Jan Hus na ambonie. Między praktycyzmem a wiarą

Abstrakt

Postać Jana Husa w historii średniowiecznych Czech ma wymiar absolutnie wyjątkowy, a jego życie i dzieło wykracza daleko poza czeski kontekst. Tematyka husycka urosła do rangi odrębnej specjalności w międzynarodowej mediewistyce. Jan Hus doczekał się dotychczas kilku biografii, a najnowsza praca P. Soukupa, nie będzie zapewne ostatnią. Spośród dotychczasowych wyróżnia ją szczególne podkreślenie roli ambony i kaznodziejskiej aktywności Husa, co odzwierciedla także tytuł książki. Dla Husa ambona stała się bowiem podstawowym narzędziem promocji idei reformatorskich. Podstawowym zatem zagadnieniem staje się pytanie o podłoże wyboru kazalnicy, które zdeterminowało życie czeskiego reformatora. Punktem zwrotnym stała się aktywność Husa na ambonie Kaplicy Betlejemskiej. P. Soukup podkreśla przede wszystkim praktycyzm ambony, jedynego mass medium zdolnego do propagacji treści ideowych, i słusznie Kaplicę Betlejemską nazywa „a unique center of reform”. Dodajmy jednak do wywodów autora, że Hus wybrał ambonę nie tylko z powodów praktycznych, lecz w równym stopniu ideowych. Wybór ambony przez Husa, to przekonanie o skuteczności kazań, o sile słów i performacyjnej funkcji mowy. Hus w swych kazaniach przywoływał przewodnią metaforę kazania, jaką znamy z dokumentu fundacji Kaplicy Betlejemskiej, a mianowicie słowa Bożego jako nasienia (semen, semeno, sieme). W przeciwieństwie do mszy tylko godne kazanie sprawia, że dusze niektórych jednoczą się w miłości z Chrystusem, pisał w jednym z kazań. Przyjęte ramy biografii nie sprzyjały szczegółowym uwagom. Śledzenie drogi życiowej Husa przez pryzmat aktywności kaznodziejskiej pozostaje jednak godną podkreślenia zasługą autora.