Od źródła do współczesności – ewolucja folkloru instrumentalnego w Beskidzie Śląskim (przykład Trójwsi)

Magdalena Szyndler

doi:10.18290/rh227012.14

Magdalena Szyndler Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0001-5805-2979

DOI: https://doi.org/10.18290/rh227012.14

Słowa kluczowe: folklor muzyczny Beskidu Śląskiego, przemiany beskidzkiego instrumentarium ludowego, gajdy śląskie, przekaz pokoleniowy

Abstrakt

Współcześnie w kulturze ludowej zaobserwować możemy zmiany o różnym podłożu. Dotyczy to również folkloru muzycznego w Beskidzie Śląskim. Region ten ma bogate tradycje związane z utrwalaniem repertuaru muzycznego, manier wykonawczych i instrumentarium ludowego. Na straży tych wartości stoją muzycy, często autochtoni dla których ważny jest przekaz międzypokoleniowy. Edukują oni młode pokolenie muzyków beskidzkich i dbają o zachowanie tradycji. Jednocześnie następują przemiany w repertuarze czy budowie instrumentów ludowych, które są podyktowane inspiracją twórczą, ale też względami pragmatycznymi czy komercyjnymi (m.in. Stroiki poliwęglanowe w gajdach śląskich).

Bibliografia

Burke, Peter. Historia kulturowa. Wprowadzenie. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.

Burszta, Józef. Kultura ludowa – kultura narodowa. Szkice i rozprawy. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1974.

Cudzich, Ewa, i Michał Kawulok. „«Ujec od Wojtosza» – z muzyką przez sady, ludzkie anatomie. O Janie Kawuloku (1899-1975) z Istebnej”. Dudziarze.pl, dudziarze.pl/project/ujec-od-woj tosza-z-muzyka-przez-sady-ludzkie-anatomie-o-janie-kawuloku-1899-1975-z-istebnej/. Dostęp 1.04.2022.

Czekanowska, Anna. Kultury tradycyjne wobec współczesności. Muzyka, poezja, taniec. Wydawnictwo TRIO, 2008.

Hoff, Bogumił. Lud cieszyński jego właściwości i siedziby. Obraz etnograficzny [...]. Serya I Górale Beskidów Zachodnich, t. 1: Początki Wisły i Wiślanie. Księgarnia M. Arcta, 1888.

Klekot, Ewa. Kłopoty ze sztuką ludową. Gust, ideologie, nowoczesność. Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2021.

Kopoczek, Alojzy. Instrumenty muzyczne Beskidu Śląskiego i Żywieckiego. Aerofony proste i ich repertuar. Beskidzka Oficyna Wydawnicza BTSK, 1984.

Kowalski, Piotr. Popkultura i humaniści. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004.

Morcinek, Gustaw. Ziemia Cieszyńska. Wydawnictwo „Śląsk”, 1962.

Rokosz, Tomasz. Między mową a śpiewem: słowo, muzyka i obrzęd w kontekście przemian. Towarzystwo Naukowe KUL, 2020.

Rokosz, Tomasz. „Oblicza folkloryzmu we współczesnej kulturze – prolegomena”. Gadki,

www.gadki.lublin.pl/encyklopedia/artykuly/oblicza_folkloryzmu_we_wspolczesnej_%20kulturze.html. Dostęp 20.03.2022.

Szymonowiczowie, Maciej i Katarzyna. Gajdosze. Fundacja Klamra, 2014.

Szyndler, Magdalena. Folklor pieśniowy Zaolzia. Uwarunkowania, typologia i funkcje. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011.

Szyndler, Magdalena. Ludowa kultura muzyczna Śląska Cieszyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem Beskidu Śląskiego. Folklor pieśniowy Istebnej, Koniakowa i Jaworzynki – źródła repertuarowe a ich transformacje. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2018.

Tacina, Jan. Gronie nasze gronie. Wydawnictwo „Śląsk”, 1959.

Trębaczewska, Marta. Między folklorem a folkiem. Muzyczna konstrukcja nowych tradycji we współczesnej Polsce. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.

Turek, Krystyna. Sylwetki zbieraczy i badaczy muzycznego folkloru Śląska. Katowice 2001.

Wywiad ze Zbigniewem Wałachem, Istebna, 6.10.2021.