Dobre, bo śmieszne… Aksjologiczne aspekty humoru w socjolekcie i komunikacji młodzieży

Anna Wileczek

doi:10.18290/rh22706.10

Anna Wileczek Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach https://orcid.org/0000-0002-9851-6114

DOI: https://doi.org/10.18290/rh22706.10

Słowa kluczowe: socjolekt młodzieżowy, humor, komizm, wartościowanie, aksjologia humoru, ludyczność

Abstrakt

Artykuł podejmuje aspekty związane ze współczesnym przeobrażeniem kategorii humoru w socjolekcie i zwyczajach komunikacyjnych młodzieży. Materiał egzemplifikacyjny stanowią teksty zaczerpnięte z języka i dyskursu młodzieżowego prowadzonego w różnych „kanałach” i typach komunikacji zapośredniczonej cyfrowo (w tym bazy danych do Młodzieżowego Słowa Roku). W przemiany kategorii humoru jako pokłosia zjawisk kulturowych, np. popkulturowej ludyczności (kultura beki) i nowej karnawalizacji, filozofii xD, apoteozy trywialności i ekstremalności doświadczeń, wpisują się realizacje językowe jako warianty gry z normami języka ogólnego, powagą i wzorami uczestnictwa w kulturze.

Bibliografia

Bachtin, Michał. Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu. Tłum. Anna Goreń i Andrzej Goreń. Wydawnictwo Literackie, 1975.

Bartmiński, Jerzy. „Miejsce wartości w językowym obrazie świata”. Język w kręgu wartości, red. Jerzy Bartmiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej,, 2003.

Bergson, Henry. Śmiech. Esej o komizmie. Tłum. Stanisław Cichowicz. Wydawnictwo Literackie, 1977.

Bielik-Robson, Agata. „Powaga: alergia na patos. Rozmowa z Agata Bielik Robson i Rafałem Księżykiem”, 2014, www.dwutygodnik.com/artykul/5617-powaga-alergia-na-patos.html. Dostęp 14.06.2021.

Brown, Penelope, & Stephen Levinson C. Politeness. Some universals in language usage. Cambridge University Press, 1987.

Carroll, Noël. Humor. Krótkie wprowadzenie. Tłum. Jan Halbersztat. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2018.

Chaciński, Bartek. Totalny słownik najmłodszej polszczyzny. Wydawnictwo Znak, 2007.

Chad. Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży, obserwatorium-mlodziezy.ujk.edu.pl/category/ mlodzianizmy/page/4/. Dostęp 30.05.2021.

Czarnecka, Katarzyna, i Halina Zgółkowa. Słownik gwary uczniowskiej. Wydawnictwo SAASWW, 1991.

Długosz-Kurczabowa, Krystyna. Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.

Dziemidok, Bogdan. O komizmie. Od Arystotelesa do dzisiaj. słowo/obraz terytoria, 2011.

Główczewski, Aleksander. Komizm w literaturze. Studia w perspektywie komunikacyjnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013.

Grabias, Stanisław. Język w zachowaniach społecznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2003.

Grzegorczyk, Andrzej. Próba treściowego opisu świata wartości i jej etyczne konsekwencje, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1983.

Huizinga, Johan. Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury. Tłum. Maria Kurecka i Witold Wirpsza. Czytelnik, 1998.

Hurley, Matthew M., Daniel C. Dennett i Reginald B. Adams. Filozofia dowcipu. Humor jako siła napędowa umysłu. Tłum. Rafał Śmietana. Copernicus Center Press, 2021.

Kajtoch, Wojciech. „O niektórych systemach wartości i wiążącym się z nimi wartościowaniu”. Językowe obrazy świata i człowieka w prasie młodzieżowej i alternatywnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.

Karwatowska, Małgorzata, i Leszek Tymiakin, redaktorzy. Humor w perspektywie kulturowo-językowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013.

Kłocińska, Agata. „Karnawał wobec sacrum,. O ludyczności kultury współczesnej”. Kultura i Wartości, nr 3, 2012, ss. 117-134.

„Komizm”. Słownik Języka Polskiego PWN. sjp.pwn.pl/sjp/komizm;2564042.html. Dostęp 15.04. 2021.

Kowalikowa, Jadwiga. „Sygnały i nośniki humoru w języku mówionym uczniów krakowskich”. Zagadnienia komunikacji językowej dzieci i młodzieży, red. Józef Porayski-Pomsta, Instytut Języka Polskiego, 1991.

Krzeszowski, Paweł. Aksjologiczne aspekty semantyki językowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1999.

Laskowska, Elżbieta. Wartościowanie w języku potocznym. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, 1992.

Markowski, Michał Paweł. „Powaga: Fluffy shit, ironia i głębsze znaczenie”. Dwutygodnik.com, 2014, www.dwutygodnik.com/artykul/5661-powaga-fluffy-shit-ironia-i-glebsze-znaczenie.html. Dostęp: 20.05.2021.

Matyjas, Bożena. „Wartości preferowane przez młodzież gimnazjalną. Raport z badań”. Roczniki Pedagogiczne, t. 4 (40), nr 1, 2012, ss. 87-107.

Mead, Margared. Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego. Tłum. Jacek Hołówka. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.

Młodzież 2016. Raport z badań. CBOS, 2016.

Obara, Jerzy. „Żart i ironia w socjolektalnym słownictwie młodzieżowym”. Kody Humoru, red. Alina Kwiatkowska i Agnieszka Stanecka, t. 3/1, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie przy Filii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2012, ss. 141-151.

Ostasz, Leszek. Czym są wartości? Zarys aksjologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2009.

Radomska, Alicja, „Co kogo śmieszy? O różnicach indywidualnych w preferencjach komizmu u ludzi dorosłych”. Nowiny Psychologiczne, nr 3, 2000, ss. 73-97.

Ranoszek, Monika Iga. „Współczesny Karnawał – o humorze ‘krańców internetu’”. Literatura Ludowa, nr 2, 2017, ss. 25-37.

Ruch, Willibald. The Sense of humor. Explorations of a personality characteristic. Mouton de Gruyter, 1998.

Rusek, Anna. „Wielowymiarowość humoru”. Innowacje Psychologiczne, nr 1, 2012, ss. 117-127.

Siatkowska, Ewa, „Humor jako leksem wartościujący (aksjologiczny)”. Humor w perspektywie kulturowo-językowej, red. Małgorzata Karwatowska i Leszek Tymiakin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013, ss. 138-148.

Siewiorek, Robert, „Powaga: Beka z beki”. Dwutygodnik.com. 2014, www.dwutygodnik.com/ artykul/5610-powaga-beka-z-beki.html. Dostęp 15.05.2021.

The Walt Disney Company EMEA. newss.pl/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id= 8923. Dostęp 12.11.2020.

Tomczuk-Wasilewska, Jolanta. „Przegląd narzędzi do pomiaru poczucia humoru”. Roczniki Psychologiczne, t. 13, nr 2, 2010, ss. 73-100.

Turner, W. Victor. The Ritual Process Structure and Anti-Structure. Aldine Publishing Co, 1969.

Twenge, M. Jean. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości – i co to oznacza dla nas wszystkich. Tłum. Olga Dziedzic. Smak Słowa, 2019.

Widawski, Maciej, i Małgorzata Domachowska. „Zalka z koła w kampanii wrześniowej”. Gazeta Uniwersytecka Społeczności Akademickiej Uniwersytetu Gdańskiego, listopad 2008.

Wieczorek, Urszula. Wartościowanie, perswazja, język. Księgarnia Akademicka, 1999.

Wileczek, Anna. Kod młodości. Młodomowa w kontekstach społeczno-kulturowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018.

Żygulski, Kazimierz. Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985.