyright (c) 1988 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
