Dźwiękowy i muzyczny pejzaż nieistniejącego miasta. Przyczynek do badań nad archeologią dźwięku na przykładzie przedwojennej dzielnicy żydowskiej w Lublinie
Abstrakt
Przed II wojną światową Lublin był miastem wielokulturowym oraz znaczącym centrum kultury żydowskiej. Z tego okresu „pozostała przy życiu” tylko Brama Grodzka, stanowiącą wcześniej połączenie między chrześcijańską i żydowską częścią Lublina. Dzisiaj mieści się tutaj kulturowe centrum Brama Grodzka – Teatr NN z salami wystawowymi dla prezentacji dziedzictwa kulturowego miasta, przy czym ośrodek ten organizuje także różnorodne projekty kulturalne i pedagogiczne. W latach dziewięćdziesiątych centrum zainicjowało projekt o przedwojennym życiu codziennym „żydowskiej dzielnicy“, który objął także czas okupacji hitlerowskiej. Zgromadzony podczas tej pracy materiał źródłowy, muzyczny i dźwiękowy został włączony w liczne wystawy. Projekty te wskazują, że przeszłość nieistniejących żydowskich dzielnic może być zrekonstruowana nie tylko wizualnie, lecz również akustycznie, pozwalając odtworzyć etnomuzyczny pejzaż miasta, który przestał istnieć. W artykule został zaprezentowany pejzaż dźwiękowy i muzyczny miasta Lublina i okolic na przykładzie dzielnicy żydowskiej Lublina, uwzględniając również muzykę tradycyjną i jej przekształcenia.
Bibliografia
Davies, William J., Mags D. Adams, Neil S. Bruce, Rebecca Cain, Angus Carlyle, Peter Cusack, Deborah A. Hall, Ken I. Hume, Amy Irwin, Paul Jennings, Melissa Marselle, Christopher J. Plack, and John Poxon.“Perception of soundscapes: An interdisciplinary approach”. Applied Acoustics, (2013) 74(2), 224-231. doi.org/10.1016/j.apacoust.2012.05.010.
Grossarth, Ulrike, editor. Stefan Kiełsznia. Ulica Nowa 3: zdjęcia lubelskiej dzielnicy żydowskiej z lat 30./Straßenfotografien aus dem jüdidischen Viertel von Lublin in den 1930er Jahren/ Street Photographs of the Jewish Quarter of Lublin in the 1930s. Spector Books, 2011.
Kubiszyn, Marta. Edukacja wielokulturowa w środowisku lokalnym [Multicultural Education in the Local Society]. Wydawnictwo Adam Marszałek, 2007.
Kubiszyn, Marta. “Historia (nie)mówiona [(Un-)Spoken history]”. Scriptores no. 2, vol. 28, 2003.
Kubiszyn, Marta. “Memory and photography. Jewish district in Lublin (Poland) in Stefan Kiełsz¬nia’s photographs”. MEDAON – Magazin für jüdisches Leben in Forschung und Bildung, vol. 6, no. 11, 2012, pp. 1-12; medaon.de/pdf/MEDAON_11_Kubiszyn.pdf. Accesed 1 August 2013.
Kubiszyn, Marta. “Miejsce, pamięć, obecność – edukacja środowiskowa” [Place, remembrance, presence – social education]. Scriptores, no. 3, 2005.
Merriam, Alan. The Anthropology of Music. Northwestern University Press, 1964.
Myers, Helen, editor. Ethnomusicology: An Introduction. New Grove Handbooks in Music. Mac¬millan, 1992.
Nettl, Bruno. The Study of Ethnomusicology Thirty-one Issues and Concepts, new edition. Uni¬versity of Illinois Press, 2005.
Pijanowski, Bryan C., Almo Farina, Stuart H. Gage, Sarah L. Dumyahn, and Bernie L. Krause. “What is soundscape ecology? An introduction and overview of an emerging new science”. Landscape Ecology, (2011) 26, pp. 1213-1232. doi.org/10.1007/s10980-011-9600-8.
Posłuszny, Łukasz. Przestrzenne formy upamiętniania Zagłady [Spatial Forms of Holocaust Com¬memoration]. Aureus, 2014.
Posłuszny, Łukasz. “Sposoby przywracające pamięć społeczną. Misteria pamięci” [Ways of restor¬ing social memory: Mysteries of Memory]. Pozareligijne wymiary duchowości [Beyond the Religious Dimensions of Spirituality], ed. Zbigniew Pasek, Katarzyna Skowronek, and Radosław Tyrała, Libron, 2013, pp. 161-176.
Schafer, R. Murray. The Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World. Destiny Books, 1977/1994.
Skrzypek, Marcin. “Przypadek zamierzony. Dlaczego właśnie Krawiecka 41? [Intended coin¬cidence. Why Krawiecka 41 exactly?]”. (Rozmowa Marcina Skrzypka z Tomaszem Pie¬tra¬siewiczem [Marcin Skrzypek in conversation with Tomasz Pietrasiewicz]). Scriptores, vol. 28, no. 2, 2003.
Teatr NN, Biblioteka Multimedialna:
Czerniak, Feliks, https://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/publication/34061. Accessed 3.01.2023.
Dudek, Zbigniew, https://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/publication/34072. Accessed 3.01.2023.
Majczakowa, Wiesława, https://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/publication/33949. Accessed 3.01.2023.
Pazur, Bogdan Stanisław, https://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/publication/33762 | 123680 | 123693 | 123695 | 123696. Accessed 3.01.2023.
Thompson, Emily. “Introduction: Sound, modernity, and history”. The Soundscape of Modernity: Architectural Acoustics and the Culture of listening in America, 1900-1933. The MIT Press 2002, pp. 1-12.
Yi-Fu, Tuan. Miejsce i przestrzeń [Space and place]. Transl. Agnieszka Morawińska. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.
Copyright (c) 2022 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
