Grzeczność w mediach społecznościowych – projekt procedury badawczej

Danuta Kępa-Figura

doi:10.18290/rh22706.5

Danuta Kępa-Figura Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0001-8753-6980

Słowa kluczowe: grzeczność (językowa), media społecznościowe, serwisy społecznościowe, Facebook, mediolingwistyka

Abstrakt

W artykule zaproponowano projekt procedury badań nad grzecznością w mediach społecznościowych. Uzasadniono przyjęcie szerokiego rozumienia grzeczności (jako zbioru językowych i pozajęzykowych sposobów/zasad budowania relacji międzyludzkich, których celem jest podtrzymanie komunikacji) oraz postawy deskryptywnej w badaniach nad tak rozumianą grzecznością. Uznawszy problem grzeczności w mediach społecznościowych za przedmiot zainteresowań mediolingwistyki, uwzględniono sposób rozumienia tego medium, a projektowaną procedurę prymarnie przeznaczono do analizy Facebooka. W rezultacie wyróżniono trzy etapy procedury analitycznej: analizę wykorzystywanych w mediach społecznościowych formalno-stylistycznych wzorów zachowań językowych (zwrotów adresatywnych i grzecznościowych aktów/gatunków mowy, w tym ich stylistyczną tonację), analizę pragmatycznych wzorów zachowań językowych (sposobu realizacji zasady współpracy językowej sformułowanej przez Grice’a) i analizę społeczno-kulturowych wzorów zachowań językowych.

Bibliografia

Anusiewicz, Janusz, i Małgorzata Marcjanik, redaktorzy. Język a Kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, Wydawnictwo „Wiedza o Kulturze, 1992.

Bachtin, Michał. Estetyka twórczości słownej. Tłum. Danuta Ulicka, oprac. przekładu i wstęp Eugeniusz Czaplajewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.

Budzik, Małgorzata. „Uwagi o kulturze komunikacyjnej w internecie”. Norma a komunikacja, red. Magdalena Steciąg, Marian Bugajski, Atut, 2009, ss. 227-238.

Dąbrowska, Marta. „(Nie)grzeczność w mediach elektronicznych”. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, t. 62, 2006, ss. 117-127.

Duskayeva, Lilya. „Fundamentals of The Research of Speech Etiquette in Polylogic Communication of Online Communities”. Speech Etiquette in Slavic Online Communities, red. Lilya R. Duskayeva, Reutledge, w druku.

Duskayeva, Lilya. „Introduction”. Speech Etiquette in Slavic Online Communities, red. Lilya R. Duskayeva, Reutledge, w druku.

Duskayeva, Lilya. „Medialingvistika”. Medialingvistika v terminakh i ponyatiyakh: Slovar'-spravochnik, red. Lilya R. Duskayeva, FLINTA [„Медиалингвистика”. Медиалингвистика в терминах и понятиях: Словарь-справочник, ред. Лилия Р. Дускаева, ФЛИНТА], 2018, ss. 61-63.

Duskayeva, Lilya. „Predisloviye”. Grammatika rechevykh deystviy v medialingvistik, red. L.R. Duskayeva, V.I. Kon’kov, T.YU. Red’kina, Flinta [„Предисловие”. Грамматика речевых действий в медиалингвистик, red. Л.Р. Дускаева, В.И. Коньков, Т.Ю. Редькина, Флинта], 2019, ss. 9-28.

Duskayeva, Lilya. „Rechevoy etiket v massmedia”. Medialingvistika v terminakh i ponyatiyakh: Slovar’-spravochnik, red. Lilya R. Duskayeva, Flinta [„Речевой этикет в массмедиа”. Медиалингвистика в терминах и понятиях: Словарь-справочник, ред. Лилия Р. Дускаева, Флинта], 2018, ss. 235-238.

Gajda, Stanisław. „Nowe media w perspektywie lingwistycznej”. Styl – dyskurs – media, red. Barbara Bogołębska i Monika Worsowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2010, ss. 25-31.

Grice, Paul. „Logika a konwersacja”. Język w świetle nauki, red. Barbara Stanosz, Czytelnik, 1980, ss. 91-114.

Grybosiowa, Antonina. „Destrukcja tradycyjnego, polskiego modelu grzeczności. Nowe formuły globalne”. Przemiany języka na tle przemian współczesnej kultury, red. Kazimierz Ożóg i Ewa Oronowicz-Kida, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2006, ss. 31-37.

Grybosiowa, Antonina. „Nowe sytuacje – nowe zachowania grzecznościowe”. Poradnik Językowy, nr 2, 2002, ss. 3-8.

Grybosiowa, Antonina. „Przyczyny zmian w polskim systemie adresatywnym”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, nr 37, 1998, ss. 57-61.

Grzenia, Jan. Komunikacja językowa w Internecie. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.

Grzenia, Jan. „Zasady komunikacji internetowej”. Polszczyzna na co dzień, red. Mirosław Bańko, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 310-345.

Karwatowska, Małgorzata, Jarosz Beata. „Forum internetowe, czyli (cyber)komunikacja o ograniczonym zasięgu społecznym”, Język w internecie. Antologia, red. Małgorzata Kita i Iwona Loewe, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, ss. 230-242.

Kępa-Figura, Danuta. „Gatunek mowy „informacja” – czy to możliwe?”. Komunikacja. Tradycja i innowacje, red. Małgorzata Karwatowska i Adam Siwiec, 2013, ss. 222-236.

Kępa-Figura, Danuta. „Linguistic politeness in Polish social media – an overview of the problem”. Socjolingwistyka, t. 35, 2021, ss. 171-193. DOI: https://doi.org/10.17651/SOCJO LING.35.10.

Kita, Małgorzata. „Grzeczność wszystkim należy, lecz każdemu inna”: o wielości odmian grzeczności językowej”. Postscriptum Polonistyczne, nr 1, 2016, ss. 193-212.

Kita, Małgorzata. Językowe rytuały grzecznościowe, Wyższa Szkoła Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach, 2005.

Koszembar-Wiklik, Małgorzata. „Media społecznościowe w zarządzaniu komunikacją uczelni ze studentami”. Kultura – Media – Teologia, nr 21, 2015, ss. 9-22.

Levinson, Paul. Nowe nowe media. Tłum. Maria Zawadzka, Wydawnictwo WAM, 2010.

Marcjanik, Małgorzata. „Etykieta językowa”. Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Wiedza o Kulturze, 1993, ss. 271-281.

Marcjanik, Małgorzata. „Granice polskiej grzeczności językowej”. Poradnik Językowy, nr 7, 1993, ss. 375-383.

Marcjanik, Małgorzata. Grzeczność w komunikacji językowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.

Marcjanik, Małgorzata. „Normy regulujące językowe zachowania grzecznościowe. Przegląd Humanistyczny, nr 7, 1990, ss. 77-82.

Marcjanik, Małgorzata. „Wielkie zmiany przyjdą jutro. O przemianach w językowych obyczajach grzecznościowych”. Język a Kultura, t. 20: Tom jubileuszowy, red. Anna Dąbrowska, 2008, ss. 89-98.

Marcjanik, Małgorzata. „Współczesna etykieta językowa – zmierzch wartości?”. Studia Medioznawcze, nr 4 (63), 2015, ss. 115-119.

Marcjanik, Małgorzata. „Zmiany w etykiecie językowej ostatnich lat XX wieku”. Zmiany w publicznych zwyczajach językowych, red. Jerzy Bralczyk i Katarzyna Mosiołek-Kłosinska, Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN, 2001, ss. 79-84.

Naruszewicz-Duchlińska, Alina. Internetowe grupy dyskusyjne. Analiza językowa i charakterystyka gatunku. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, 2011.

Naruszewicz-Duchlińska, Alina. Kultura zachowań językowych w internecie. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019.

Naruszewicz-Duchlińska, Alina. „O internetowych dobrych obyczajach językowych, tzw. netykiecie, na przykładzie grup dyskusyjnych (Usenetu)”. Norma a komunikacja, red. Magdalena Steciąg i Marian Bugajski, Atut, 2009, ss. 219-226.

Norwa, Agnieszka. „Formuły grzecznościowe w korespondencji elektronicznej studentów do pracowników uniwersytetu”. Media – Kultura – Komunikacja Społeczna, t. 10, nr 3, 2014, ss. 11-27.

Ożóg, Kazimierz. Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne „Fraza”, 2001.

Ożóg, Kazimierz. „Współczesna polska grzeczność językowa a postmodernizm”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica, t. 9, 2014. ep.up.krakow.pl/ xmlui/bitstream/handle/11716/5095/AF167--05--Wspolczesna-polska-grzecznosc--Ozog.pdf? sequence=1&isAllowed=y. Dostęp 20.05.2021.

Ożóg, Kazimierz. Zwroty grzecznościowe współczesnej polszczyzny mówionej (na materiale języka mówionego mieszkańców Krakowa. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.

Podviazkina, Alena. „Polilog w mediach społecznościowych – tematyczna struktura tekstu a grzeczność językowa”. Prace Językoznawcze 22, nr 4, 2020, ss. 121-138.

Rheingold, Howard. Virtual community. 2nd ed. The MIT Press, 2000.

Ścigała-Stiller, Barbara. „Akty etykiety językowej na forach internetowych”. Praca doktorska 2012, doktorat3264.pdf (sbc.org.pl). Dostęp 20.05.2021.

Sikora, Kazimierz. Grzeczność językowa wsi, cz. 1: System adresatywny. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010.

Skowronek, Bogusław. „Media społecznościowe – nowe oblicze komunikacji medialnej?”. Komunikacja ponad granicami. Prace dedykowane profesor Małgorzacie Kicie, red. Maria Czempka-Wewióra, Aleksandra Kalisz i Magdalena Ślawska, Wydawnictwo Gnome, 2019, ss. 97-105.

Skowronek, Bogusław. „Technologia. Multimodalność. Komunikacja. Nowe wyzwania dla mediolingwistyki”. Współczesne media. Media multimodalne, t. 1: Zagadnienia ogólne i teoretyczne. Multimodalność mediów drukowanych, red. Iwona Hofman i Danuta Kępa-Figura, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2018, ss. 11-19.

Wierzbicka, Anna. „Akty i gatunki mowy w różnych językach i kulturach”. Język – umysł – kultura, red. Jerzy Bartmiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.

Wojtak, Maria. „O studenckiej ars epistolandi (pokłosie pewnych ćwiczeń z kultury języka)”. Na językoznawczych ścieżkach. Prace ofiarowane Profesorowi Jerzemu Podrackiemu, red. Agnieszka Mikołajczuk i Radosław Pawelec, Wydawnictwo Naukowe SEMPER, 2007, ss. 62-67.

Żurek, Anna. „Teorie grzeczności językowej”. Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 3143, „Kształcenie Językowe” 7 (17), 2008, ss. 33-43.