Do badań nad wariabilnością ludowych pieśni religijnych w Polsce
Abstrakt
Artykuł ukazuje badania nad wariabilnością religijnych pieśni ludowych w Polsce. Autorka ustala funkcjonowanie pojęć związanych z wariabilnością na gruncie folklorystyki, językoznawstwa i etnomuzykologii oraz dokonuje przeglądu pionierskich prac etnomuzykologicznych w zakresie wariabilności, powołując się na takich badaczy, jak Adolf Chybiński, Julian Pulikowski czy Jan Stęszewski. Polscy etnomuzykolodzy zauważają potrzebę zestawiania wariantów, dostrzegają szereg uwarunkowań, z których na czoło wysuwa się czynnik regionalny. Wariabilność ludowych pieśni religijnych w Polsce jest opisywana na podstawie ustaleń ks. Bolesława Bartkowskiego i Antoniego Zoły oraz innych autorów, opracowujących pieśni w ramach prac Instytutu Muzykologii KUL. W efekcie określono szereg aspektów badawczych, uwzględniając obecność repertuaru religijnego nie tylko w żywej tradycji, ale także w źródłach drukowanych. Badacze są zgodni co do ograniczonych możliwości wariabilności muzycznej, jednocześnie wnoszą o poszukiwanie jej przyczyn i prawidłowości przy uwzględnieniu wszystkich elementów składowych pieśni. Dzisiaj potrzeba analizowania transformacji repertuaru religijnego jest podyktowana dynamicznymi zmianami w jego funkcjonowaniu.
Bibliografia
Bartkowski, Bolesław. Polskie śpiewy religijne w żywej tradycji. Style i formy. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987.
Bartkowski, Bolesław. „Problem ludowości i wariabilności polskich pieśni religijnych żyjących w tradycji ustnej”. Seminare. Poszukiwania naukowo-pastoralne, nr 2, 1977, ss. 301-318.
Bartkowski, Bolesław, i Antoni Zoła. „Z badań nad muzycznym folklorem religijnym w Polsce”. Literatura Ludowa, nr 4-6, 1987, ss. 11-25.
Białkowski Karol. „Wariabilność wybranych pieśni religijno-balladowych (próba interpretacji nagrań terenowych w latach 1970-1974)”. Maszynopis pracy magisterskiej, Instytut Muzykologii KUL, 1976.
Bielawski, Ludwik. „Muzyka ludowa polska”. Słownik folkloru polskiego, red. Julian Krzyżanowski, Wiedza Powszechna, 1965, ss. 240-263.
Bobrowska, Jadwiga. Pieśni ludowe regionu żywieckiego. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1981.
Bystroń, Jan Stanisław. Pieśni ludu polskiego. Orbis, 1924.
Chybiński, Adolf. „O metodach zbierania i porządkowania melodii ludowych”. Lud, t. 13, 1907, ss. 171-201.
Chybiński, Adolf. O polskiej muzyce ludowej. Wybór prac etnograficznych, t. 2. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1961.
Czekanowska, Anna. „Problematyka badań nad przeobrażeniami pieśni ludowej we współczesności”. Muzyka, nr 2, 1974, ss. 13-21.
Danielewicz, Witold. „Czynniki warunkujące żywotność tradycji śpiewów religijnych w Wielkopolsce i na Mazowszu”. Zeszyty Naukowe KUL, nr 3, 1976, ss. 83-88.
Gołąb, Maciej. „Z badań nad przeobrażeniami tradycyjnej pieśni weselnej opoczyńskiego”. Muzyka, nr 3, 1974, ss. 49-62.
Kolberg, Oskar. „Mazowsze. Obraz etnograficzny”, t. 2: Mazowsze Polne, cz. 2. Kraków: Zapomoga Kasy im. J. Mianowskiego, 1886, ss. III-IV.
Kopaliński, Władysław. „Wariant”. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Oficyna Wydawnicza RYTM, 1989, s. 542.
Krzyżanowski, Julian. „Wariant”. Słownik folkloru polskiego. Wiedza Powszechna, 1965, s. 427.
Kutnik, Małgorzata. Problem muzycznych przekształceń polskiej pieśni kościelnej w wykonawstwie ludowym. Maszynopis pracy magisterskiej, Instytut Muzykologii KUL, 1979.
Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian. Cz. 2: Kultura duchowa, z. 2. Polska Akademia Umiejętności, 1939.
Pulikowski, Julian. „Pieśń ludowa a muzykologia”. Polski Rocznik Muzykologiczny, t. 2, 1936, ss. 3-34.
Putiłow, Borys N. „Folklorystyka współczesna i problemy tekstologii”. Tłum. Tadeusz Zielichowski. Literatura Ludowa, nr 2, 1973, ss. 37 47.
Riemann, Hugo. Handbuch der Harmonielehre. Breitkopf und Hartel, 1912.
Ryż, Bartosz. Koncepcja języka teoretycznoliterackiego strukturalistów polskich. Wydawnictwo Fundacji „Projekt Nauka”, 2013.
Sobieska, Jadwiga. Polski folklor muzyczny. Wyd. 3 rozszerzone, red. P. Dahlig, Centrum Edukacji Artystycznej, 2006.
Sobieski Marian. „Oskar Kolberg jako kompozytor i folklorysta muzyczny”. Dzieła wszystkie, t. 1, red. Józef Gajek i Marian Sobieski, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. 1961, ss. XLII-LVI.
Stanisławek, Danuta. Wariabilność ludowego wykonawstwa pieśni kościelnej (na przykładzie czterech kolęd nagranych w terenie w latach 1970-1973). Maszynopis pracy magisterskiej, Instytut Muzykologii KUL, 1975.
Stęszewski, Jan. „Chmiel. Szkic problematyki etnomuzycznej wątku”. Muzyka, nr 1, 1965, ss. 3-33.
Stęszewski, Jan. „Uwagi o badaniu żywej tradycji polskich śpiewów religijnych”. Stan badań nad muzyką religijną w kulturze polskiej, red. Jerzy Pikulik, Akademia Teologii Katolickiej, 1973, ss. 110-131.
Stęszewski, Jan. „Z zagadnień teorii i metod polskich badań folkloru muzycznego. (Sytuacja i tendencje w okresie po 1945 r.)”. Muzyka, nr 2, 1970, ss. 11-26.
Stęszewski, Jan. „Z zagadnień wariabilności muzyki ludowej”. Studia Hieronymo Feicht Septuagenario Dedicata, red. Zofia Lissa, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1967, ss. 55-63.
Strycharz-Bogacz, Kinga. „Ksiądz prof. Bolesław Bartkowski i prof. Antonii Zoła jako prekursorzy badań etnomuzykologicznych nad żywą tradycją śpiewów religijnych w Polsce”. Tradycje ludowe w kulturze muzycznej. Zachowanie dziedzictwa. Inspiracje. Przeobrażenia, red. Tomasz Rokosz, Kinga Strycharz-Bogacz i Beata Bodzioch, Towarzystwo Naukowe KUL, 2019, ss. 19-31.
„Wariabilizm”. Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, dla studiujących filozofię chrześcijańską, oprac. Antoni Podsiad i Zbigniew Więckowski, Instytut Wydawniczy „Pax”, 1983, s. 417.
„Wariantywność”. „Słownik polskiej bajki ludowej”, red. Violetta Wróblewska, www.bajka.umk.pl.
Więclewska, Anna. Problem wariabilności międzystroficznej w wykonawstwie polskich pieśni religijnych. Maszynopis pracy magisterskiej, Instytut Muzykologii KUL, 1983.
Wiora, Walter. Die Variantenbildung im Volkslied. Ein Beitrag zur systematischen Musikwissenschaft. [b.d.] Freiburg im Br., 1941.
Wiora, Walter. Europäischer Volksgesang. Gemeinsame Formen in charakteristischen Abwandlungen. Arno Volk Verlag Köln, 1950.
Zoła, Antoni. Problem tonalności w polskich śpiewach religijnych z żywej tradycji. Maszynopis pracy doktorskiej, Instytut Muzykologii KUL, 1992.
Zoła, Antoni. Problem wariabilności międzystroficznej w polskich pieśniach religijnych (krytyka źródeł nagranych). Maszynopis pracy magisterskiej, Instytut Muzykologii KUL, 1977.
Copyright (c) 2022 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
