Społeczny wymiar dziennikarskiego wywiadu – studium przypadku
Abstrakt
Artykuł prezentuje analizę genologiczną ważnego społecznie tekstu – wywiadu Anny Dziewit-Meller z Janiną Bąk pod tytułem „58 blizn”. W tym konkretnym tekście autorka odnalazła dwa moduły interakcyjne: wywiad jako intymne wyznanie (perspektywa upublicznienia prywatności, coming out) oraz wywiad – jako społeczny manifest. Te dwie splatające się perspektywy zostały rozpoznane na poziomie gatunkowych aspektów: struktury, miejsc strategicznych, przywołanego tematu choroby psychicznej oraz celu wywiadu. Na poziomie pragmatycznym analiza wypowiedzi dziennikarki i bohaterki wywiadu świadczą o świadomości gatunkowej, o świadomości publicznego odbioru tekstu. Kompozycyjne połączenie intymnego wyznania z publicystycznym, społecznym wymiarem ma wyraźny edukacyjny charakter, ma wręcz funkcję społecznej interwencji. Analizowany wywiad jest także realizacją dyskursu. Stanowi bowiem ważny ślad dyskursu o wykluczeniu, chorobie, ujawnieniu intymności. Jednocześnie jego społeczny kontekst wyraża się w umiejętności definiowania własnej tożsamości, nazywania trudnych doświadczeń ze świadomością „publicznego” funkcjonowania w świecie mediów.
Bibliografia
Adams, Sally, i Wynford Hicks. Wywiad dziennikarski. Tłum. Katarzyna Franek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007.
Bauer, Zbigniew. „Wywiad. Gatunek i metoda”. Dziennikarstwo i świat mediów, red. Zbigniew Bauer i Edward Chudziński, Universitas, 2008, ss. 333-344.
Grobel, Lawrence. Sztuka wywiadu. Lekcje mistrza. Tłum. Ewa Spirydowicz, Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2006.
Kita, Małgorzata. „Coming out. Nowy gatunek na polskiej mapie genologicznej, zdarzenie komunikacyjne, wydarzenie medialne”. O płci, ciele i seksualności w języku i mediach, red. Małgorzata Karwatowska, Robert Litwiński i Adam Siwiec, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2014, ss. 321-341.
Kita, Małgorzata. Coming out w polskiej przestrzeni dyskursywnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
Kita, Małgorzata. „Język przeprowadzającego wywiad a język udzielającego wywiadu”. Język w przestrzeni społecznej, red. Stanisław Gajda, Kazimierz Rymut i Urszula Żydek-Bednarczuk, Uniwersytet Opolski. Instytut Filologii Polskiej, Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2002, ss. 105-110.
Kita, Małgorzata. „Polski dyskurs prywatności”. Postscriptum Polonistyczne, nr 1 (11), 2013, ss. 93-103.
Kita, Małgorzata. „Wywiad jako gra. ‘Aktorzy wywiadu’ z perspektywy paratekstualnej”. Gry w języku, literaturze i kulturze, red. Ewa Jędrzejko i Urszula Żydek-Bednarczuk, Warszawa „Energeia”, 1997, ss. 91-98.
Kita, Małgorzata. Wywiad prasowy. Język – gatunek – interakcja. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1998.
Krauz, Maria. „Relacja między tekstem i dyskursem w polskiej literaturze językoznawczej”. Słowo. Studia językoznawcze, 1, 2010, ss. 74-87.
Stępień, Tomasz. „Wywiad”. Leksykon szkolny. Gatunki paraliterackie, publicystyczne i użytkowe, red. Marek Pytasz, Wydawnictwo „Silva Rerum”, 1993, ss. 203-215.
Szylko-Kwas, Joanna. Wywiad telewizyjny – cechy twórcze a norma gatunkowa. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2013.
Ślawska, Magdalena. „O roli bohatera w kreowaniu wywiadu prasowego (na przykładzie rozmów ze Sławomirem Mrożkiem)”. Postscriptum Polonistyczne, nr 1 (19), 2017, ss. 213-229.
Ślawska, Magdalena. Sztuka mediów. O świadomości gatunkowej dziennikarzy prasowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2019.
Transdyscyplinarność badań nad komunikacją medialną. Osobiste – prywatne – intymne w przestrzeni publicznej, red. Małgorzata Kita, Magdalena Ślawska. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.
Witosz, Bożena. „Gatunek tekstu wobec ‘porządku dyskursu’”. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, z. 65, Kraków 2009, s. 99-110.
Wojtak, Maria. Gatunki prasowe. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2004.
Wojtak, Maria. „Genologiczna analiza tekstu”, Prace Językoznawcze, z. 16/3, 2014, ss. 63-71.
Wojtak, Maria. „O relacjach dyskursu, stylu i tekstu”, Tekst i Dyskurs, t. 4, 2011, ss. 69-78.
Worsowicz, Monika. „Wywiad prasowy jako rozmowa „w roli” (na przykładach ‘Rozmów Polityki’)”. Tekst w mediach, red. Kazimierz Michalewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2002, ss. 387-397.
Worsowicz, Monika. Gatunki prasowe. Poradnik dla uczniów i nie tylko… Wydawnictwo Piktor, 2006.
Copyright (c) 2022 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.